جسم زرد چطور بر باروری تأثیر می گذارد؟

جسم زرد چیست

جسم زرد: چیستی، آناتومی، عملکرد و بیماریهای مرتبط

اندام های تناسلی داخلی شما شامل دو تخمدان، دو لوله فالوپ، یک رحم و یک واژن است. جسم زرد شاید در هر یک از تخمدان ها قرار داشته باشد، بسته به اینکه کدام یک در چرخه قاعدگی فعلی شرکت می نماید. 

آناتومی جسم زرد چیست؟

جسم زرد ساختاری کوچک شبیه کیست زرد زعفرانی است که اندازه آن تقریباً 2 تا 5 سانتی متر است. جسم زرد شامل توده ای از دو نوع سلول ها است (سلول های گرانولوزای فولیکولی و سلول های تکا فولیکولی). در دوران بارداری، این سلول ها ترشح پروژسترون را تحت تأثیر هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی که توسط جنین در حال رشد تولید می گردد، حفظ می کنند.

آناتومی جسم زرد 

جسم زرد چطور توسعه می یابد؟ 

برای درک خوبتر هدف و رشد جسم زرد، بیایید در مورد چرخه قاعدگی بحث کنیم. معمولاً یک ماه طول می کشد و سه مرحله اصلی دارد:

• فاز فولیکولی: در این مرحله 14 روزه، هورمون محرک فولیکول (FSH) که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود، کیسه‌های کوچکی به نام فولیکول‌ها را در تخمدان‌ها تحریک می‌نماید تا تخمک تولید کنند. معمولاً در هر سیکل فقط یک تخمدان تخمک تولید می نماید. بسیاری از فولیکول های تخمدان به این تحریک جواب می دهند، اما فولیکول پاسخگو فولیکول غالب نامیده می گردد. یک تخمک در آن تشکیل می گردد، در حالی که فولیکول های باقی مانده کوچک شده و ناپدید می شوند. 

• فاز تخمک گذاری: در این مرحله تخمک گذاری طی یک تا دو روز انجام می گردد. بعد از رشد تخمک در فولیکول غالب، غده هیپوفیز هورمون لوتئینیزه کننده (LH) ترشح می نماید که سیگنالی به فولیکول تخمدان برای رهاسازی تخمک در لوله فالوپ است. این لوله به قسمت بالایی رحم متصل است. هنگامی که اسپرم ها وارد واژن می شوند، از راه رحم حرکت می کنند تا به لوله فالوپ برسند. اگر این اتفاق در مرحله تخمک گذاری رخ دهد، آنها فرصتی دارند تا با تخمک ملاقات نموده و آن را بارور کنند.

• فاز لوتئال: در این مرحله 14 روزه، زمانی که تخمک از تخمدان خارج شد، سلول های فولیکول باقیمانده جسم زرد را تشکیل می دهند. بسته به اینکه آیا لقاح اتفاق افتاده است یا خیر، جسم زرد رفتارهای متفاوتی از خود نشان می دهد و در آخر در پایان چرخه دور ریخته می گردد. این بدان معنی است که در طول سالهای باروری، شاید صدها جسم زرد تولید نمایید.

توسعه جسم زرد 

عملکرد جسم زرد چیست؟ 

هنگامی که جسم زرد شما رشد نمود، قادر هست هورمون های استروژن و پروژسترون را در مرحله لوتئال تولید نماید. پروژسترون در این مرحله حیاتی است زیرا محیط رحم شما را به روش های زیر برای بارداری مناسب می نماید:

– پوشش داخلی رحم (اندومتر) را ضخیم می نماید تا تخمک بارور شده با خیال راحت کاشته شود.

– الگوی پروتئین های تولید شده توسط سلول های پوششی آندومتر را برای حمایت از رشد جنین تغییر می دهد.

– جریان خون و اکسیژن رسانی به رحم را بهبود می بخشد تا جنین بتواند به خوبی رشد نماید

اندازه رحم را افزایش می دهد 

– عضلات رحم را شل می نماید تا از انقباضاتی که قادر هست تخمک یا جنین بارور شده را زود بیرون نماید، پیشگیری می نماید.

عملکرد جسم زرد  

– اگر تخمک در عرض تقریباً 10 روز بعد از تخمک گذاری بارور نشود، جسم زرد آغاز به انحطاط می نماید. بدون حمایت پروژسترون برای حفظ آن، رحم پوشش داخلی خود را می ریزد و منجر به خونریزی قاعدگی (یا پریود) می گردد . به این مرحله قاعدگی نیز می گویند.

– اگر تخمک بارور شود، جسم زرد دست نخورده باقی می ماند و در 12 هفته اول بارداری به ترشح پروژسترون ادامه می دهد. در این 12 هفته جفت همراه با جنین در رحم رشد می نماید. بعد از ایجاد، عملکرد جسم زرد تولید هورمون را برای حمایت از بارداری به عهده می گیرد. جسم زرد سپس کوچک می گردد و در آخر تجزیه می گردد.

– علاوه بر پروژسترون، جسم زرد هورمون ریلکسین را در دوران بارداری تولید می نماید. این به نرم شدن مفاصل لگن کمک می نماید، که برای زایمان واژینال خیلی مهم است.

– در صورت بارداری، جسم زرد نیز سیگنال هایی را به مغز شما ارسال می نماید تا تولید هورمون هیپوفیز را متوقف نماید تا چرخه قاعدگی در طول بارداری متوقف شود.

بیماریهای مرتبط با جسم زرد 

بیماری های مرتبط با جسم زرد چیست؟ 

حالا که عملکردهای معمول جسم زرد را مورد بحث قرار دادیم، بیایید ببینیم هنگامی همه چیز طبق برنامه پیش نمی رود چه اتفاقی می افتد. 

اگر جسم زرد نتواند آنطور که انتظار می رود پروژسترون تولید نماید، این نقص جسم زرد نامیده می گردد. اگر جسم زرد پروژسترون تولید نماید، اما رحم نتواند به آن جواب دهد، این نقص فاز لوتئال نامیده می گردد. 

اینها شاید به علت استرس، سوء تغذیه، چاقی ، ورزش بیش از حد، یا سایر شرایط پزشکی مثل بیماری تیروئید ، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و اندومتریوز رخ دهند. بدون پروژسترون برای حمایت از مراحل اولیه بارداری، شاید باردار شدن برای شما دشوار باشد و در نتیجه ناباروری یا از دست دادن مکرر بارداری رخ دهد.

اگر پزشک شما به کمبود فاز لوتئال مشکوک باشد، سطح هورمون شما (عمدتاً FSH، LH و پروژسترون) را بررسی می نماید و برای ارزیابی قطر پوشش رحم شما یک معاینه اولتراسوند انجام می دهد.

بعضی وقت ها جسم زرد به موقع تجزیه نمی شود و پر از مایع می گردد. به این کیست جسم زرد می گویند. آنها معمولاً خوش خیم و بدون نشانه هستند. آنها قادر هستند در هر زمانی ایجاد شوند، اما بیشتر در طول یک معاینه معمول بارداری مشاهده می شوند. 

اگر باردار هستید، این کیست ها تا سه ماهه دوم برطرف می شوند. اگر اینطور نیستید، معمولاً ظرف چند هفته تا سه ماه ناپدید می شوند. این کیست ها قادر هستند به تولید پروژسترون ادامه دهند. بعضی وقت ها شاید ترکیده و منجر به خونریزی داخلی شود. در چنین مواردی در پی کمک پزشکی باشید. 

علائم دیگری که شاید به ندرت تجربه نمایید عبارتند از: درد در حین مقاربت، اجابت مزاج، یا ادرار، درد در ناحیه کمر، لگن یا یک طرف بدن، احساس پری شکم، ترشحات خونی واژن و حساس شدن سینه ها.

این شرایط به آسانی قابل درمان هستند. اگر کیست خیلی بزرگ یا دردناک باشد، پزشکان شاید برداشتن کیست را توصیه کنند. برای نقص جسم زرد، پزشک شاید بر پایه موقعیت شما هورمون درمانی، مکمل های پروژسترون یا داروهایی مثل کلومیفن سیترات را پیشنهاد نماید.

خط پایین 

جسم زرد شاید کوچک باشد، اما نقش قدرتمندی در باردار شدن و حفظ بارداری شما دارد. در مورد چرخه قاعدگی خود دقت نمایید تا بتوانید هر تغییری را متوجه شوید و در پی مشاوره پزشکی باشید.

سالم نگه داشتن جسم زرد ساده است و به این خلاصه می گردد، خوب بخورید، خوب بخوابید، استرس خود را مدیریت نمایید و به طور با نظم ورزش نمایید. 

منبع : بیتوته