[ad_1]
بررسی کلی گیاه دارویی بنفشه معطر و آشنایی با خواص دارویی و ترکیبات شیمیایی و روش استفاده و…..
بنفشه معطر
نام های فارسی: بنفشه معطر، بنفشه
نام علمی: viola odorata
نام عمومی: sweet violet
نام انگلیسی: sweet violet
نام عربی: بَنَفْسَج (Banafsaj)
نام فرانسوی: violette odorante
نام آلمانی: Marzviole
نام خانواده: violaceae (بنفشه)
گیاه شناسی:
بنفشه معطر گیاهی است علفی و بوته ای كه پایا و چندساله است. برگ های قلبی شكل گیاه دمبرگ درازی دارند كه از محل مشتركی در ناحیه یقه گیاه (تقریباَ هم سطح با زمیت) خارج می شوند.
این برگ ها اكثراَ روی زمین گسترده اند و ساقه وجود ندارد. گل ها به صورت منفرد روی دمگل و گیاه قرار گرفته اند. دمگل ها در محل اتصال به گل حالت خمیده و عصا مثل دارند.
گل ها معطر و بیشتر بنفش رنگ و به ندرت سفید یا گلی هستند( البته در بعضی نمونه ها ممكن است قسمت های كمی از گلبرگ سفید یا گلی رنگ باشد.) میوه گیاه به صورت پوشینه و شامل شماری دانه زرد رنگ است.
بنفشه معطر زیادتر در نواحی سایه دار و مرطوب می روید و برای استفاده دارویی به صورت وسیع كشت می گردد. همچنین، به عنوان زینتی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. گل های زیبای گیاه در اوایل بهار ظاهر می شوند و در تابستان عاری از گلبرگ است. بنفشه معطر بومی اروپا و آسیاست، ولی در نواحی دیگر، از جمله آمریكای شمالی و استرالیا پرورش داده می گردد. این گیاه به نام های عمومی بنفشه انگلیسی، بنفشه باغی نیز نامدار است.
این گیاه در نواحی مختلف ایران و به خصوص در قسمت های شمالی و مرطوب ایران رویش دارد.
تاریخچه:
بنفشه معطر از زمان های دور مورد استفاده دارویی داشته است. در قرون اولیه میلادی، در مكاتب بقراط و دیوسكورید و در قرون وسطی توسط اعراب در درمان بسیاری از بیماری ها، از جمله رفع ورم چشم، درد گلو، دفع صفرا، رفع حالت تشنگی و به عنوان ملین و قی آور به كار می رفته است.
بر پایه افسانه های قدیمی، نام بنفشه معطر(viola) از نام دختری باكره به نام lo گرفته شده است.
زئوس به این دختر عاشق شد و برای محافظت از زن حسودش او را به شكل یك گوساله ماده در آورد كه در كشتزاری از بنفشه برای چه می كرد. به این علت بنفشه قرن ها به عنوان نماد عشق معروف شد و در نمایشنامه ها از آن نام برده می شد. در نمایشنامه شكسپیر، پاك از بنفشه در آماده کردن معجون عشق استفاده می كند.
تركیبات مهم:
مهم ترین تركیبات گیاه، اسانس و مواد رنگی آن است. مواد رنگی را میتوان به وسیله آب استخراج كرد. این مواد با اسیدها و قلیایی ها به رنگ های سبز، زرد و قرمز در می آیند و از آنها به عنوان معرف PH استفاده می كنند. یك گلوكزید به نام ویولاكورسیتین در گیاه و به خصوص در ریزوم آن وجود دارد كه میتوان آن را با الكل گرم از گیاه تازه استخراج نمود. این گلوكزید كه به صورت كریستال های زرد رنگ است، با اسیدهای معدنی به كورسیتین و قند قابل تخمیر تبدیل می گردد. طبق دارو نامه (فارماكوپه) انگلستان، به احتمال زیاد خواص مهم گیاه مربوط به این گلوكزید است. همچنین اسید سالی سیلیك در جریان تجزیه و تخمیر مواد گیاه به دست می آید. از این بنفشه عطری استخراج می گردد كه خیلی گران قیمت است؛به همین علت بسیاری از عطرهای موجود در بازار با نام این گیاه، از مواد مصنوعی آماده کردن می گردند.
تركیبات دیگر بنفشه شامل موسیلاژ، آنتوسیانین و یك ماده مهم به نام ویولین است. ویولین آلكالوئیدی است كه اثراتی شبیه امتین (یعنی تهوع آور) دارد.
دارو شناختی و تاثیرات مهم:
استفاده دارویی هنوز در دارونامه ها وجود دارد. گل ها خاصیت مسهل دارند. در دارونامه انگلستان خوبترین شكل استفاده از گل ها به صورت شربت است كه برای نوزادان نصف تا یك قاشق چایخوری و یا زیادتر، با مقدار مساوی روغن بادام مخلوط می گردد. در قدیم شربت بنفشه را برای رفع تورم چشم ها، رفع بی خوابی، درمان یرقان، درمان تب و لرز، برطرف كردن چرك و تورم لوزه ها و صرع استفاده می كردند. جرالد، یكی از متخصصان گیاهان دارویی می گوید،برای تسكین تورم داخلی گوش، آرامش قلب، بر طرف كردن خشكی و گرفتگی گلو، بهبود سر درد و به عنوان خواب آور میتوان از بنفشه معطر استفاده كرد.
از گل های بنفشه میتوان مربای شیرینی آماده کردن كرد كه در زمان چارلز دوم به عنوان كنسروی مطلوب، با نام قند بنفشه یا violet plate در تمام داروخانه ها به فروش می رسید و خیلی پرطرفدار بود. این فرآورده خاصیت خلط آور دارد. گل های تازه برای افزودن به سالاد خیلی خوب است. همچنین جرالد می افزاید كه از برگ ها میتوان در آماده کردن مرهم و ضماد جهت سوختگی ها استفاده نمود. او معتقد است كه تاثیرات آن خوبتر از گل ختمی و تركیبات جیوه است.
تمام بنفشه ها دارای طبیعت سرد و مرطوب هستند. هنگامی سبز و تازه اند، به عنوان سرد كننده و پایین آورنده حرارت بدن، به صورت داخلی و خارجی، به كار می روند؛ مثلاَ در كاهش ورم چشم ها میتوان از جوشانده گل وبرگ و برای تسكین سر درد از مرهم آن بر روی پیشانی استفاده نمود. این مرهم را میتوان با اسانس گل سرخ هم مخلوط كرد.
گل و برگ بنفشه، به صورت فرآورده خوراكی، صفرا آور بوده و به خصوص برای بچه ها مناسب است (البته اثر برگ در این مورد قوی تر است). همچنین، گل های تازه یا خشك به شكل خوراكی، در رفع مشكلات ریوی مؤثرند.
ریزوم به صورت خوراكی دارای تاثیرات قوی تهوع آور و مسهل است و از این نظر شبیه ایپكاكوانا است.
دانه ها خاصیت مسهلی و ادرار آور دارند و از آنها در مشكلات مجاری ادرار، به خصوص دفع سنگریزه در مجاری، استفاده می گردد.
در هومیوپاتی نوین از تنتور گل تازه برای سرفه های اسپاسمی همراه با تنگی نفس و روماتیسم مچ ها استفاده می كنند.
خواص گلوكزید موجود در گیاه هنوز به طور كامل مورد بررسی قرار نگرفته، ولی مطالعات اولیه حاكی از اثر آنتی سپتیكی آن است.
از زمان های دور از فرآورده های بنفشه تازه به صورت خوراكی و موضعی برای اشخاص سرطانی، به خصوص سرطان گلو، استفاده می شد. از دم كرده برگ ها در آب جوش و به نسبت ۱ به ۵ به صورت موضعی(مالیدنی) و یا به صورت كمپرس در دردهای موضعی میتوان استفاده كرد.
برای چرب كردن گلو، برگ بنفشه را خشك و پودر كرده و در روغن زیتون بریزید. سپس آن را به زمان ۶ ساعت روی بخار بگذارید و بعد استفاده كنید. این روغن برای رفع خشكی گلو سودمند است.
از تاثیرات دیگر بنفشه میتوان تسكین سر درد، ضد میگرن، رفع بی خوابی،ضد سرفه، تسكین آسم و برونشیت را نام برد. بنفشه معطر چون خاصیت معرق دارد، در تسكین علائم سرما خوردگی مؤثر است.
از اسانس گل ها در رایحه درمانی، درمان برونشیت، خستگی زیاد و مشكلات پوستی استفاده می گردد.
طریقه و میزان استفاده:
دم كرده: بنفشه را به صورت سرد می نوشند.برای این كار حدود ۷۰ گرم برگ های تازه را با آب سرد بشویید و آن را با نیم لیتر آب بجوشانید. پس از حدود ۱۲ ساعت هنگامی آب سبز رنگ شد، آن را صاف كرده و در شیشه درب داری در یخچال گذاشته و هر دو ساعت یكبار مقداری از آن را بخورید. این دم كرده خوبتر است هر روز تازه آماده کردن شده و اضافی آن دور ریخته شود.
كمپرس: برای آماده کردن استعمال خارجی، پارچه یا باند نخی را در دم كرده گرم وارد كرده و بر روی موضع قرار دهید و روی آن را با پارچه ضد آب(لاستیك پارچه نازك) بپوشانید و بعد از سرد شدن، این كار را تكرار كنید.
روزانه دو قاشق غذاخوری گل خشك به صورت چای گرم یا دم كرده سرد(توضیح داده شده) و یا ۵ گرم از ریشه در روز میتوان استفاده كرد.
از بنفشه داروهای نوینی در صنعت دارو سازی به صور مختلف آماده کردن شده كه طریقه و میزان استفاده آنها در راهنمای همراه دارو قید شده است( در خارج ایران).
موارد استفاده بنفشه:
گل و برگ بنفشه كاملاً خوراكی است و میتوان به صورت خام یا پخته از آن استفاده كرد. برگ ها در تمام طول زمستان قابل استفاده و دارای مزه ملایم هستند. از برگ ها میتوان در سالاد استفاده كرد(در صورتی كه از گل ها برای سالاد استفاده شود، مزه و بوی قوی تری دارد). گل و برگ بنفشه را همچنین میتوان در آماده کردن چای، شیرینی ها، سوپ و كیك مورد استفاده قرار دارد.
ابن سینا در كتاب قانون راجع به بنفشه چنین گفته است:
بنسفج گیاهی است نامدار و ریشه اش چون سایر اجزایش نیروی دارویی دارد. دارای طبیعت سرد و تر است. گروهی گفته اند گرم است و در سردی برگش شكی نیست. گویند خون معتدل به وجود آورد. بو كردن و بر سر مالیدن آن سر درد را تسكین دهد. مالیدن و خوردن آن برای تورم چشم سودمند است. بنفشه و به ویژه مربای بنفشه، درمان سرفه گرم است و سینه را نرم می كند. شربت بنفشه درمان ذات الجنب و شش است و در این زمینه از جلاب( شربتی كه با گلاب و عسل یا شكر درست كنند) خوبتر است. التهاب معده را از بین می برد. شربت بنفشه علاج درد كلیه و ملین ملایم است. تناول بنفشه خشك صفرا را بیرون راند.
در كتاب مخزن الادویه در مورد بنفشه چنین آمده است:
بنفسج دارای طبعی سرد و تر و بعضی گفته اند گرم و تر است. مسهل صفرا، مسكن عطش و حدت خون و جهت سرفه و خشونت سینه و حلق و خناق و ذات الجنب و ذات الریه و جهت معده و كبد و طحال و احتباس بول سودمند است و بوییدن تازه آن منوم( خواب آور) و گویند گل تازه آن فادزهر(پادزهر) سموم و منوم است.
استفاده مقدار زیاد آن سبب ضعف دل و سنگینی معده و استفراغ می گردد كه بعضی این مضار را مربوط به خشك آن دانسته اند.
مهم ترین تاثیرات گزارش شده:
ضد باكتری، ضد التهاب، ضد تب، CNS دپرسانت، ملین، مسهل، معرق، ادرار آور، تهوع آور، خلط آور، قارچ كش، خواب آور، كاهش دهنده پر فشاری خون، شل كننده عضلات، مقوی اعصاب و مسكن.
نكات قابل توجه:
۱- ۱ – بو و رنگ گل ها ضمن خشك كردن، در صورتی كه حرارت زیاد باشد، از بین می رود و یا كاهش می یابد؛ به همین علت برای آماده کردن داروها از گونه های دیگر كه رنگ تیره تری دارند نیز استفاده می گردد.
۲- ۲ – یك تن برگ بنفشه قادر هست ۳۰۰ تا ۴۰۰ گرم اسانس خالص تولید كند. این اسانس در آماده کردن عطر به كار می رود.
۳- ۳ – از اسانس گل ها در آماده کردن فرآورده های تازه و خوشبو كننده دهان استفاده می كنند.
۴- ۴ – گیاه بنفشه دمای تا ۲۰ درجه زیر صفر را تحمل می كند.
۵- 5 – بوی گل های تازه بنفشه جزء بوهای شیرین است.
۶- ۶ – نظریات ابن سینا در قانون و مطالب مندرج در مخزن الادویه در مورد بنفشه، با منبع های جدید و تاثیرات تاَیید شده در زیادتر موارد منطبق است.
۷- 7 – در تحقیقی كه توسط مؤلف و همكاران در سال ۱۳۷۹ بر روی بنفشه معطر انجام شد، مشخص گردید كه اسانس آن شامل تركیبات آلفاآیونن، سپس هگزان، نونئال، بنزوفنون، ایكوزان، دوكوزان، پنتاكوزان، تتراكوزان و تری كوزان و بنزیل بنزوات است.
منبع:exsirplant.mihanblog.com
[ad_2]
منبع : بیتوته
آخرین دیدگاه‌ها