بیماری آسم چیست؟ نشانه ها و روش درمان آسم

بیماری آسم بیماری شایعی است

آسم (asthma) یک بیماری التهابی مزمن که با حملات انسدادی و برگشت پذیر افزایش تحریک پذیری مجاری تنفسی مشخص می گردد. ماست سل ها ائوزینوفیل ها – لنفوسیت های t – و نوترون ها نقش عمده ای در بروز التهاب در بیماری آسم دارند.

بیماری آسم بیماری شایعی است كه ازهر 10 كودك یك نفر و از هر 20 بزرگسال یك نفر را مبتلا می كند. بسیاری چنین می اندیشند كه آسم بیماری است كه از دوران طفولیت آغاز می گردد اما ممكن است آسم در هر سنی بروز كند. همچنین ممكن است در سال های نوجوانی خوبتر شود و یا كاملا از بین برود، اما نزدیك به 50% كودكان مبتلا به آسم هنوز در بزرگسالی نیز مشكلاتی خواهند داشت.

چه کسانی به بیماری آسم مبتلا می شوند؟

آسم بیشتر در خانواده هایی با سابقه مثبت فامیلی رخ می دهد. بیماری آسم قادر هست در هر سنی بروز نماید.

آسم یك بیماری قابل سرایت نیست و چون یك مشکل طبی محسوب می گردد ابتلاء به آن شرم و خجالتی برای بیمار ندارد. بسیاری از ورزشکاران المپیك و اشخاص نامدار مبتلا به بیماری آسم هستند اشخاص قادر هستند همزمان با ابتلاء به آسم زندگی موفقی داشته باشند.

حمله آسمی چیست؟

حملات ناگهانی آسم و با شدت های متفاوت، شاید رخ دهند

حمله آسمی یا asthma attack زمانی است که شدت بیماری آسم زیادتر از همیشه شده است. حملات ناگهانی آسم و با شدت های متفاوت، شاید رخ دهند.

در موقع حملات آسمی:

– عضلات دور راه جریان هوا سفت شده و سبب باریک شدن این راه می شوند.

–  در نتیجه مرحله 1 هوای کم تری در مسیرهای هوایی جریان پیدا می نماید.

– التهاب مسیرهای جریان هوا افزایش یافته و سبب باریک شدن زیادتر این راه می گردد.

– مخاط زیادتری در مسیرهای هوایی ترشح شده، این مسیرها را بیش از پیش نازک تر می نماید.

در نتیجه حمله آسمی تنفس فرد خیلی سخت شده و یا در بعضی از موارد راه هوایی کاملا بسته می گردد. مواظبت و رسیدگی فوری در موقع حملات آسمی لازم است.

انواع آسم:

* آسم دوره ای خفیف: بروز علایم آسمی خفیف زیادتر از 2 روز در هفته و زیادتر از 2 شب در ماه

* آسم مزمن خفیف: بروز علایم آسم زیادتر از 2 بار در هفته، ولی نه زیادتر از 1بار در روز

* آسم مزمن ملایم: بروز علایم 1 بار در روز و زیادتر از 1 شب در طول هفته

* آسم مزمن خیلی شدید: بروز علایم در طول روز، در بیشتر روزها، و به شکل مکرر در طول شب

علل بیماری آسم:

بسیاری از بیماران آسمی، دارای سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی می‌باشند

مو و یا پوست حیوانات

گرد و خاک

آلودگی هوا

تغییرات آب و هوایی (به خصوص هوای سرد)

مواد شیمیایی موجود در هوا یا غذا

ورزش کردن

گرده افشانی گیاهان

قارچ گیاهان

عفونت تنفسی مثل سرماخوردگی

برگشت محتویات معده به مری (ریفلاکس)

استرس

دوران عادت ماهیانه بانو‌ها

دود تنباکو

سولفیت (ماده ای نگهدارنده در بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها)

استفاده آسپیرین، بتابلوکرها و دیگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی  (NSAID)

آلرژی به بعضی غذاها مثل بادام زمینی و میگو

بسیاری از بیماران آسمی، دارای سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی می‌باشند و به طور کلی یکی از اقوام آن‌ها، دچار بیماری تب یونجه و یا اگزما بوده‌اند.

عوامل خطر آسم:

کشیدن سیگار خطر ابتلا به آسم را افزایش میدهد

داشتن آلرژی
اضافه وزن
کم شدن وزن موقع تولد
کشیدن سیگار
در معرض دود سیگار قرار گرفتن
مادرها بارداری که سیگار می‌کشند، کودکشان را دچار آسم می‌کنند.
در معرض دود و یا آلودگی هوا قرار گرفتن
دارا بودن شغلی که با مواد شیمیایی سروکار دارد، مثل کشاورزی و آرایشگری
در معرض مواد آلرژی زا قرار گرفتن
عفونت باکتریایی و یا ویروسی

علایم و نشانه های آسم عبارتند از:

حملات سرفه یا خس خس سینه از علایم آسم است

• تنگی نفس

• سفتی یا درد قفسه سینه

• مشکل در خواب که به علت تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه ایجاد می گردد.

• صدای خس خس یا سوت در زمان بازدم( خس خس از علایم معمول آسم در کودکان است).

• حملات سرفه یا خس خس سینه که با ویروس های تنفسی مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا شدیدتر می گردد.

علایمی که نشان دهنده تشدید بیماری آسم می باشند شامل موارد زیر می باشند:

◊ شدیدتر شدن مشکل در تنفس (این مورد با استفاده از دستگاه پیک فلومتر قابل اندازه گیری است. این دستگاه برای بررسی عملکرد مناسب ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع بااین دستگاه میتوان حداکثر شتاب جریان هوا در موقع خروج از ریه ها را اندازه گیری نمود).

◊ نیاز به استفاده مکرر از داروهای استنشاقی سریع اثر برای بهبود سریع علایم (نوشته پیشنهادی: معرفی کپسول کی پی تیوا، از داروهای ضد آسم )

در بعضی اشخاص علایم آسم در بعضی شرایط شدیدتر می گردد. این شرایط عبارتند از:

آسم و آلرژی از شایع ترین بیماری مزمن حساسیتی است

•  آسم و آلرژی:

رینیت آلرژیک ( تب یونجه) التهاب درون لایه پوشاننده ی بینی است و شایع ترین بیماری مزمن حساسیتی است. هیستامین سبب ایجاد علائم آلرژی می گردد. عطسه، سرفه، آبریزش بینی و ناراحتی در چشم ها می دهد.

• آسم در اثر ورزش:

این نوع آسم در اثر ورزش و یا فعالیت فیزیکی ایجاد می گردد. معمولا 5 تا 20 دقیقه بعد از آغاز ورزش علائم آن آغاز می گردد. 

•  آسم وارینات سرفه:

در این نوع آسم، سرفه های شدیدی داریم. علل آسم وارینات سرفه قادر هست ترشح پشت حلق، رینیت مزمن، سینوزیت، و یا بیماری رفلاکس معده به مری باشد. در سینوزیت همراه با آسم، سرفه شایع است.

•  آسم شغلی

در اثر محیط کاری ایجاد می گردد. این اشخاص زیادتر شاید ترشح بینی، گرفتگی بینی و یا تحریک چشم داشته باشند، به جای آن که ویزینگ داشته باشند.

مشاغلی که زیادتر با این نوع آسم ارتباط دارند: نانوا، کشاورزان، آرایشگران، پرستاران، نقاشان،  نجاران.

•  آسم شبانه

اگر شما آسم داشته باشید احتمال وجود علائم در شب ها زیادتر است.

بیماری‌های همراه آسم:

مشکلات بهداشتی باعث افزایش خطر ابتلا به آسم می‌شود

* مهم‌ترین آنها رینیت آلرژیک است که در ۲۸ تا ۵۰ درصد از اشخاص مبتلا به آسم به صورت همزمان وجود دارد و اگر درمان نشود، آسم خارج از کنترل می‌شود.

* رفلاکس اسید معده.

* چاقی: که متاسفانه در همه جوامع از مشکلات جدی بهداشتی شده است و باعث تشدید علایم بیماری آسم و در کودکان و نوجوانان حتی باعث افزایش خطر ابتلا به آسم می‌شود.

* کمبود ویتامین D: گفتنی است در سال‌های گذشته نقش کمبود ویتامین D در ایجاد و تشدید بسیاری از بیماری‌ها شناخته ‌شده است و توصیه می‌شود همه مبتلایان به آسم از این نظر بررسی و در صورت نیاز درمان شوند.

عوارض آسم:

سرفه دائمی یکی از عوارض آسم است

¤ کم شدن توانایی فعالیت بدنی و ورزش کردن
¤ کمبود خواب
¤ باریک شدن دائم راه‌های هوایی (برونش‌ها)
¤ بستری شدن در بیمارستان
¤ سرفه دائمی
¤ مشکل تنفسی
¤ تغییرات عملکرد ریوی

راه های تشخیص آسم:

یکی از روش های تشخیص بیماری آسم آزمایش گاز خون شریانی است

آزمایشات بیماران آسمی

♦ آزمون آلرژی
♦ آزمایش گاز خون شریانی
♦ آزمایش خون: برای اندازه گیری ائوزینوفیل (یک نوع گلبول سفید خون) و ایمونوگلوبولین  E (یک نوع پروتئین سیستم ایمنی)

♦ عکسبرداری قفسه سینه با اشعه  X

♦ آزمایش عملکرد ریوی

º اسپیرومتری: برای اندازه گیری مقدار هوایی که پس از یک دم عمیق، از ریه‌ها خارج می‌شود.

º آزمایش اکسید نیتریک: برای اندازه گیری مقدار گاز اکسید نیتریک در تنفس استفاده می‌شود. اگر راه هوایی شما التهاب داشته باشد، مقدار اکسید نیتریک بسیاری را خواهید داشت.

º تغییرات متا کولین: اگر مبتلا به آسم باشید، استنشاق هوا، سبب انقباض خفیف راه هوایی می‌شود.

خوبترین راه پیشگیری و درمان آسم:

آسم راه درمان قطعی ندارد

درمان اصلی تورم مجاری تنفسی با کورتن است، اما چون آسم به درمان طولانی‌زمان نیاز دارد، می بایست از نوعی کورتن استفاده شود که تاثیرات سودمند موضعی آن روی برونش‌ها ایجاد شود، اما جذب بدن نشود و عارضه جدی ایجاد نکند.

بر این اساس می‌توان بیان کرد سنگ‌بنای درمان آسم تجویز کورتن استنشاقی است که غالبا حداقل جذب در بدن را دارد و با مقادیر متعارف (اگر زیر نظر پزشک تجویز شود) کمترین عوارض جانبی را دارد.

در عین حال تجویز داروهای طولانی‌اثر گشادکننده برونش به صورت استنشاقی و ترکیباتی مثل قرص‌های مونته‌لوکاست، تئوفیلین و کورتن خوراکی با حداقل دوز لازم، گزینه‌های بعدی در بیمارانی هستند که با دوز کافی کورتن استنشاقی کنترل نمی‌شوند.

به جز در موارد نادر هیچ نیازی به استفاده از واکسن‌های تزریقی حساسیت‌زدایی (واکسن‌های درمان آلرژی) نیست.

مهم‌ترین علل شکست در درمان آسم:

بدون تردید عدم پایبندی بیمار آسمی به استفاده پیوسته و با نظم داروهای استنشاقی نخستین و مهم‌ترین عامل این ناکامی است.

بر این اساس تاکید دارم حتی در زمانی که آسم با استفاده دارو تحت کنترل درآمده است، هیچ‌گاه بدون نظر پزشک اقدام به کم‌کردن میزان دارو یا قطع آن ننماییدو اجازه دهید پزشک با سوال‌های کلیدی در ویزیت‌های دوره‌ای و در صورت نیاز با تکرار آزمون اسپیرومتری تصمیم به کم شدن دوز داروها در زمان مقتضی بگیرد.

گرچه هزینه‌های درمان بیماری آسم در ماه‌های اولیه گزاف به نظر می‌رسد، اما بعد از سپری‌شدن دوتا سه‌ماه پزشک می‌تواند میزان داروها را کم نماید و در انتهای سال اول درمان موفق، هزینه دارو گاهی به یک‌چهارم تا یک‌ششم مقدار اولیه کم شدن یابد.

حداقل دفعات مراجعه به پزشک حتی هنگامی بیمار احساس سختی در تنفس ندارد، دو تا سه‌بار در هر سال است. ضروری است بدانید آسم راه درمان قطعی ندارد و فقط قادر هستیم از پیشرفت آن پیشگیری کنیم.

ورزش و بیماری آسم

بیماران مبتلا به آسم نباید از انجام ورزش خودداری نماید

بدترین توصیه‌ای که شاید به بیمار مبتلا به آسم شود، این است که از انجام ورزش خودداری نماید. با انجام درمان تاثیرگذار و مناسب، این بیماران می‌توانند مثل همه انسان‌ها به ورزش و فعالیت‌های عادی کاری و تحصیلی بپردازند.

تنها نکته اساسی این است که در هوای سرد، قبل از انجام فعالیت ورزشی با حرکت های نرمشی خفیف، ابتدا بدن خود را گرم کنند تا ورود یکباره هوای سرد به ریه‌ها باعث تشدید علایم بیماری آسم نشود.

توصیه‌های تغذیه‌ای در آسم:

بیمار آسمی از خوردن سوسیس و کالباس پرهیز کنند

همان‌گونه که اشاره کردم پرخوری که باعث بروز چاقی و تشدید رفلاکس می‌شود، بدترین الگوی تغذیه است. از سوی دیگر نمی‌توان برای تغذیه یک بیمار آسمی یک نسخه جامع تجویز نمود، ولی به‌طور کلی غذاهایی که هر بیمار تجربه نموده و مشخص شده که برای او آزاردهنده است و مثلا سبب سرفه و خارش گلو می‌شود، می بایست از برنامه غذایی او حذف شوند.

در عین حال می‌توان به چند گروه مواد غذایی اشاره نمود که می‌توانند در بعضی موارد باعث تشدید علایم شوند، مثل غذاهای بسته‌بندی‌شده و کنسروی که شامل نگهدارنده‌ها هستند، انواع سوسیس و کالباس، غذاهای با ادویه تند، خشکبار دودزده، میگو، بادام‌زمینی و کره بادام‌ زمینی، آجیل‌های بوداده، میوه‌هایی مثل خربزه، طالبی، خانواده توت‌ها و کیوی.

آسم و توصیه‌های داخل منزل:

دود دخانیات خطر ابتلا به آسم را در کودکان چندین برابر افزایش میدهد

مهم‌ترین توصیه، عدم استفاده از سیگار و قلیان توسط بیمار و اطرافیان است چون دود دخانیات حتی سبب می‌شود خطر ابتلا به آسم در کودکان چندین برابر افزایش یابد. خوبتر است حیوانات خانگی مثل گربه و سگ در داخل منزل نگهداشتن نشوند. اگر سوسک خانگی در منزل وجود دارد، با سمپاشی مناسب به از بین‌بردن آنها اقدام شود.

در سرویس‌های بهداشتی و حمام اگر نشت آب وجود دارد، رطوبت آن باعث رشد قارچ و کپک می‌شود. بر این اساس به رفع آن پرداخته شود.

مراقب باشید خاک گلدان‌های داخل منزل به دلیل آبیاری زیاد به کپک آلوده نشود و در اقلیم‌های مرطوب مثل مناطق ساحلی شمال و جنوب کشورمان جانداری ذره‌بینی به نام مایت در تشک و بالش و ملحفه رشد می‌نماید که می بایست با رعایت اصول بهداشتی و استفاده از اتوبخار یا شست‌وشو با آب ۶۰درجه به حذف آنها اقدام نمود.

گردگیری خانه حتما با یک دستمال نم‌دار و توسط افرادی غیر از فرد مبتلا انجام شود و اگر امکان خرید جاروبرقی و تصفیه‌کننده‌ هوای مجهز به فیلترهای HEPA را دارید، از این امر افسوس نفرمایید.

داخل منزل حتی‌الامکان از افشانه‌های حشره‌کش، خوشبوکننده، بوگیر، سفیدکننده، جرم‌گیر، پودرهای لباسشویی آنزیم‌دار، براق‌کننده‌ها و عود و اسپند استفاده نکرده یا استفاده آنها را محدود نمایید. در فصول سرد از شومینه استفاده نکنید.

آسم و توصیه‌های خارج منزل:

آسم راه درمان قطعی ندارد و فقط قادر هستیم از پیشرفت آن پیشگیری کنیم

در روزهایی که در شهرهای بزرگ و پرترافیک، آلودگی هوا گزارش می‌شود حتی‌المقدور از منزل خارج نشوید و حداقل فعالیت‌های جسمی مثل ورزش را داشته باشید. گرده‌افشانی گیاهان و پولن آنها نقش مهمی در تشدید علایم بعضی بیماران دارد.

بر این اساس از زمان طلوع آفتاب تا ساعت ۹ صبح و چند ساعت اول پس از تاریکی هوا که حداکثر گرده‌افشانی رخ می‌دهد، در صورت امکان در فضای باز تردد نکنید.

در آقایانی که موهای بلند دارند، کوتاه‌کردن موها و عدم استفاده از ژل و دوش‌گرفتن بلافاصله پس از برگشت به منزل باعث می‌شود آلرژن‌هایی که روی موها نشسته‌اند، پاک شوند و اگر امکان یک دوش سریع (با توجه ویژه به محدودیت منبع های آب در کشورمان) وجود نداشت، شست‌وشوی صورت و چشم خود را فراموش نکنید.

ضروری است بدانید آسم راه درمان قطعی ندارد و فقط قادر هستیم از پیشرفت آن پیشگیری کنیم.

noskhe.com
tebyan.net
pezeshkan.org

منبع : بیتوته