افرزیس یک روش درمانی نوین برای بیماری های مختلف
آفرزیس: جداسازی شگفت‌انگیز برای تندرستی
آفرزیس روشی است که در آن خون فرد گرفته شده و اجزای خاصی، مثل پلاکت، از آن جدا می‌شود. سپس، خون باقی‌مانده به بدن فرد بازگردانده می‌شود. در این نوشته از بیتوته به طور مفصل در مورد این روش درمانی صحبت خواهیم نمود.
در پزشکی، از روش آفرزیس برای جداسازی یا حذف بخش‌های خاصی از خون برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. در این روش، دستگاهی به نام سانتریفیوژ خون را از بدن شما خارج می‌نماید. شاید شما برای شرکت در اهدای اجزای خون به دیگران تحت عمل آفرز قرار بگیرید. همچنین، آفرز با حذف اجزای خاصی از خون، به درمان بعضی بیماری‌های ویژه نیز کمک می‌نماید.
آفرزیس برای جداسازی یا حذف بخش‌های خاصی از خون برای درمان بیماری
آفرزیس چیست؟
آفرزیس، که با نام‌های دیگری مثل «فِرِز» یا «همافرز» نیز شناخته می‌شود، روشی درمانی است که به متخصصین سلامت این امکان را می‌دهد تا برای درمان‌های پزشکی، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت و پلاسما را از خون فرد جدا نموده یا خارج نمایند.
در فرایند آفرزیس، دستگاه سانتریفیوژ خون را از بدن شما خارج نموده و با چرخش سریع، اجزای مختلف آن را از هم جدا می‌نماید. این دستگاه اجزای مورد نظر را جدا نموده و باقی‌مانده گلبول‌های قرمز، پلاکت و پلاسما را به بدن شما باز می‌گرداند.
دو علت برای انجام آفرزیس وجود دارد:
• اهدای اجزای خون: شما می‌توانید برای کمک به فرد دیگری، اجزای خونی مثل گلبول‌های قرمز خود را اهدا نمایید.
• دریافت درمان برای یک بیماری: متخصصین شاید برای خارج کردن سلول‌های خونی غیرطبیعی از خون شما، از آفرزیس استفاده کنند.
انواع مختلف آفرزیس عبارتند از:
• لِوِکافرِز: در این روش درمانی، گلبول‌های سفید از خون شما خارج می‌شوند. این کار می‌تواند به کم شدن علائمی که به علت تکثیر غیرقابل کنترل گلبول‌های سفید ایجاد می‌شوند، کمک نماید.
• جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خون محیطی: در این روش با استفاده از آفرزیس، سلول‌های بنیادی نابالغ برای پیوند سلول‌های بنیادی جمع‌آوری می‌شوند.
• فوتوفیرز: متخصصین سلامت از فوتوفیرز برای درمان چندین بیماری استفاده می‌کنند. این روش باعث تغییر لنفوسیت‌های شما شده و به آن‌ها کمک می‌نماید تا در مبارزه با عوامل خارجی مثل سلول‌های سرطانی، ویروس و باکتری‌های بیگانه، عملکرد بهتری داشته باشند. در فوتوفیرز، دستگاه سانتریفیوژ لنفوسیت‌ها را جدا نموده و قبل از بازگرداندن آن‌ها به بدن، با نور ماوراء بنفش نوع A (UVA) تحت درمان قرار می‌دهد.
• پلاسمافرِز (تعویض پلاسما): پلاسمافرز روشی برای درمان چندین بیماری جدی از راه فرآیندی به نام «تعویض پلاسما» است.
• کم شدن پلاکت: پلاکت‌ها به لخته شدن خون شما کمک می‌کنند. تعداد بالای پلاکت می‌تواند عوارضی مثل لخته خون یا خونریزی ایجاد نماید. در صورت داشتن پلاکت اضافی، با استفاده از آفرزیس، قبل از بازگرداندن خون به شما، پلاکت‌ها از خون‌تان جدا می‌شوند.
• ترانسفوزیون تعویضی گلبول قرمز: متخصصین سلامت از آفرزیس برای خارج کردن گلبول‌های قرمز ناسالم و جایگزینی آن‌ها با گلبول‌های قرمز سالم اهدایی استفاده می‌کنند.
انواع مختلف آفرزیس وجود دارد
آفرزیس برای درمان چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟
آفرزیس نقش مهمی در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها توسط متخصصان سلامت ایفا می‌نماید. به عنوان مثال، افرادی که تحت شیمی‌درمانی شدید برای سرطان قرار می‌گیرند، شاید برای حفظ سلول‌های بنیادی سالم که پس از بهبودی از درمان دریافت می‌کنند، آفرزیس انجام دهند. به طور معمول، متخصصان سلامت از آفرزیس برای درمان سرطان خون، اختلالات خونی و بعضی اختلالات عصبی استفاده می‌کنند.
سرطان خون:
• لوسمی (سرطان خون) میلومونی حاد
• بعضی انواع لنفوم از جمله لنفوم سلول T پوستی
• میلوم چندگانه
• ماکروگلوبولینمی والدنستروم
اختلالات خونی:
• کم‌خونی داسی‌شکل
• کرایوگلوبولینمی
• پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
اختلالات عصبی:
متخصصان شاید از پلاسمافرز (تعویض پلاسما) برای درمان موارد زیر استفاده کنند:
• سندرم گیلن باره
• مولتیپل اسکلروزیس (MS)
• میاستنی گراویس
علاوه بر این، آفرزیس شاید برای درمان بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) یا رد پیوند عضو نیز کاربرد داشته باشد.
استفاده از آفرزیس برای درمان سرطان خون، اختلالات خونی و بعضی اختلالات عصبی
جزئیات فرآیند آفرزیس
چطور برای آفرزیس آماده شویم؟
از آنجایی که اشخاص برای دلایل مختلفی در آفرزیس شرکت می‌کنند، هیچ روش واحدی برای آماده شدن برای این کار وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر در حال اهدای سلول‌های بنیادی خون محیطی برای پیوند سلول‌های بنیادی هستید، می بایست چند روز قبل دارو استفاده نمایید تا سلول‌های بنیادی از مغز استخوان به جریان خون شما منتقل شوند.
به طور کلی، نوشیدن مایعات زیاد در چند روز قبل از شرکت در آفرزیس توصیه می‌شود. اما پزشک شما به طور ویژه توضیح خواهد داد که برای آمادگی چه کارهایی می بایست انجام دهید. همچنین زمان انجام این روش را به شما آگاهی خواهد داد.
در طی آفرزیس چه اتفاقی می‌افتد؟
به طور کلی، این روش مراحل زیر را دنبال می‌نماید:
1. روی یک صندلی راحت یا تختخواب می‌نشینید.
2. پزشک سوزنی را در رگ هر یک از بازوهای شما وارد می‌نماید. هر سوزن به یک کاتتر، که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است، متصل می‌شود. در بعضی موارد، پزشک شاید از یک کاتتر ورید مرکزی استفاده نماید.
3. یک کاتتر، خون را از بدن شما به دستگاهی که اجزای خون را جدا می‌نماید، منتقل می‌نماید.
4. بعد از انجام این کار، کاتتر موجود در بازوی دیگر، باقی‌مانده اجزای خون را به بدن شما باز می‌گرداند.
پس از این روش چه اتفاقی می‌افتد؟
اکثر اشخاص بعد از انجام آفرزیس می‌توانند به فعالیت‌های روزانه خود بپردازند. از آنجایی که متخصصین سلامت از آفرزیس به روش‌های مختلف استفاده می‌کنند، خوبتر است برای آگاهی از انتظارات بعد از عمل، از پزشک یا تیم مرکز اهدا خون سوال نمایید.
جایگزینی سلول‌های خونی ناسالم با سلول‌های سالم با کمک روش افرزیس
مزیت های آفرزیس چیست؟
آفرزیس به متخصصین سلامت این امکان را می‌دهد تا عنصر خونی مناسب را برای یک بیماری ویژه به دست آورند. همچنین روشی است که اشخاص مبتلا به بعضی اختلالات خونی می‌توانند از راه آن، سلول‌های خونی سالم را برای جایگزینی سلول‌های ناسالم دریافت کنند.
عوارض یا خطرات آفرزیس چیست؟
مثل بسیاری از روش‌های پزشکی، آفرزیس نیز شاید عوارض یا خطراتی داشته باشد. اگر در حال انجام آفرزیس هستید، پزشک شما هر گونه عارضه یا خطر بالقوه را توضیح خواهد داد. همچنین در طول فرآیند، پزشک در دسترس خواهد بود. در صورت احساس ناراحتی یا بروز هر گونه مشکل، بدون تردید تیم پزشکی را مطلع سازید.
بعضی از خطرات یا عوارض بالقوه شاید شامل موارد زیر باشد:
• عکس العمل‌های آلرژیک: بعضی اشخاص شاید به پلاسما یا گلبول‌های قرمز که پزشک برای جایگزینی سلول‌های خونی در طول آفرزیس استفاده می‌نماید، حساسیت داشته باشند.
• خونریزی: بعضی وقت ها، فرآیند وارد کردن سوزن به رگ برای خون‌گیری سبب خونریزی بیش از حد می‌شود.
• لخته شدن خون: اشخاص مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مثل سرطان، دیابت یا بیماری‌های قلبی عروقی در معرض خطر لخته شدن خون هستند.
• اختلال تعادل الکترولیت: الکترولیت‌ها مواد معدنی موجود در بدن شما هستند که از عملکردهای مهم بدن پشتیبانی می‌کنند. سطح الکترولیت‌های شما شاید در حین آفرزیس بالا یا پایین برود.
• اضافه بار مایعات: به ندرت، مایع بیش از حد در حین آفرزیس به بدن شما باز می‌گردد که سبب تورم می‌شود.
• کلسیم خون پایین (هیپوکلسمی): این اتفاق زمانی می‌افتد که سطح کلسیم خون شما در طول آفرزیس کم شدن یابد، زیرا دستگاه برای برداشتن خون از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌نماید.
• عفونت: به ندرت، عفونت ناشی از ورود سوزن رخ می‌دهد.
• افت فشار خون (هیپوتانسیون): آفرزیس سبب کم شدن مقدار خون در بدن شما (حجم خون) می‌شود. هنگامی که خون کمتری در بدن شما در گردش باشد، فشار خون شاید کم شدن یابد. فشار خون شما شاید به علت داروهای ضد انعقادی که پزشکان برای پیشگیری از لخته شدن خون در طول آفرزیس استفاده می‌کنند، کم شدن یابد. همچنین شاید به علت اتساع عروق (گشاد شدن رگ‌های خونی) کم شدن یابد.
• صدمه عصبی: بعضی وقت ها، وارد کردن سوزن یا کاتتر سبب صدمه به اعصاب و ایجاد بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف می‌شود.
چه زمانی با پزشک خود تماس بگیرم؟
پزشک شما توضیح خواهد داد که شاید بعد از آفرزیس چه علائمی داشته باشید. در صورت داشتن علائمی که شدیدتر یا زیادتر از حد انتظار است با پزشک خود تماس بگیرید.
آفرزیس قادر هست سبب کم شدن مقدار خون در بدن شما شود
سوالات متداول در خصوص آفرزیس
1. آفرزیس چیست؟
آفرزیس روشی است که به متخصصان سلامت این امکان را می‌دهد تا اجزای خاصی از خون مثل گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت و پلاسما را برای درمان‌های پزشکی جدا نموده یا خارج نمایند.
2. چه زمانی می بایست پس از آفرزیس با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت بروز علائم زیر پس از آفرزیس با پزشک خود تماس بگیرید: تب ، لرز ، خونریزی شدید ، درد شدید ، مشکل در تنفس
3. آیا آفرزیس دردناک است؟
آفرزیس معمولاً دردناک نیست. شاید در محل تزریق کمی درد یا ناراحتی احساس نمایید.
4. چه زمان طول می‌کشد تا آفرزیس انجام شود؟
آفرزیس معمولاً 2 تا 4 ساعت طول می‌کشد.
5. آیا آفرزیس بی‌خطر است؟
آفرزیس به طور کلی یک روش بی‌خطر است. با این حال، مثل هر روش پزشکی، خطرات بالقوه‌ای نیز دارد.
6. چه کسانی می‌توانند آفرزیس انجام دهند؟
اکثر اشخاص سالم می‌توانند آفرزیس انجام دهند. با این حال، بعضی از اشخاص مثل زنان باردار یا اشخاص مبتلا به بعضی بیماری‌ها شاید نتوانند این روش را انجام دهند.
7. آیا می‌توانم پس از آفرزیس رانندگی کنم؟
معمولاً پس از آفرزیس می‌توانید رانندگی نمایید. با این حال، اگر احساس سرگیجه یا ضعف می‌نمایید، خوبتر است از رانندگی خودداری نمایید.
8. آیا می‌توانم پس از آفرزیس به فعالیت‌های عادی خود بازگردم؟
معمولاً می‌توانید پس از آفرزیس به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. با این حال، شاید لازم باشد تا چند روز از فعالیت‌های شدید خودداری نمایید.
جمع‌بندی نهایی
آفرزیس روشی است که متخصصین سلامت برای به دست آوردن یا حذف قسمت‌های خاصی از خون که برای درمان بسیاری از بیماری‌های جدی ضروری است، استفاده می‌کنند. اگر از راه آفرزیس خون اهدا می‌نمایید، شاید به فردی که با سرطان خون یا اختلالات خونی دست و پنجه نرم می‌نماید، کمک نمایید و اگر اختلالات خونی خاصی دارید، آفرزیس شاید روشی باشد که پزشکان بتوانند از راه آن علائم شما را کم شدن دهند.
آخرین دیدگاه‌ها