[ad_1]
شیطرج به دفع مواد زائد و غلیظ از مفاصل کمک مینماید
خواص دارویی گیاه حماض؛ از تصفیه خون تا بهبود مفاصل
گیاه حماض، که با نام شیطرج نیز شناخته میشود، یکی از گیاهان دارویی با سابقه طولانی در طب سنتی ایرانی، اسلامی و حتی منبع های علمی نوین است. این گیاه، با نام علمی Lepidium latifolium L، از خانواده چلیپاییان (Brassicaceae) است و به علت خواص درمانی متنوع، بهویژه در درمان مشکلات مفصلی، مورد توجه قرار گرفته است.
شیطرج در روایات اهل بیت (ع) به عنوان گیاهی سودمند برای دفع بلغم و درمان دردهای مفصلی توصیه شده و در کتابهایی مثل “مخزنالادویه” عقیلی خراسانی به تفصیل شرح داده شده است. این گیاه چندساله علفی، با برگهای بزرگ، ضخیم، بیضیشکل و نوکتیز به رنگ سبز مایل به خاکستری و گلهای کوچک سفید یا زرد، در مناطق مرطوب و سایهدار مثل کنار نهرها رشد مینماید. در ایران، شیطرج بهصورت خودرو در دامنههای البرز، اطراف کرج، کوههای لالهزار کرمان، کوههای اراک در لرستان، همدان، آذربایجان، جنوب ایران و مناطق شمالی و شرقی یافت میشود. همچنین در کشمیر هند نیز میروید و انواع مختلفی دارد.
شیطرج در تصفیه خون و بهبود گردش خون نقش دارد
گیاه شیطرج (حماض) در طبیعت
در این نوشته، براساس منبع های سنتی، روایات اسلامی و تحقیقات علمی، به بررسی فواید این گیاه میپردازیم. شیطرج نه تنها برای دردهای جسمانی سودمند است، بلکه ارزش غذایی بالایی دارد و میتواند به عنوان مکملی طبیعی در رژیم غذایی استفاده شود.
توصیف گیاه و تاریخچه استفاده
شیطرج گیاهی چندساله است که برگهای آن متناوب، بدون کرک و ضخیم هستند. این گیاه در نقاط مرطوب و سایهدار رشد مینماید و انواع متعددی دارد. نامهای دیگر آن شامل موجه، شیتره، چیترک، شیترک، مسواک الراعی و بیخبرنده است. در طب سنتی ایرانی، شیطرج به عنوان گیاهی نافذ، پاککننده و جلادهنده شناخته میشود. عقیلی خراسانی در “مخزنالادویه” آن را برای درمان بیماریهای پوستی، درد مفاصل و مشکلات طحال سودمند میداند.
از دید علمی، Lepidium latifolium (معروف به perennial pepperweed یا broadleaved pepperweed) گیاهی غنی از مواد مقوی است. تحقیقات نشان میدهد که این گیاه شامل پروتئین بالا، گلوکز، آنتیاکسیدانها و نسبت مناسب نیتروژن به سولفور است که ارزش غذایی آن را افزایش میدهد. ریشههای آن میتواند به عنوان جایگزین ترب کوهی استفاده شود و در درمان بیماریهای کبد، کلیه و پوست مؤثر است.
فواید دارویی گیاه حماض (شیطرج)
شیطرج فواید گستردهای دارد که آن را به یکی از گیاهان کلیدی در درمان طبیعی تبدیل نموده است. بر پایه منبع های سنتی و علمی، مهمترین فواید آن عبارتند از:
۱. درمان مشکلات مفصلی و استخوانی
• تسکین دردهای مفصلی و زانو درد: شیطرج توانایی نفوذ به مفاصل و دفع مواد زائد غلیظ را دارد، که آن را برای درمان آرتروز، ساییدگی مفاصل و زانو درد ایدهآل مینماید.
• درمان روماتیسم و نقرس: به عنوان ضدالتهاب عمل مینماید و تورم مفاصل را کم شدن میدهد. در طب اسلامی، برای روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) که سبب التهاب، درد و محدودیت حرکت میشود، سودمند است.
• ترمیم صدمههای غضروفی و درد ستون فقرات: کمک به بازسازی غضروفها و کم شدن دردهای استخوانی.
• کم شدن ورم و آبآوردگی مفاصل: با دفع بلغم و مواد زائد، تورم بدن و پاها را برطرف مینماید.
۲. فواید قلبی-عروقی و خونی
• تصفیه خون: مواد زائد را از خون دفع مینماید و گردش خون را بهبود میبخشد.
• تنظیم ریتم قلب: ضربان قلب را با نظم مینماید و میتواند فشار خون را افزایش دهد (بالابرنده فشار خون).
• تسریع جریان خون: در رگها جریان خون را افزایش میدهد و برای درمان استسقاء (تورم ناشی از احتباس مایعات) سودمند است.
۳. فواید گوارشی و کبدی-کلیوی
• بهبود عملکرد کبد و کلیه: دمنموده آن برای رفع ناراحتیهای کبدی و کلیوی کاربرد دارد. در استفاده سنتی، برای درمان بیماریهای کبد و کلیه استفاده میشود.
• هضمکننده غذا: دستگاه گوارش را تقویت مینماید و اخلاط لزج و صفراوی را دفع مینماید.
• ملین و دفعکننده: به عنوان مسهل اخلاط لزج عمل مینماید.
۴. فواید پوستی و ضدالتهابی
• پاکسازی و جلادهی پوست: ضماد آن با سرکه برای درمان برص، جوشهای خشک، جرب و پوستهپوسته شدن پوست سودمند است. پوست را سیاه و نافذ مینماید و مواد زائد را دفع مینماید.
• تحلیل برنده ورم لثه: برای مشکلات دهان و دندان سودمند است.
۵. فواید تغذیهای و عمومی
• منبع ویتامین C: کمبود ویتامین C را جبران مینماید و ضد اسکوربوت (کمبود ویتامین C) است. همچنین، شامل آنتیاکسیدانها برای تقویت عمومی بدن است.
• تقویت نیروی جنسی: نعوظ آور و برانگیزنده قوای جنسی است.
• صافکننده صدا و درمان سرفه: بلغم را دفع مینماید و صدا را صاف مینماید.
• ادرارآور و ضد دیابت: در بعضی گونههای مشابه، برای درمان دیابت و دفع کرمهای روده استفاده میشود.
ضماد شیطرج با سرکه برای بیماریهای پوستی مؤثر است
کاربردها در طب سنتی و اسلامی
در طب اسلامی، شیطرج در ترکیب داروها برای روماتیسم استفاده میشود. مثلاً داروی شیطرج شامل شیطرج (۱۶ واحد)، انجدان رومی (۸ واحد)، فلفل سیاه یا قرمز (۴ واحد)، دارچین (۲ مثقال)، مومیایی (۱ واحد)، سیاهدانه یا زنیان (۱ واحد) و عسل (به وزن مجموع) است. این ترکیب برای درد مفاصل، روماتیسم و نقرس مؤثر است.
داروی روماتیسم بر پایه روایت امام کاظم (ع): شنبلیله و انجیر خشک جوشاندهشده، برای درمان سردی مفاصل و روماتیسم.
ضماد شیطرج با سرکه یا شیر برای درد طحال، سیاتیک و مشکلات پوستی استفاده میشود. زمان: ۱۵-۳۰ دقیقه.
روش استفاده و دوز
• خوراکی: صبح ناشتا و شب پیش از خواب، به اندازه یک کپسول (نصف فندق). برای مشکلات معده، بعد از غذا استفاده شود.
• دمنموده داخلی: ۵۰ گرم.
• ضماد خارجی: ۶۰ گرم برای موضع دردناک.
• مقدار خوراکی سنتی: یک درهم (حدود ۳ گرم). مضر برای ریه؛ مصلح: صمغ عربی و مصطکی.
هشدارها و ملاحظات
• اشخاص با فشار خون بالا با احتیاط استفاده کنند.
• خاصیت سقطکنندگی دارد؛ زنان باردار اجتناب کنند.
• برای ریه مضر است؛ با مصلح استفاده شود.
• استفاده خودسرانه ممنوع؛ با متخصص مشورت نمایید، زیرا گیاهی نیرومند است و میتواند شیمی خاک (و بدن) را تغییر دهد.
حماض میتواند تورم و آبآوردگی مفاصل را کم شدن دهد
سوالات متداول
۱. آیا گیاه حماض عوارض جانبی دارد؟
بله، حماض شاید برای ریه مضر باشد (مصلح آن صمغ عربی و مصطکی است) و برای زنان باردار به علت خاصیت سقطکنندگی ممنوع است. اشخاص با فشار خون بالا می بایست با احتیاط استفاده کنند و خوبتر است بعد از غذا استفاده شود اگر مشکلات معده وجود داشته باشد.
۲. گیاه حماض در کجا یافت میشود؟
این گیاه بهصورت خودرو در دامنههای البرز، اطراف کرج، کوههای لالهزار کرمان، کوههای اراک در لرستان، همدان، آذربایجان، مناطق شمالی و شرقی ایران، و کشمیر هند رشد مینماید.
۳. برای چه بیماریهایی میتوان از ضماد حماض استفاده نمود؟
ضماد حماض با سرکه یا شیر برای درمان بیماریهای پوستی (برص، جرب، پوستهپوسته شدن)، درد سیاتیک، طحال و مفاصل سودمند است. زمان استفاده موضعی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه است.
۴. آیا حماض برای همه اشخاص مناسب است؟
خیر، اشخاص با فشار خون بالا، مشکلات ریوی یا زنان باردار می بایست از استفاده آن اجتناب کنند یا تحت نظر پزشک استفاده کنند. مشاوره با متخصص طب سنتی ضروری است.
۵. تفاوت حماض با دیگر گیاهان دارویی مفاصل چیست؟
حماض به علت توانایی نفوذ به مفاصل و دفع مواد زائد غلیظ، در کنار خواص پوستی و کبدی، جایگاه ویژهای دارد. ترکیب آن با موادی مثل فلفل و دارچین اثربخشی آن را برای روماتیسم و نقرس افزایش میدهد.
۶. چطور میتوان گیاه حماض را در خانه نگهداشتن نمود؟
حماض را میتوان بهصورت خشکشده در محیط خشک و خنک نگهداشتن نمود. برای ضماد، برگها و ریشه تازه با سرکه یا آبنمک خیسانده میشوند.
۷. چطور میتوان کیفیت گیاه حماض را تشخیص داد؟
گیاه باکیفیت می بایست برگهای سبز مایل به خاکستری، ضخیم و بدون کرک داشته باشد. خوبتر است از منبع های معتبر یا عطاریهای مورد اعتماد آماده کردن شود.
نتیجهگیری
گیاه حماض (شیطرج) با فواید گسترده در درمان دردهای مفصلی، مشکلات پوستی، گوارشی و تغذیهای، گزینهای طبیعی و مؤثر است. ترکیب آن با طب سنتی و اسلامی، آن را به گیاهی ارزشمند تبدیل نموده، اما استفاده می بایست تحت نظارت باشد.
[ad_2]
منبع : بیتوته
آخرین دیدگاهها