آزمایش انعقاد خون چیست و چه زمانی می بایست آن را انجام داد؟

آزمایش انعقاد خون گروهی از آزمایشات خونی است که توانایی خون شما را برای لخته شدن بررسی می‌نماید. لخته شدن فرایندی ضروری است که به پیشگیری از خونریزی بیش از حد پس از صدمه یا جراحی کمک می‌نماید. خون شما شامل پروتئین‌ها و سلول‌های مختلفی است که با هم برای ایجاد لخته کار می‌کنند. هنگامی که مجروح می‌شوید، پلاکت‌ها، که نوعی سلول خونی هستند، با هم جمع می‌شوند تا لخته‌ای را تشکیل دهند. پروتئین‌ها نیز برای فعال کردن سایر پروتئین‌ها و ایجاد رشته‌های فیبرین که لخته را در جای خود نگه می‌دارند، با هم کار می‌کنند. 

آزمایش صورتحساب انعقادی برای تشخیص اینکه آیا شما با هر یک از فاکتورهای انعقادی مشکل دارید که شاید سبب لخته شدن خون خیلی کم یا بیش از حد شود، استفاده می گردد. آزمایش‌های صورتحساب انعقادی همچنین برای نظارت بر افرادی که مشکل شناخته‌شده‌ای با فاکتورهای انعقادی دارند یا داروهایی به نام رقیق‌کننده‌های خون برای کم شدن خطر لخته شدن خون استفاده می‌کنند، استفاده می‌شود. شاید همزمان برای یک یا چند عامل آزمایشاتی انجام دهید.

• آزمایش انعقاد خون (Coagulation Factor Tests)

• فاکتورهای انعقاد خون

• سنجش صورتحساب

• سنجش صورتحساب براساس تعداد (صورتحساب I، صورتحساب II، صورتحساب هشت و غیره)

• پانل انعقادی

• فیبرینوژن

• پروترومبین

• هموفیلی A،B 

• خون

• یک متخصص مواظبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. بعد از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می گردد. هنگامی سوزن داخل یا خارج می گردد شاید کمی احساس سوزش نمایید. این معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

• انجام آزمایش خون خطر خیلی کمی دارد. شاید در نقطه ای که سوزن گذاشته شده درد خفیفی یا کبودی داشته باشید، اما زیادتر علائم به شتاب از بین می روند.

• آزمایش انعقاد خون شاید در شرایط مختلفی تجویز شود.

• آزمایش انعقاد خون معمولاً به صورت سرپایی در مطب پزشک یا آزمایشگاه انجام می‌شود. • از استفاده بعضی داروها 12 ساعت قبل از آزمایش خودداری نمایید. حتماً با پزشک خود در مورد تمام داروهایی که استفاده می‌نمایید، از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و مکمل‌ها صحبت نمایید.

• از خوردن یا آشامیدن 8 ساعت قبل از آزمایش خودداری نمایید. این امر برای بعضی از آزمایشات انعقاد خون، مثل آزمایش زمان پروترومبین (PT)، ضروری است.

• به پزشک خود در مورد سابقه خونریزی یا کبودی غیرطبیعی، کم خونی یا استفاده داروهای رقیق کننده خون آگاهی دهید. این اطلاعات قادر هست به پزشک شما کمک نماید تا آزمایش شما را به درستی تفسیر نماید.

در صورت داشتن موارد زیر شاید به این آزمایش نیاز داشته باشید:

• یک نتیجه غیر طبیعی در آزمایش خون که بررسی می نماید چقدر طول می کشد تا خون شما لخته شود. این آزمایش‌ها شامل آزمایش زمان پروترومبین و INR (PT/INR) و/یا آزمایش زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) است.

• سابقه سلامت خانوادگی مشکلات ناشی از عوامل انعقادی. بعضی از شرایطی که بر فاکتورهای انعقادی تأثیر می گذارند، مثل هموفیلی، ارثی هستند. این بدان معناست که والدین شما ژن بیماری را به شما منتقل نموده اند. این شرایط رایج نیست.

• یک موقعیت تندرستی که شاید بر فاکتورهای لخته شدن خون شما تأثیر بگذارد:

° شرایطی که شاید سبب اختلال خونریزی شود عبارتند از:

– بیماری شدید کبد

– کمبود ویتامین K

– انتقال خون

– سرطان

– اختلالات ایمنی

° شرایطی که شاید سبب ایجاد مشکل در لخته شدن خون شود عبارتند از:

– بیماری های خود ایمنی ، مثل لوپوس

– سرطان

– چاقی

– بعضی عفونت ها مثل سپسیس و COVID-19

– حرکت نکردن برای زمان طولانی، مثل پس از جراحی

– کمبود ویتامین های B6، B12 و فولات

• علائمی که شاید ناشی از مشکل فاکتورهای انعقادی باشد:

° علائم اختلالات خونریزی شاید شامل موارد زیر باشد:

– خونریزی شدید که با فشار بعد از صدمه، عمل دندانپزشکی یا جراحی متوقف نمی شود.

– خونریزی های مکرر بینی که خود به خود آغاز می گردد.

– وجود خون در ادرار ( ادرار کردن ) یا مدفوع ( مدفوع )

– کبودی های مکرر و بزرگ یا لکه های ریز قرمز یا قهوه ای زیر پوست

– قرمزی، تورم، درد یا سفتی ناشی از خونریزی در عضلات یا مفاصل

– قاعدگی های سنگین

° علائم لخته شدن بیش از حد خون شاید شامل موارد زیر باشد:

– تورم، قرمزی، گرمی و درد در بازوها یا پاها که شاید ناشی از لخته باشد.

– مشکل در تنفس از لخته ای که به ریه شما رسیده است.

– حالت تهوع

• بعضی از داروها و مواد قادر هستند با نتایج آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند. مهم است که قبل از انجام آزمایش، پزشک یا تکنسین آزمایشگاه خود را در مورد تمام داروها و مکمل هایی که استفاده می نمایید، از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه و گیاهی، مطلع نمایید.

• داروهایی که قادر هستند با آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند عبارتند از:

– داروهای رقیق کننده خون، مثل وارفارین (کومادین) و هپارین

– داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مثل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن

– آنتی بیوتیک ها

– داروهای ضد تشنج

– داروهای ضد افسردگی

– مکمل های گیاهی، مثل سیر و زنجبیل

• عوامل دیگری که قادر هستند با آزمایش انعقاد خون تداخل داشته باشند عبارتند از: استفاده الکل ، سیگار کشیدن ، بارداری و اگر اخیراً عمل جراحی یا صدمه دیده است.

اگر هر یک از این داروها یا مواد را استفاده می نمایید، مهم است که قبل از انجام آزمایش انعقاد خون با پزشک خود در مورد اینکه آیا می بایست آنها را قطع نمایید یا خیر صحبت نمایید. در بعضی موارد، شاید لازم باشد دوز داروهای خود را تنظیم نمایید یا چند روز قبل از آزمایش از استفاده آنها خودداری نمایید.

پزشک شما شاید نیاز به دستور آزمایش های دیگری برای تشخیص دلیل مشکل در فاکتورهای انعقادی شما داشته باشد. 

• سطح پایین تر از حد طبیعی: یک یا چند صورتحساب انعقادی یا کمبود صورتحساب انعقادی شاید به معنای اختلال خونریزی باشد. بسته به اینکه کدام فاکتورهای انعقادی آزمایش شده است، نتایج شما شاید نوع اختلال خونریزی و میزان جدی بودن آن را نشان دهد.

اختلالات خونریزی که به ارث می برید معمولاً فقط شامل یک عامل لخته شدن می گردد. هیچ درمانی برای اختلالات خونریزی ارثی وجود ندارد، اما درمان قادر هست به مدیریت موقعیت شما کمک نماید.

اختلالات خونریزی ناشی از سایر شرایط معمولاً شامل سطوح پایین دو یا چند عامل انعقادی است. درمان بستگی به دلیل اختلال خونریزی شما دارد.

• سطوح بالاتر از حد طبیعی: یک یا چند صورتحساب انعقادی شاید به این معنی باشد که شما دچار اختلالی هستید که سبب لخته شدن خون شما بیش از حد معمول می گردد. پزشک شما شاید دارو و تغییرات سبک زندگی سالم برای قلب را برای کمک به پیشگیری از لخته شدن خون توصیه نماید. همچنین شاید لازم باشد از درمان جایگزینی هورمون برای یائسگی و قرص های ضد بارداری شامل استروژن اجتناب نمایید ، زیرا شاید خطر لخته شدن خون را افزایش دهند.

با پزشک خود صحبت نمایید تا بفهمید نتایج آزمایشات شما چه معنایی دارد و چه درمانی برای شما خوبترین است.

1. پس از آزمایش چه اتفاقی می افتد؟

– قادر هستید بلافاصله بعد از تمام کردن آزمایش به فعالیت های عادی خود بازگردید.

– شاید کمی کبودی یا درد جزئی در محل نمونه گیری داشته باشید.

– نتایج آزمایش شما معمولاً در عرض چند روز در دسترس پزشک شما خواهد بود.

2. چه زمان طول می کشد تا نتایج آزمایش انعقاد خون من مشخص شود؟

نتایج آزمایش انعقاد خون شما معمولاً در عرض چند روز در دسترس پزشک شما خواهد بود. با این حال، در بعضی موارد شاید زیادتر طول بکشد. اگر دلواپس نتایج خود هستید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.

• اگر سابقه خونریزی یا کبودی غیرطبیعی، کم خونی یا استفاده داروهای رقیق کننده خون دارید، به پزشک خود آگاهی دهید.

• اگر در مورد نتایج آزمایش انعقاد خون خود سوالی دارید، حتماً با پزشک خود صحبت نمایید.

• اگر باردار هستید، به پزشک خود آگاهی دهید. بعضی از آزمایشات انعقاد خون در دوران بارداری توصیه نمی شود.

از اطلاعات موجود در این نوشته نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد تندرستی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.