فیبروم دهان؛ غده‌ای کوچک در دهان، نگرانی بزرگ!

فیبروم دهان ضایعه‌ای خوش‌خیم که در اثر تحریک ایجاد می‌شود

فیبروم دهان؛ همه چیز در خصوص این توده‌های خوش‌خیم 

وجود یک توده سخت داخل دهان معمولا دلیلی برای نگرانی است. با این حال، این توده شاید به علت فیبروم دهان باشد که یک توده خوش خیم نسبتاً شایع در دهان است.

به طور ویژه، این یک رشد بافت فیبری است که معمولاً با شرایط تحریک پیوسته و طولانی زمان همراه است. اگرچه جدی نیست، اما با این حال موقعیت دلواپس کننده ای است. برای تشخیص دقیق، مشورت با پزشک توصیه می گردد. بعضی وقت ها، چیزی که به نظر یک ضایعه بی ضرر می رسد، چندان بی ضرر نیست.

بر این اساس، برای متخصص ضروری است که ویژگی ها، منشأ و سایر عواملی را که بر جدی بودن آن تأثیر می گذارد، ارزیابی نماید. در زیر، به دلایل تشکیل، روش تشخیص و درمان آنها خواهیم پرداخت. خواندن را ادامه دهید! 

فیبروم دهان یک تومور خوش خیم و غیر سرطانی است

فیبروم دهان چیست؟

فیبروم دهان یک تومور خوش خیم است که در بافت های نرم دهان ظاهر می گردد. این توده ها قادر هستند سفت یا نرم باشند و از بافت اسکار ناشی از یک جایگاه صدمه زا پیوسته و طولانی زمان تشکیل می شوند.

از آنجایی که رشد و افزایش حجم بافت مخاط دهان رخ می دهد، فیبروم دهان را یک ضایعه هیپرپلازیک واکنشی در نظر می گیرند. به علت تحریک مزمن ناحیه، نوعی زخم روی این بافت ها ایجاد می گردد. این توده ها قادر هستند در هر سنی ایجاد شوند، اگرچه در بزرگسالان شایع تر هستند. همچنین قادر هستند در هر ناحیه ای از دهان ظاهر شوند. آنها معمولا کوچک و همرنگ با مخاط دهان محل بروزشان هستند.

به همین علت، بعضی وقت ها تشخیص آنها دشوار است. با این حال، اگر عامل تحریک کننده آنها به مرور زمان ادامه یابد، قادر هستند رشد کنند، خیلی مشهود شوند و حتی آزاردهنده شوند. اگرچه فیبروم دهان شناخته شده ترین نام آن است، اما با نام های دیگری نیز شناخته می گردد، مثل:

• فیبروم تروماتیک

• هیپرپلازی فیبری داخل دهانی کانونی

• پولیپ دهانی

• ندول فیبری

عادت به مکیدن لب یا گونه یکی از علل بروز فیبروم دهان

علل فیبروم دهان

شایع ترین دلیل فیبروم دهان، تحریک مزمن است. تروما یا اصطکاک پیوسته روی مخاط سبب هیپرپلازی واکنشی بافت شده که منجر به تومور می گردد. اگر محرک برطرف شود، ضایعه از بین می رود. عوامل و جایگاه های مرتبط با ظهور فیبروم دهان عبارتند از:

• عادت به گاز گرفتن گونه یا لب

• عادت به مکیدن لب یا گونه

• صدمه به مخاط ناشی از دندان شکسته، ناهموار یا تیز

• تحریک ناشی از رسوبات جرم حجیم

• ساییدگی ناشی از دندان مصنوعی شکسته یا نامناسب

• صدمه های ناشی از بریس های ارتودنسی

لازم به ذکر است که به ندرت فیبروم دهان شاید منشأیی غیر از تحریک داشته باشد. این مورد در فیبروم سلول های غول پیکر یا فیبروماتوز صدق می نماید. این نوع فیبروم زیادتر در اشخاص مسن و زنان رخ می دهد. همچنین در بیماران مبتلا به مشکلات پوستی، دیابت یا کم خونی شایع تر است.

شکل ظاهری فیبروم دهان و تأثیر آن بر سلامت دهان

فیبروم دهان به صورت یک توده نرم تا سفت و محکم در دهان ظاهر می گردد. آنها در ابتدا کوچک هستند، اما در صورت ادامه تحریک، اندازه آنها افزایش می یابد. به طور کلی، قطر آنها از 1 تا 1.5 سانتی متر (0.4 تا 0.6 اینچ) تجاوز نمی نماید.

شکل ظاهری رایج آنها گنبدی یا به صورت یک پاپول برجسته است. با این حال، شاید پایه ساقه کوچکی داشته باشند. علاوه بر این، اگر آنها زیر پروتز نامناسبی رشد کنند، معمولاً شکل برگ مثل پیدا می کنند.

در اکثر موارد، رنگ آنها همرنگ با مخاط دهان محل بروزشان است. با این حال، بعضی وقت ها شاید کمی رنگ پریده تر یا تیره تر به نظر برسند، به خصوص اگر خونریزی نموده باشند. بعد از صدمه مکرر، سطح خارجی آنها شاید زبر، پوسته پوسته یا زخم شود.

شایع ترین محل بروز آنها در قسمت داخلی گونه ها، در ناحیه برخورد دندان های بالا و پایین است. همچنین قادر هستند در مخاط داخلی لب پایین، لبه های زبان و لثه ها قرار گیرند.

با وجود اینکه معمولاً بدون درد هستند، بعضی وقت ها موقع غذا خوردن یا صحبت کردن سبب ناراحتی می شوند، به خصوص زمانی که رشد نموده یا در حین جویدن با دندان ها تماس پیدا کنند.

در اکثر موارد رنگ فیبروم همرنگ با مخاط دهان محل بروزشان است

تشخیص فیبروم دهان

به طور کلی، زمانی که فردی دچار فیبروم دهان می گردد، خود فرد آن را به عنوان نخستین نشانه تشخیص می دهد. وجود یک توده در دهان سبب می گردد فرد برای تشخیص به دندانپزشک مراجعه نماید. با این حال، شاید ضایعه مورد توجه قرار نگیرد و دندانپزشک آن را در معاینات روتین کشف نماید.

البته تشخیص دقیق بر عهده دندانپزشک است. معاینه داخل دهان و وجود جایگاه های صدمه زا در دهان به دندانپزشک کمک می نماید تا به فیبروم دهان مشکوک شود.

یکی از راه های تأیید تشخیص و در عین حال حل مشکل از بین بردن عامل تحریک کننده ای است که سبب ایجاد آن می گردد. اگر با رفع تروما، ضایعه کوچک شود یا از بین برود، شک به فیبروم دهان تایید می گردد.

در هر صورت، دندانپزشک شاید برای انجام بیوپسی، نمونه گیری یا برداشتن ضایعه را در نظر بگیرد. با این مطالعه هیستولوژیکی، تشخیص دقیق و قطعی به دست می آید و سایر شرایط مشابه رد می گردد.

اگر بعد از حذف عامل تحریک کننده، تومور همچنان باقی بماند، می بایست بیوپسی انجام شود. این امر به ویژه در صورتی صادق است که بیمار عادات مرتبط با سرطان دهان مثل استفاده الکل یا سیگار کشیدن داشته باشد.

تشخیص افتراقی فیبروم دهان

بعضی از توده های دهان شاید شبیه فیبروم دهان باشند. در اینجا به بعضی از ضایعاتی که دندانپزشک می بایست برای تشخیص افتراقی در نظر بگیرد اشاره شده است:

• نوروبروما: این یک توده با رشد آرام است که قادر هست روی زبان یا مخاط گونه قرار گیرد. با این حال، به طور معمول در سایر نقاط دهان نیز وجود دارد.

• نرولیموما: این توموری است که به طور معمول روی زبان قرار دارد و با درد همراه است.

• لیپوم: توموری شبیه به فیبروم، اما به علت بافت چربی آن، رنگ مایل به زرد دارد.

• فیبروم استخوانی محیطی: این یک رشد کانونی است که در لثه قرار دارد.

• فیبروسارکوم: این یک تومور بدخیم نسبتاً نادر، بدون درد اما با رشد سریع است. معمولاً خیلی بزرگ می گردد و به اندام های اصلی مثل ریه متاستاز می دهد.

از آنجایی که تنها چیزی که قادر هست تشخیص دقیق را ارائه دهد بیوپسی است، انجام این آزمایش و رد سایر شرایط مشابه خیلی مهم است. در صورت لزوم، پزشک درمان مناسب را برای مشکل تشخیص داده شده آغاز خواهد نمود.

بعضی از توده های دهان شاید شبیه فیبروم دهان باشند

درمان فیبروم دهان

همانطور که اشاره کردیم، برای درمان فیبروم دهان ابتدا می بایست صورتحساب تحریک کننده آن را از بین برد. این شاید شامل اقدامات مختلفی باشد، مثل:

√ اصلاح پروتز نامناسب

√ ترمیم دندان

√ صاف کردن دندان های ناهموار

√ موم اندود کردن سیم های ارتودنسی

√ ترک عادت هایی مثل گاز گرفتن لب و گونه

در هر صورت، به غیر از کنترل موقعیت صدمه زا، در بعضی موارد برداشتن ضایعه با جراحی ضروری است. فیبروم با حاشیه های باریک برداشته شده و برای تایید تشخیص به بیوپسی فرستاده می گردد.

لازم به ذکر است، با وجود برداشتن توده با جراحی، اگر عامل صدمه زننده به بافت همچنان باقی بماند، به احتمال زیاد مشکل دوباره ظاهر می گردد. بر این اساس، کنترل منبع تحریک، بخش اساسی از درمان است.

اگر صدمه مخاط ناشی از دندان شکسته یا پوسیده باشد، ترمیم آن بخشی از راه حل خواهد بود. لبه های تیز پرکردگی ها، دندان مصنوعی یا دندان ها می بایست صیقل داده شوند یا ترمیم شوند تا از ساییدن به بافت نرم دهان پیشگیری شود.

برای دندان های مصنوعی که لق هستند، تکان می خورند یا بافت نرم را زخم می کنند، می بایست جایگزین یا تعمیر شوند. اگر فرد از وسایل ارتودنسی استفاده می نماید که سبب ایجاد زخم می گردد، می بایست آن ها را مجددا تنظیم نمود یا با موم ارتودنسی پوشاند تا به دهان صدمه نرساند.

ترک عادت هایی مثل دندان قروچه، جویدن گونه یا مکیدن لب قادر هست سخت ترین کار باشد. هنگامی که این عادت به استرس و اضطراب مرتبط باشد، ترکیبی از اسپلینت، مشاوره روانشناسی و تکنیک های مدیتیشن و آرامش قادر هست کمک نماید. اگر فرد عادت به مکیدن مخاط از ناحیه خالی ناشی از دندان از دست رفته داشته باشد، جایگزینی عنصر از دست رفته راه خوبی برای ترک این عادت است.

برای تسکین فیبروم دهان، از بین بردن عامل تحریک کننده ضروری است. بر این اساس، دندانپزشک ابتدا دلیل را بررسی می نماید.

کنترل موقعیت صدمه زا یکی از راههای درمان فیبروم دهان است

جراحی فیبروم دهان

در بعضی موارد، دندانپزشک شاید برداشتن ضایعه را خوبترین گزینه برای درمان مشکل بداند. این یک عمل ساده است که جراح فک و صورت با بی حس کردن ناحیه صدمه دیده انجام می دهد. سپس فیبروم با حاشیه ایمنی کمی با استفاده از اسکالپل، الکترواسكالپل یا لیزر برداشته می گردد. در آخر محل برش بخیه زده می گردد. بهبودی معمولا سریع است و به بیمار اجازه می دهد تا در اسرع وقت فعالیت های روزانه خود را از سر گیرد.

مواظبت های پس از جراحی فیبروم دهان:

• رعایت بهداشت دهان و انجام آن به آرامی در ناحیه اطراف محل درمان

• رعایت رژیم غذایی نرم و سرد به زمان چند روز

• اجتناب از منبع های گرما و ورزش

• سیگار نکشیدن

بافت برداشته شده در جراحی برای آماده کردن گزارش دقیق از نوع ضایعه به پاتولوژیست فرستاده می گردد.  همچنین پیگیری های بعدی برای ارزیابی روند بهبودی بافت و بررسی عود احتمالی ضایعه یا تروماهایی که سبب بروز آن شده است، ضروری است. در این مرحله، دندانپزشک برای بررسی عود احتمالی فیبروم یا صدمه هایی که سبب ایجاد آنها شده است، معاینه انجام خواهد داد.

پیشگیری از تشکیل فیبروم دهان

خوبترین راه برای پیشگیری از ظهور فیبروم دهان یا پیشگیری از عود مجدد آن در صورت برداشتن قبلی نظارت دقیق بر دهان است. توجه به شرایط پوسیدگی دهان به شما امکان می دهد تا جایگاه هایی را که قادر هست به مخاط دهان صدمه برساند و سبب ایجاد این توده ها شود را محدود نمایید.

مواظبت از سلامت دهان با بهداشت مناسب و مراجعه با نظم به دندانپزشک، دو عامل اساسی برای پیشگیری از آنها هستند. همچنین اجتناب از عادت های مضر مثل جویدن گونه ها نیز ضروری است. در صورت لزوم، معاینات با نظم با دندانپزشک به تشخیص به موقع ضایعات دلواپس کننده تر کمک می نماید. 

مواظبت از سلامت دهان از راههای پیشگیری از فیبروم دهان است

سوالات متداول در خصوص فیبروم دهان

1. آیا فیبروم دهان سرطانی است؟

خیر، فیبروم دهان خوش خیم هستند و سرطانی نیستند.

2. آیا فیبروم دهان قابل سرایت است؟

خیر، فیبروم دهان قابل سرایت نیست.

3. آیا فیبروم دهان عود می نماید؟

بله، فیبروم دهان قادر هست عود نماید، به خصوص اگر به تحریک مکرر دهان ادامه دهید.

4. آیا قادر هستم با فیبروم دهان غذا بخورم؟

بله، معمولاً قادر هستید با فیبروم دهان غذا بخورید. با این حال، اگر توده بزرگ یا دردناک باشد، شاید جویدن دشوار باشد.

5. آیا قادر هستم با فیبروم دهان صحبت کنم؟

بله، معمولاً قادر هستید با فیبروم دهان صحبت نمایید. با این حال، اگر توده بزرگ یا دردناک باشد، شاید صحبت کردن دشوار باشد.

سخن پایانی

فیبروم دهان یک توده خوش خیم و غیر سرطانی است که در دهان ایجاد می گردد. این توده ها معمولاً کوچک، نرم و بدون درد هستند و به رنگ سفید یا صورتی ظاهر می شوند. فیبروم ها زیادتر در گونه ها، لب ها، لثه ها و زبان دیده می شوند. دلیل دقیق فیبروم دهان مشخص نیست، اما به نظر می رسد که تحریک مکرر دهان مثل گاز گرفتن گونه ها، دندان قروچه یا استفاده از دندان مصنوعی نامناسب قادر هست نقش داشته باشد. فیبروم دهان معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما بعضی وقت ها قادر هست سبب درد، ناراحتی یا خونریزی شود. اگر هر یک از این علائم را تجربه می نمایید، می بایست به دندانپزشک مراجعه نمایید.

در زیادتر موارد، نیازی به درمان فیبروم دهان نیست. با این حال، اگر توده بزرگ، دردناک یا ناخوشایند باشد، دندانپزشک شاید آن را با جراحی بردارد. خوبترین راه برای پیشگیری از فیبروم دهان، اجتناب از تحریک مکرر دهان است. همچنین می بایست به طور با نظم به دندانپزشک مراجعه نمایید تا دهان خود را از دید وجود فیبروم یا سایر مشکلات دهانی بررسی نمایید.

فیبروم دهان معمولاً هیچ خطری برای تندرستی شما ایجاد نمی نماید. با این حال، اگر هر گونه سوال یا نگرانی دارید، لطفاً با دندانپزشک خود صحبت نمایید.

منبع : بیتوته