لکنت زبان چیست و چطور تشخیص داده می گردد؟

دورره اوج یکنت زبان، بین 2 تا 5/3 سالگی و 5 تا 7 سالگی است

در طول تاریخ بارها مشاهده کردیم که بعضی از اشخاص علی رغم داشتن توانایی کافی در تولید و درک زبان، نمی توانند واژه ها، سیلابها و صوتها را به گونه ای موزون ادا کنند و این موارد را با طولانی کردن صوتها، سیلابها و واژه ها یا تردیدها و مکثهای مکرر در بیان خود ادا می کنند. این مشکل که گفتار را مختل می نماید و آهنگ کلام را در هم می ریزد در DSM با عنوان لکنت زبان مشخص می گردد.

خصوصیات بالینی
لکنت زبان در DSM به عنوان وضعیتی تعریف می گردد که طی آن روانی تکلم به گونه ای نا متناسب با سن فرد دچار اختلال می گردد. لکنت زبان معمولا قبل از 12 سالگی نمود می یابد، هرچند که در اکثر موارد از هجده ماهگی تا 9 سالگی قابل تشخیص است، دوره اوج آن، بین 2 تا 5/3 سالگی و 5 تا 7 سالگی است. این اختلال نه به صورت ناگهانی، بلکه در طول زمان پدیدار و ماندگار می گردد. البته در مواردی شاید اشخاص در موقع روخوانی، آواز، صحبت با حیوانات و اشیا علایمی نشان ندهند.

در پیدایی لکنت زبان چهار مرحله را میتوان از یکدیگر جدا کردن نمود:
مرحله اول: این مرحله در دوران پیش از مدرسه و معمولا به صورت دوره ای و پس از توانایی گفتار مطرح می گردد. در این دوره که لکنت زبان اختلالی گذرا به نظر می رسد، کودک مبتلا به لکنت زبان زیادتر درهنگام هیجان، عصبانیت، یا هنگامی چیز بسیاری برای گفتن دارد و دیگر شرایط استرس زا، دچار لکنت می گردد.

مرحله دوم: در این مرحله، که در نخستین سالهای مدرسه پدیدار می گردد، لکنت به صورت مزمن درآمده به کل گفتار گسترش می یابد. در این مرحله دوره های بهبودی خیلی کم است و کودک از لکنت زبان خود آگاهی دارد.

مرحله سوم: این مرحله در اواخر کودکی و اوایل نوجوانی- پس از 8 سالگی- آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می یابد. در این مرحله لکنت زبان زیادتر در موقعیتهای ویژه همانند صحبت در سرکلاس، حرف زدن با اشخاص ناآشنا، خرید، تلفن و شرایط استرس زا ظاهر می گردد.

مرحله چهارم: این مرحله بیشتر در اواخر نوجوانی آغاز می گردد و تا بزرگسالی ادامه می یابد. در این دوره اشخاص مبتلا به لکنت زبان از بیان واژه ها و صداها بیمناک اند و جانشین سازی و ادای اشتباه واژه ها رایج است. همچنین این اشخاص از ورود یا قرار گرفتن در موقعیتهایی که نیازمند گفتار است دوری می کنند و در این مواقع علایم دستپاچگی و ترس نشان می دهند.

لکنت زبان در حالتهای پیشرفته معمولا با به هم زدن مکرر پلکها، تیک یا لرزش لبها و فک همراه می گردد. با توجه به اینکه این اختلال در پیشرفت تحصیلی یا شغلی تداخل می نماید و از طرف دیگر، به دلیل اینکه این اشخاص معمولا مورد اذیت و آزار همسالان خود قرار می گیرند و مسخره می شوند، اضطراب و افسردگی آنها دامن زده شده و خود پنداره ضعیفی پیدا می کنند که ارتباطات آنها را تحت الشعاع قرار می دهد. 

لکنت زبان معمولا قبل از 12 سالگی نمود می یابد

 
ملاک های تشخیصی اختلال لکنت زبان
با توجه به موارد زیر اختلال لکنت زبان قابل تشخیص است.

الف. اختلال در روانی بهنجار و الگوی زبانی تکلم (نامتناسب با سن فرد) که با رخداد یک یا چند مورد زیر نمود می یابد:

* تکرار صوتها
* شیده گویی صداها
* یک نشانه الحاقی در سخن گفتن بدون رابطه دستوری با آن.
* واژه ها شکسته (مکث بین واژه ها)
* انسداد صدادار یا خاموش (مکث پرشده یا نشده در کلام)
* درازگویی (جابه جاسازی واژه برای اجتناب از واژه های مشکل آفرین)
* تولید واژه به همراه تنش فیزیکی زیاد
* تکرار واژه های کامل تک هجایی

ب. اختلال در پیشرفت تحصیلی یا شغلی یا روابط اجتماعی تداخل ایجاد می نماید.

ج. اگر یک نقیصه ی گفتاری حسی یا حرکتی وجود داشته باشد، مشکلات زبانی در زمره مشکلاتی قرار می گیرند که معمولا با این اختلالها همراه هستند.

شیوع
1 تا 3 درصد کودکان شاید دچار این اختلال باشند. پسرها در حدود چهار برابر دخترها به این اختلال مبتلا می شوند. این اختلال در خانواده هایی که سابقه چنین اختلالی را دارند، بیش از خانواده های دیگر به چشم می خورد.

عوامل خطر
یکی از عامل های لکنت زبان، ژنتیک است. خطر لکنت زبان در بین خویشاوندان درجه اول مبتلا به این اختلال با آغاز کودکی زیادتر از سه برابر خطر در کل جمعیت است. همچنین لکنت زبان یا عدم فصاحت علاوه بر اینکه جلوه ای از بیماری است، استرس و اضطراب قادر هستند آن را تشدید کنند. عامل دیگر تأثیر گذار در این اختلال، کمبودهای حسی است. لکنت زبان قادر هست با اختلال شنوایی، کمبود حسی دیگر یا کمبود گفتاری- حرکتی ارتباط داشته باشد. لکنت زبان قادر هست به عنوان عارضه جانبی دارو روی دهد و شاید به وسیله رابطه زمانی با قرار گرفتن در معرض دارو، تشخیص داده شود.

 منبع های:
کاشانی و وزیری، روان شناسی مرضی.
پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5)
 ravanasay.ir