طبیعت منبع الهام و اکتشاف کودک

ضرورت تعامل کودک با طبیعت

آیا دوری از طبیعت انتخاب کودکان ماست؟

سال‌ها قبل دنیای کودکان بیشتر مملو از جنبش و تحرک و تجربه‌آموزی از طبیعت بود؛ دنیایی واقعی که طبیعت و نشانه‌های آن اعم از خاک، آب، باد، موجود زنده و درخت ملموس هستند و نه محدود در قاب تصویری مجازی که حتی امکان تجربه و کسب خاطره‌ای ماندگار و ساده همچون خاک‌بازی در آن محال و دست‌نیافتنی است. متاسفانه مفهوم بازی در نسل جدید به شکل تاسف‌آوری تغییر نموده است.

امروزه با برنامه های تلویزیونی، کامپیوتری و افزارهای الکترونیکی، کودکان از لذت کشف طبیعت بی بهره مانده اند. این بیماری دوران ماست. مدرسهها با فوق برنامه های شان، زمان کمی برای بازی در بیرون از خانه برای کودکان باقی می گذارند. حتی بدون این برنامه ها نیز فضای سبزکافی برای لذت بخشیدن به کودکان وجود ندارد.

پارک ها و زمین های بازی خیلی پیراسته و دست خورده اند، کنجکاوی کودکان را بر نمی انگیزند و فضایی برای کشف و شناخت بی پایان پدید نمی آورند. بخش مهمی از دوران کودکی کودکان امروز از آن ها دزدیده شده است: ارتباط  تنگاتنگ با طبیعت.

مرز غریبگی کودکان با طبیعت تا آن حد است که دیگر کمتر کودکی را می‌توان در حال خاک‌بازی، آب‌بازی، شن‌بازی، گرفتن پروانه، تعقیب مورچه‌ها و زنبورها یا حتی موقع بالا رفتن از یک درخت غافلگیر نمود. کودکان خاموش و غرق دنیای نوین که بازی‌های کامپیوتری تمام ذهن آنها را پر نموده، فرزندان همان نسلی هستند که بازی را در قلب طبیعت و با سر و صدای زیاد می‌شناخت.

بزرگسالان امروز یا همان کودکان دیروز که برای غذا پختن در فضای باز، تاب‌بازی بر شاخه یک درخت، گرفتن قورباغه، چادر زدن در فضای باز، سبزیکاری، وارد شدن به لانه مرغ و خروس‌ها، سوار شدن بر حیوانات چهارپا، آب‌بازی، پیدا کردن لانه گنجشک و زاغی ساعت‌ها وقت صرف می‌نمودند و هزار و یک تدبیر کودکانه برای بازی داشتند، اینک پدر و مادر کودکانی هستند که بازی را در فضای مجازی به هر تفریح دیگری ترجیح می‌‌دهند. آیا همه اینها انتخاب کودکان ماست؟

واقعیت دنیای نوین امروز، تغییر در سبک زندگی است که البته به خودی خود مشکل‌ساز نیست. بدیهی است زمانی می‌توان از یک سبک زندگی انتقاد نمود که اثرهای و عواقب ناشی از آن به شکل منفی نمودار شود. کودکان امروزی احتمالا نسبت به والدینشان طول عمر کمتری خواهند داشت و ریشه این مساله هم در کم‌تحرکی است.

ارتباز کودک با طبیعت تمرکز و ظرفیت یادکیری را در کودک افزایش می‌دهد

ضرورت تعامل کودک با طبیعت

آرتور ریچارد لوو، روزنامه نگار و نویسنده ی هفت کتاب در خصوص ی پیوند خانواده، طبیعت و جامعه، و مدیر و یکی از بنیاد گذاران شبکه ی کودکان و طبیعت، در کتابش به نام “آخرین کودک در میان درختان، نجات کودکان از اختلال کمبود ارتباط با طبیعت” اشاره می نماید که حس جدایی از طبیعت به طور بنیادی در کودکان اثر می گذارد. به باور او، این جدایی به تندرستی جسمی و ذهنی آن ها صدمه می رساند. لوو، اصطلاح “اختلال کمبود ارتباط با طبیعت” را برای توصیف این پدیده به کار برده است.

ریچارد لوو نیز در کتاب خود به این نکته اشاره می‌نماید که دور نگهداشتن کودکان از طبیعت سبب اختلال رفتاری بسیاری در آنها شده است. وی در این کتاب به تفصیل، عواقب منفی پرهیز از فعالیت جسمانی و پرورش کودکان در چارچوب‌هایی بسته را تشریح می‌نماید و می‌‌افزاید: «لمس نکردن طبیعت در کودکان امروزی بحرانی است که می بایست آن را جدی گرفت.»

تاثیرات مثبت طبیعت بر جسم و ذهن کودک

– طبیعت منبع الهام و اکتشاف کودک

بودن در خارج از خانه، به پدید آمدن حس شگفتی و کنجکاوی در کودکان کمک می‌نماید. این کنجکاوی می‌تواند به جنبه‌های دیگر زندگی آن‌ها نیز گسترش یابد. زندگی نوین، خیلی سازمان‌یافته و کنترل شده است و کودکان را از شانس اکتشاف و خودآموزی محروم می‌نماید. در چنین وضعیتی، نقش طبیعت در برانگیختن کنجکاوی کودکان خیلی مهم‌تر است. همراه وی به یک منطقه نا شناخته بروید و با نماید و کاو در طبیعت سنگ ها، گیاهان و گل های جدیدی را کشف نمایید. کشف های جدید به فرزندان شما اعتماد به نفس می دهد.

– افزایش تمرکز و یادگیری کودک با گردش در طبیعت

به باور کارشناسان آموزش و پرورش، داشتن شانس تحقیق و اکتشاف در طبیعت، تمرکز و ظرفیت یادگیری کودکان را افزایش می‌دهد. تحقیق‌ها نشان می‌دهند که حضور در طبیعت و فضای سبز، اختلالات تمرکز در کودکان را کم شدن می‌دهد.

– رشد هشیاری در کودک

بودن در طبیعت به کودکان کمک می‌نماید که هشیار باشند. طبیعت این امکان را به کودکان می‌دهد که از همه‌ی حواس خود استفاده کنند. هرچند قرار دادن هر کودکی در طبیعت مسلما با خطر هایی همراه خواهد بود و والدین دلواپس این موضوع هستند، اما می‌توان کودکان را به مکان هایی طبیعی که امنیت کودک در آنها تضمین شده است برد تا کودکان حواس پنج گانه خود را در طبیعت تقویت و از آنها بیش تر استفاده کنند.

– طبیت سلامت جسم کودک را تضمین می‌نماید

فعالیت‌های بیرون از خانه، امکان بهره‌مند شدن از هوای تازه و تحرک بدنی را برای کودکان فراهم می‌آورد که هر دو برای تندرستی جسمی و ذهنی کودکان ضروری‌اند. همچنین بودن و حضور در طبیعت و لذت بردن از آن، عامل مهمی در رشد کودکان است.

بیشتر متخصصان بر این باور هستند که ریشه بسیاری از بیماری‌های مزمن در کودکان نظیر دیابت، مشکلات قلبی، آسم، تنگی نفس موقع خواب، کمبود ویتامین D، استرس و خصوصا بیش‌فعالی در نداشتن ارتباط مستقیم با طبیعت نهفته است در حالی که فعالیت فیزیکی و جسمانی مزیت های عمده‌ای نظیر اسکلت‌بندی محکم‌تر و سالم تر، داشتن ماهیچه‌های سالم‌تر، کم شدن چاقی و خصوصا کم شدن احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن و شایع را در کودکان به ارمغان خواهد آورد.

– اثر طبیعت در بهبود بیماری

بسیاری از روان‌شناسان کودک امروزه باور دارند که کلاس‌های آموزش زندگی در طبیعت و فراهم کردن امکان آشنایی کودکان با حیوانات یکی از راه‌حل‌های تشویق کودکان نه‌تنها برای مسئولیت‌پذیری زیادتر بلکه برای اجتناب از ایجاد اختلالات متعدد رفتاری و در عین حال اعطای نوعی استقلال کنترل‌شده است. می‌توان به اثر مثبت ناشی از حیوان‌درمانی در مداوای بیماری‌هایی نظیر اوتیسم، ناهنجاری‌های رشد، بیش فعالی، اختلال سلوک و اختلال بی‌اعتنایی اشاره و آن را مقابله‌ای سودمند توصیف می‌کنند. 

دوستی کودک با طبیعت

دوستی کودک با طبیعت

تخریب و نابودی محیط زیست، یک واقعیت دردناک در دنیای امروز است. افزایش پیوند میان کودکان و طبیعت برای آگاهی نسل جدید از ارزش‌های محیط زیستی، خیلی ارزش دارد. برانگیختگی کودکان می‌تواند نقش بسزایی در حفاظت از محیط زیست داشته باشد، محیط زیستی که هم‌حالا بشدت صدمه‌پذیر و شکننده و نیازمند توجه جدی است.

آموزش‌های زیست‌محیطی برای کودکان به عنوان اهرم تاثیرگذار حفاظتی است. والدین می بایست توجه داشته باشند که برای آموزش حفاظت از محیط زیست به کودکان به هیچ وجه نباید به وی امر نمود. برای کودک زمان بگذارید و توضیح دهید که برای چه این کار ضرورت دارد. ما نمی‌توانیم از فرزندان خود بخواهیم که دوستدار محیط زیست باشند اگر خودمان چنین نباشیم.

یکی از موثرترین راه‌ها برای آن که کودکان ما به طبیعت احترام بگذارند و لزوم حفاظت از محیط‌زیست را درک کنند، این است که آنها را به طبیعت ببریم و از کسانی که در این زمینه تخصص دارند، کمک بگیریم.

کمپ‌های زیست‌محیطی نه‌تنها برای کودکان جالب است بلکه در کم زمانی دید آنها را نسبت به محیط اطراف تغییر خواهد داد. مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد بیشتر کودکانی که تحت آموزش عملی زیست‌محیطی قرار می‌گیرند، نه‌تنها نسبت به سایر همسالان خود خلاق‌تر، باانگیزه‌تر و از دید تحصیلی موفق‌تر هستند بلکه حتی موقع حضور در عرصه‌های طبیعی نسبت به والدین خود مسئولانه‌تر برخورد می‌کنند. کودکانی که حضور در مدارس طبیعت یا محیط‌های طبیعی پرتنوع را تجربه نموده باشند، از دید فیزیکی فعال‌تر، از دید آگاهی در مورد رژیم غذایی مطلع‌تر، از دید کارهای گروهی خلاق‌تر و از دید برخورد و روابط اجتماعی با دیگران بیشتر موفق‌تر هستند. مسئولیت‌پذیری این کودکان نیز در قبال طبیعت و همه عناصر آن مثال‌زدنی است.

توصیه‌ای به والدین

سفر در دامان طبیعت سبب پیشرفت احساسی، اجتماعی و فیزیکی کودکان می گردد. بر این اساس سعی نمایید با سفر به نقاط طبیعی ارتباط میان کودک و طبیعت را خوبتر نمایید. بسیاری از زوجهایی که به طراوت بچه دار شده اند تصور می کنند رفتن به طبیعت با وجود کودک امری خیلی دشوار بوده و به همین دلیل مسافرت های خارج از شهر و گردش های خود را به تاخیر می اندازند.

در حقیقت میتوان بیان کرد بردن کودک  به دامان طبیعت برای او تجربه بزرگی خواهد بود. به  مادرها و پدرها توصیه می گردد سفر به طبیعت را به طور مرتب در سالهای رشد کودک و یا نوزاد خود قرار دهند و آنها را در لذت بردن از طبیعت سهیم کنند. مطمئنا آنها نیز به نوبه خودشان از چشم انداز و طبیعت محیط اطراف لذت می برند.  زمانی که می خواهید با کودک خود به گردش در طبیعت بروید تنها کافی است تا وسایل مورد احتیاج او را نیز فراهم نمایید.

منبع : بیتوته