ناهنجاری های دندانی؛ از تشخیص تا درمان

انواع ناهنجاری های دندان

ناهنجاری های دندانی: اثر بر زیبایی و تندرستی

ناهنجاری‌های دندانی مشکلاتی هستند که شاید در قوس دندانی و ساختار دندان‌ها و فک‌ها رخ دهند. این ناهنجاری‌ها می‌توانند بر تندرستی و زیبایی صورت تأثیر بگذارند و به مشکلاتی مثل مشکلات گفتاری، خوردن و تمیزکردن دندان‌ها منجر شوند. این ناهنجاری ها قادر هستند به دلایل مختلفی از جمله عوامل ارثی، سیستمیک، ضربه، عوامل مادرزادی و عوامل موضعی ایجاد شوند.

انواع ناهنجاری‌های دندانی

ناهنجاری‌های دندانی شامل هر گونه تغییر در جایگاه، برگه، اندازه و رابطه بین دندان‌ها و فک‌ها می‌شود. این تغییرات شاید در دندان‌های بالا و پایین، فک‌ها و حتی استخوان‌ها رخ دهند. بعضی از ناهنجاری‌های دندانی رایج شامل فرسایش دندان‌ها، تراکم بیش از حد، تراکم کم، تراکم نامناسب و بیت عمقی هستند. در ادامه شماری از ناهنجاریهای دندانی را همراه با علل و درمان آنها قرار داده ایم آنها عبارتند از :

اورجت نوعی ناهنجاری دندانی است

اورجت

اورجت نوعی ناهنجاری دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های جلویی فک بالا از دندان‌های جلویی فک پایین بیرون زده‌اند. این ناهنجاری می‌تواند سبب مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. دلیل دقیق اورجت هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: اورجت می‌تواند ارثی باشد.

• عوامل محیطی: عوامل محیطی مثل عادت‌های دهانی نامناسب، ضربه به فک و دندان‌ها و بعضی بیماری‌ها می‌توانند سبب ایجاد اورجت شوند.

درمان اورجت به شدت ناهنجاری بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی، جراحی فک و… برای درمان اورجت استفاده نمود.

اوربایت نوعی اختلال دهان و دندان است

اوربایت

اوربایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک بالا از دندان‌های فک پایین بلندتر هستند. این اختلال می‌تواند سبب مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. دلیل دقیق اوربایت هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله: عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مثل عادت‌های دهانی نامناسب، ضربه به فک و دندان‌ها و بعضی بیماری‌ها می‌توانند سبب ایجاد اوربایت شوند.

درمان اوربایت به شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی، جراحی فک و صورت استفاده نمود.

اپن بایت نوعی اختلال دهان و دندان است

اپن بایت

اپن بایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک بالا و پایین به طور کامل روی هم قرار نمی‌گیرند. این اختلال می‌تواند سبب مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله: عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی.

درمان اپن بایت به شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی، جراحی فک و صورت برای درمان اپن بایت استفاده نمود.

کراس بایت نوعی اختلال دهان و دندان است

کراس بایت

کراس بایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک پایین به طور نامناسب روی دندان‌های فک بالا قرار می‌گیرند. این اختلال می‌تواند سبب مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. 

درمان کراس بایت به شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی، جراحی فک و صورت برای درمان کراس بایت استفاده نمود.

افزایش تعداد دندان ها یا هایپردنشیا یکی از ناهنجاریهای دندانی

افزایش تعداد دندان ها یا هایپردنشیا

یکی از ناهنجاریهای که می‌تواند در دندان‌های شیری و یا دندان‌های دائمی رخ دهد افزایش تعداد دندان ها است. در این ناهنجاری به طور معمول، دندان اضافه در خط وسط بین دندان‌های جلویی رویش می‌نماید و این حالت به عنوان “مزیودنس” شناخته می‌شود.

دندان اضافه شاید فقط با تاج دندان قابل مشاهده باشد، در بعضی موارد، دندان اضافه به صورت یک کیست قابل مشاهده است و می بایست جراحی شود. این ناهنجاری می‌تواند منجر به بی نظمی در دندان‌های دیگر شود. برای تشخیص هایپردنشیا، تصویربرداری رادیوگرافیک (مثل عکس پانورامیک دندان) ضروری است. علاوه بر این، فرد شاید حس برجستگی در سقف دهان یا کام خود داشته باشد.برای درمان هایپردنشیا، روش‌های مختلفی وجود دارد که می بایست توسط جراح متخصص مورد بررسی قرار گیرد. این شامل جراحی و یا درمان ارتودنسی می‌شود.

در آنودنتیا بعضی از دندان‌ها رشد نمی‌کنند

کم شدن یا فقدان تعداد دندان ها یا آنودنتیا 

آنودنتیا به حالتی گفته می‌شود که یک یا چند دندان دائمی در فرد رشد نمی‌نماید. این بیماری ارثی است و می‌تواند در هر سنی رخ دهد. آنودنتیا می‌تواند کامل یا جزئی باشد. در آنودنتیا کامل، هیچ دندان دائمی رشد نمی‌نماید. در آنودنتیا جزئی، فقط بعضی از دندان‌ها رشد نمی‌کنند.

عوامل مختلفی می‌توانند سبب آنودنتیا شوند، از جمله: 

• عوامل ژنتیکی: آنودنتیا یک بیماری ارثی است و در خانواده‌هایی که سابقه این بیماری وجود دارد، زیادتر دیده می‌شود.

• اختلالات رشدی: بعضی از اختلالات رشدی مثل سندرم داون می‌توانند سبب آنودنتیا شوند.

• عوامل محیطی: بعضی از عوامل محیطی مثل قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی در دوران بارداری می‌توانند سبب آنودنتیا شوند.

آنودنتیا می‌تواند عوارض مختلفی از جملهمشکلات زیبایی ، مشکلات جویدن ، مشکلات گفتاری و مشکلات لثه  ایجاد نماید. درمان آنودنتیا به نوع و شدت آن بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیازی به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی یا ایمپلنت برای درمان آنودنتیا استفاده نمود.

دندان‌های آسیاب سوم، دندان‌های ثنایای جانبی فک بالا و دندان‌های پرمولر دوم فک بالا و فک پایین، دندان‌هایی هستند که معمولاً در آنودنتیا رشد نمی‌کنند.

نقص مینای دندان یک اختلال ژنتیکی است

نقص مینای دندان یا آملوژنز ایمپرفکتا

نقص مینای دندان یک اختلال ژنتیکی است که سبب می‌شود مینای دندان به درستی تشکیل نشود. مینای دندان لایه خارجی سخت و محکم دندان است که از آن محافظت می‌نماید. علائم و نشانه‌های نقص مینای دندان عبارتند از:

• دندان‌های کوچک و فاصله‌دار

• دندان‌هایی با مینای کم یا بدون مینا

• لکه‌های رنگی روی مینای دندان، معمولاً زرد، قهوه‌ای یا سفید

• حساسیت دندان به سرما، گرما یا شیرینی

• پوسیدگی دندان

نقص مینای دندان انواع مختلفی دارد که بر پایه شدت و نوع اختلال در تشکیل مینای دندان طبقه‌بندی می‌شوند. درمان نقص مینای دندان به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیازی به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل پر کردن دندان، روکش دندان یا ایمپلنت دندان برای درمان نقص مینای دندان استفاده نمود.

در مال اکلوژن دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند

مال اکلوژن

مال اکلوژن به وضعیتی گفته می‌شود که دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. این اختلال می‌تواند سبب مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی فرد شود. مال اکلوژن انواع مختلفی دارد که بر پایه محل و شدت اختلال طبقه‌بندی می‌شوند. بعضی از انواع رایج مال اکلوژن عبارتند از:

• شلوغی دندان‌ها: در این حالت، دندان‌ها فضای کافی برای رشد ندارند و روی هم قرار می‌گیرند.

• دندان‌های اضافه: در این حالت، تعداد دندان‌ها زیادتر از حد طبیعی است.

• دندان‌های از دست رفته: در این حالت، تعداد دندان‌ها کمتر از حد طبیعی است.

• عدم تراز بودن فک‌ها: در این حالت، فک‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند.

عوامل مختلفی می‌توانند سبب مال اکلوژن شوند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: مال اکلوژن یک اختلال ژنتیکی است و در خانواده‌هایی که سابقه این اختلال وجود دارد، زیادتر دیده می‌شود.

• عادات دهانی نامناسب: عادات دهانی نامناسب مثل مکیدن انگشت، جویدن ناخن و تنفس دهانی می‌توانند سبب مال اکلوژن شوند.

• ضربه: ضربه به فک می‌تواند سبب مال اکلوژن شود.

• بیماری‌های دندانی و فکی: بعضی از بیماری‌های دندانی و فکی مثل پوسیدگی دندان، بیماری لثه و شکستگی فک می‌توانند سبب مال اکلوژن شوند.

درمان مال اکلوژن به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل ارتودنسی، جراحی فک و صورت یا پر کردن دندان برای درمان مال اکلوژن استفاده نمود.

نقص عاج دندان معمولا یک اختلال ژنتیکی است

نقص عاج دندان

نقص عاج دندان معمولا یک اختلال ژنتیکی است که سبب می‌شود عاج دندان به درستی تشکیل نشود. عاج دندان لایه داخلی سخت و محکم دندان است که از آن محافظت می‌نماید. علائم و نشانه‌های نقص عاج دندان عبارتند از:

• دندان‌های زرد یا کهربایی رنگ

• دندان‌هایی با شکل غیرطبیعی، مثل دندان‌های پیازی شکل

• دندان‌هایی با ریشه‌های کوتاه

• دندان‌هایی که به آسانی می‌شکنند یا می‌افتند.

نقص عاج دندان انواع مختلفی دارد که بر پایه شدت اختلال طبقه‌بندی می‌شوند. عوامل مختلفی می‌توانند سبب نقص عاج دندان شوند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: نقص عاج دندان یک اختلال ژنتیکی است و در خانواده‌هایی که سابقه این اختلال وجود دارد، زیادتر دیده می‌شود.

• کمبود کلسیم و فسفر: کمبود کلسیم و فسفر می‌تواند سبب نقص عاج دندان شود.

• کم کاری غدد پاراتیروئید: کم کاری غدد پاراتیروئید می‌تواند سبب نقص عاج دندان شود.

درمان نقص عاج دندان به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در بعضی موارد، شاید نیاز به درمان نباشد. در بعضی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مثل پر کردن دندان، روکش دندان یا ایمپلنت دندان برای درمان نقص عاج دندان استفاده نمود.

بیماری پریودنتال یک بیماری عفونی است

بیماری پریودنتال

بیماری پریودنتال یک بیماری عفونی است که سبب التهاب و صدمه به بافت‌های اطراف دندان‌ها می‌شود. این بیماری رایج‌ترین بیماری دهان و دندان است و می‌تواند سبب از دست رفتن دندان‌ها شود. علائم و نشانه‌های بیماری پریودنتال در مراحل اولیه عبارتند از:

• قرمزی و تورم لثه‌ها

• خونریزی لثه‌ها به‌ویژه موقع مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن

• عقب‌نشینی لثه‌ها

• حساسیت دندان‌ها به سرما و گرما

در مراحل پیشرفته بیماری پریودنتال، علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• لق شدن دندان‌ها

• از دست دادن دندان‌ها

دلیل اصلی بیماری پریودنتال تجمع پلاک بر روی دندان‌ها است. پلاک یک لایه چسبنده از باکتری‌ها است که می‌تواند روی دندان‌ها و لثه‌ها تشکیل شود. اگر پلاک به‌طور با نظم برداشته نشود، می‌تواند سفت شود و به جرم تبدیل شود. جرم می‌تواند سبب التهاب لثه شود و به بافت‌های اطراف دندان‌ها صدمه برساند. عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش دهند عبارتند از:

• سیگار کشیدن

• دیابت

• بعضی از بیماری‌های خودایمنی

• استفاده از بعضی داروها

• ژنتیک

درمان بیماری پریودنتال به شدت بیماری بستگی دارد. در مراحل اولیه بیماری، درمان شامل پاکیزه کردن عمیق دندان‌ها توسط دندانپزشک است. این کار به از بین بردن پلاک و جرم از زیر خط لثه کمک می‌نماید. در مراحل پیشرفته بیماری، شاید نیاز به جراحی برای از بین بردن بافت‌های صدمه‌دیده باشد.

خوبترین راه برای پیشگیری از بیماری پریودنتال، رعایت بهداشت دهان و دندان است. این کار شامل مسواک زدن دوبار در روز به زمان دو دقیقه و استفاده از نخ دندان است. همچنین، مراجعه با نظم به دندانپزشک برای معاینه و پاکیزه کردن دندان‌ها خیلی مهم است.

فیبروماتوز لثه یک بیماری ارثی است

فیبروماتوز لثه

فیبروماتوز لثه یک بیماری ارثی است که سبب رشد بیش از حد بافت لثه می‌شود. این بیماری با بزرگ شدن بافت لثه مشخص می‌شود و با تولید بیش از حد کلاژن همراه است.

علائم و نشانه‌های فیبروماتوز لثه عبارتند از:

• بزرگ شدن بافت لثه

• قرمزی و تورم لثه‌ها

• خونریزی لثه‌ها

• درد 

• بدشکلی دندان‌ها

دلیل اصلی فیبروماتوز لثه جهش در یک ژن است که مسئول رشد بافت لثه است. این جهش سبب می‌شود که سلول‌های لثه به طور غیرطبیعی رشد کنند و تکثیر شوند.

درمان فیبروماتوز لثه معمولاً شامل جراحی برای برداشتن بافت اضافی لثه است. این جراحی می‌تواند به صورت سرپایی انجام شود و معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از فیبروماتوز لثه وجود ندارد. این بیماری یک بیماری ارثی است و نمی‌توان از آن پیشگیری نمود.

آفت دهان زخم‌های کوچک در دهان هستند

آفت دهان

آفت دهان زخم‌های کوچکی هستند که معمولاً در داخل دهان ظاهر می‌شوند. آفت‌ها معمولاً با یک نقطه سفید یا خاکستری در مرکز و هاله‌ای قرمز احاطه شده‌اند. آفت‌ها معمولاً غیرعفونی هستند و می‌توانند به طور مکرر عود کنند. دلیل دقیق آفت دهان هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:

• سیستم ایمنی ضعیف: اشخاص مبتلا به بیماری‌های خودایمنی یا افرادی که تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند، زیادتر در معرض ابتلا به آفت دهان هستند.

• عفونت‌های باکتریایی: در بعضی موارد، آفت دهان می‌تواند ناشی از عفونت باکتریایی باشد.

• ژنتیک: بعضی اشخاص به علت ژنتیک خود زیادتر در معرض ابتلا به آفت دهان هستند.

• عوامل محیطی: عوامل محیطی مثل خستگی، استرس، آلرژی‌های غذایی یا چرخه‌های قاعدگی نیز می‌توانند در ایجاد آفت دهان نقش داشته باشند.

در زیادتر موارد، آفت‌های دهان به خودی خود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان خاصی ندارند. با این حال، در بعضی موارد، شاید پزشک برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از آفت‌ها، دارو تجویز نماید.

در حال حاضر هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از آفت دهان وجود ندارد. با این حال، رعایت بهداشت دهان و دندان و کنترل عواملی که می‌توانند سبب ایجاد آفت دهان شوند، می‌تواند به کم شدن خطر ابتلا به این بیماری کمک نماید.

اینها فقط چند نمونه از ناهنجاری‌های دندانی هستند و هر بیمار می‌تواند دارای یک یا ترکیبی از این ناهنجاری‌ها باشد. ملاحظه و ارزیابی توسط یک دندانپزشک حرفه‌ای می‌تواند نوع و شدت ناهنجاری‌ها را تشخیص دهد.

دلیل ناهنجاری های دندانی قادر هست عوامل مختلفی باشد

سوالات متداول در خصوص ناهنجاری های دندانی  

1. ناهنجاری های دندانی چیست؟

ناهنجاری های دندانی به هر گونه اختلالی در جایگاه، راستای یا شکل دندان ها گفته می گردد. این ناهنجاری ها قادر هستند بر ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها تأثیر بگذارند.

2. انواع ناهنجاری های دندانی کدامند؟

ناهنجاری های دندانی را میتوان به دو دسته کلی تقسیم نمود: 

ناهنجاری های ساده دندان: این ناهنجاری ها معمولاً خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. ناهنجاری های پیچیده دندان: این ناهنجاری ها شدیدتر هستند و شاید نیاز به درمان داشته باشند. 

3. علل ناهنجاری های دندانی چیست؟

دلیل ناهنجاری های دندانی قادر هست عوامل مختلفی باشد، از جمله:

• ژنتیک: ژنتیک یکی از عوامل مهم در بروز ناهنجاری های دندانی است.

• رشد فک ها: رشد نامناسب فک ها قادر هست سبب بروز ناهنجاری های دندانی شود.

• عادات دهانی نامناسب: عادات دهانی نامناسب مثل مکیدن انگشت، جویدن ناخن و تنفس دهانی قادر هستند سبب بروز ناهنجاری های دندانی شوند.

• صدمه های دندانی و فکی: صدمه های دندانی و فکی مثل شکستگی دندان یا فک قادر هستند سبب بروز ناهنجاری های دندانی شوند.

4. آیا ناهنجاری های دندانی سبب مشکلات تندرستی می شوند؟

بله، ناهنجاری های دندانی قادر هستند سبب مشکلات تندرستی مختلفی شوند، از جمله:

• مشکلات جویدن: ناهنجاری های دندانی قادر هستند سبب مشکلات جویدن غذا شوند. این امر قادر هست منجر به سوءتغذیه و کم شدن کیفیت زندگی شود.

• مشکلات بهداشت دهان و دندان: ناهنجاری های دندانی قادر هستند سبب تجمع پلاک و جرم روی دندان ها شوند. این امر قادر هست خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان مثل پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش دهد.

• مشکلات گفتاری: ناهنجاری های دندانی قادر هستند سبب مشکلات گفتاری مثل تکلم ناواضح شوند.

• مشکلات زیبایی: ناهنجاری های دندانی قادر هستند بر ظاهر فرد تأثیر بگذارند و اعتماد به نفس او را کم شدن دهند.

5. درمان ناهنجاری های دندانی چطور است؟

درمان ناهنجاری های دندانی به نوع و شدت ناهنجاری بستگی دارد. بعضی از انواع ناهنجاری های دندانی نیازی به درمان ندارند. با این حال، در اکثر موارد، درمان ناهنجاری های دندانی برای بهبود ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها ضروری است. روش های درمانی ناهنجاری های دندانی عبارتند از: ارتودنسی ، جراحی فک و صورت و ایمپلنت

6. خوبترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی چه زمانی است؟

خوبترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی در دوران کودکی و نوجوانی است. در این دوران، دندان ها و فک ها هنوز در حال رشد هستند و میتوان با استفاده از روش های درمانی ارتودنسی، ناهنجاری های دندانی را به طور کامل اصلاح نمود. با این حال، درمان ناهنجاری های دندانی در بزرگسالان نیز امکان پذیر است، اما شاید زمان زیادتری طول بکشد و هزینه زیادتری داشته باشد.

توصیه پایانی

ناهنجاری های دندانی قادر هستند بر ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها تأثیر بگذارند. در اکثر موارد، درمان ناهنجاری های دندانی برای بهبود این موارد ضروری است. خوبترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی در دوران کودکی و نوجوانی است. در این دوران، دندان ها و فک ها هنوز در حال رشد هستند و میتوان با استفاده از روش های درمانی ارتودنسی، ناهنجاری های دندانی را به طور کامل اصلاح نمود. درمان ناهنجاری های دندانی معمولاً دردناک نیست. با این حال، شاید در ابتدا کمی ناراحتی وجود داشته باشد که به مرور زمان برطرف می گردد. اگر دلواپس ناهنجاری های دندانی خود هستید، با دندانپزشک خود مشورت نمایید. دندانپزشک قادر هست ناهنجاری های دندانی شما را تشخیص دهد و خوبترین روش درمانی را برای شما توصیه نماید.

منبع : بیتوته