شایع‌ترین شکل گفتار نامفهوم، نوک زبانی صحبت کردن است
نباید تأخیر در رشد گفتاری را با تأخیر در یاد گرفتن صحبت کردن به طور قابل فهم اشتباه نمود. تأخیر در رشد گفتاری به معنی تأخیر در آغاز بیان واژه ها با معنی به صورت تکی و بعد از آن کنار هم گذاشتن دو یا سه واژه بامعنی است. تکلم به صورت قابل فهم پدیده‌ای است که به‌تدریج ظاهر می‌شود و نقایص کلامی خفیف در کودکان خردسال خیلی شایع است.
علل عقب ماندگی گفتاری
شایع‌ترین شکل گفتار نامفهوم، نوک زبانی صحبت کردن است. این مرحله‌ای است که بسیاری از اطفال هنگامی که آغاز به صحبت کردن می‌کنند، آن را طی می‌کنند. دلیل آن، بیرون زدن زبان از بین دندان‌ها در زمان تلفظ حرف «س» است و تقریباً همیشه بدون درمان از بین می‌رود، ولی شما می‌توانید با متوجه ساختن کودک نسبت به زبانش و حرکت های آن با دادن غذاهایی به او که نیاز به لیسیدن یا مکیدن دارند، به فرزند خود کمک نمایید دچار این نقیصه نشود.
احتمالاً شایع‌ترین دلیل تأخیر در رشد گفتاری عبارت است از صحبت نکردن با کودک، آواز نخواندن برای او، و بازی نکردن با او. همه کودکان به طور طبیعی تمایل دارند در فعالیت‌های بزرگ‌ترها شرکت کنند و اگر شما زیاد با کودکتان حرف بزنید، تمایل خیلی بسیاری برای شرکت در بیان کرد‌وگو با شما خواهد داشت. این یکی از خوبترین راه‌های تسریع رشد گفتاری است.
قبل از اینکه از تأخیر رشد گفتاری کودکتان دلواپس شوید، از شوهر و اعضای خانواده‌تان بپرسید با چه سرعتی آغاز به حرف زدن نموده‌اند، زیرا غالباً تأخیر در رشد گفتاری دلیل موروثی دارد.
به یاد داشته باشید که دخترها معمولاً زودتر از پسرها صحبت می‌کنند و دو زبانه بودن باعث تأخیر گفتار نمی‌گردد.
کودکانی که دیر زبان باز می‌کنند به طور کلی در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که در آنها بی‌ثباتی عاطفی زیادتر، میل به کمال‌گرایی افزون‌تر، والدینی که فعالیت‌ها و استقلال کودک را محدود می‌کنند و تقریباً همیشه نوعی حمایت‌گری مفرط دیده می‌شود. این نوع خانواده مولد سردرگمی و تنش است. نارضایتی و انتقاد والدین نیز می‌تواند باعث عقب افتادن رشد گفتاری شود و نیز خیلی وقت‌ها با تولد یک کودک جدید، گفتار کودک با اشکال مواجه می‌شود.
حتی اگر فرزندان دیگری هم دارید، برای یاد دادن حرف‌زدن به کودکتان به آنها تکیه نکنید. کودک حرف‌زدن را زیادتر از والدین خود می‌آموزد تا برادرها و خواهرهای بزرگ‌تر. هر یک از والدین می‌تواند به وسیله حرف‌زدن با کودک و خواندن برای او کمک مؤثری به رشد گفتاری وی بنماید.
کم‌شنوایی می‌تواند منجر به تأخیر در رشد گفتاری شود و به همین علت آزمایش شنوایی خیلی حائز ارزش است. اگر کودک ناشنوا باشد حرف زدن را یاد نمی‌گیرد. لکنت زبان، جز در موارد خیلی شدید، در رشد گفتاری اشکالی ایجاد نمی‌نماید. سوءرفتار با کودک تقریباً همیشه رشد گفتاری را به تعویق می‌اندازد.
بعضی از مراحل مهم در اوایل رشد زبان
محققین ۵۷ مرحله مهم رشد زبان را در طول ۳ سال اول زندگی کودکان تعیین نموده‌اند. علت انتخاب این مراحل، ارزش آنها به عنوان شاخص‌هایی برای رشد زبان شناختی است.
اصطلاح زبان به هر نوع سیستم ذخیره‌سازی یا تبادل اطلاعات اطلاق می‌گردد. بر این اساس نه تنها گفتار، بلکه گوش دادن، درک نوشته، و ارتباط برقرار کردن با شیوه‌های بصری مثل لبخند زدن یا شناختن افراد یا اشیا آشنا را نیز در بر می‌گیرد. حتی شاید تقلید یا انجام اطوار و اشارات نیز جزئی از پدیده‌های زبان باشد.
فهرست مراحل مهم رشد زبان
این فهرست عمدتاً به علت اینکه بتوان علل شنیداری، بصری، و کلامی عقب‌ماندگی زبان را از هم تشخیص داد، به سه بخش تقسیم شده است:
– بیانگری شنیداری (صداهای اولیه‌ای که کودک از خود در می‌آورد، نام بردن اشیا، و …).
– گیرندگی شنیداری (جواب به صداها، واژه ها و فرامین، و …).
– بصری.
شایع‌ترین دلیل تأخیر در رشد گفتاری عبارت است از صحبت نکردن با کودک
شاید بعضی از کودکان نتوانند واژه ها را به‌درستی ادا کنند ولی درک شنیداری و مهارت‌های ارتباط بصری آنها طبیعی باشد. از سوی دیگر شاید یک کودک ناشنوا به دلیل اختلال در درک شنیداری دچار تأخیر گفتاری باشد، ولی مهارت‌های برقراری ارتباط بصری او طبیعی باشد. به همین علت آزمون‌ها به صورتی طراحی شده‌اند که بتوان جنبه‌های مختلف تأخیر زبانی را از هم جدا کردن نمود. به یاد داشته باشید که سنین ذکر شده حد متوسط هستند، بر این اساس کودک شما شاید هر یک از مهارت‌ها را زودتر یا دیرتر از زمان گفته شده فراگیرد و هیچ‌وقت این اتفاق دقیقاً در زمان گفته شده رخ نخواهد داد.
نتایج آزمون ها
کودکی که به طور کلی هیچ صدایی در نمی‌آورد می بایست باعث نگرانی شود و شاید به چندین نوع آزمایش از جمله آزمون‌های شنوایی نیاز داشته باشد. اگر کودک شما در چند ماه اول بی‌صداست، به محض اینکه متوجه موضوع شدید به پزشک یا مرکز بهداشت مراجعه نمایید.
زمانی که کودک نخستین واژه را ادا می‌نماید ارزش اساسی دارد، ولی محدوده طبیعی این زمان خیلی گسترده است. اگر کودک شما در دو سالگی یک واژه بامعنی می‌گوید، در صورتی که به‌تدریج واژه ها دیگری نیز بیان نماید، احتمالاً جای نگرانی نیست. از سوی دیگر اگر کودک شما در ۵ / ۲ سالگی صدا در می‌آورد ولی هنوز واژه‌ای ادا نمی‌نماید، بایستی به پزشک یا مرکز گفتار درمانی مراجعه نمایید.
الگوهای گفتاری کودکانه مثل نوک زبانی صحبت کردن یا لکنت زبان مختصر تا چهار سالگی قابل قبول است، ولی در مورد نامفهوم بودن گفتار اگر دوام یابد و چشم‌گیر باشد بایستی به کارشناس گفتار درمانی مراجعه نمود.
مراحل اولیه مهم در رشد زبانی با ارائه سن متوسط بر حسب ماه
– بیانگری شنیداری
به آهستگی صدا در می‌آورد (۳ ماه)
در جواب به شما صدا در می‌آورد (۲ ماه)
می‌خندد (۴ ماه)
حباب تولید می‌نماید (۷ ماه و ۳ روز)
هجاهای تکی را زیر لب زمزمه می‌نماید (دادادادا) (۱۰ ماه)
زمزمه چندهجایی (۱۰ ماه و ۸ روز)
ماما / بابا می‌گوید ولی نه در جای درست (۱۰ ماه)
ماما / بابا با کاربرد صحیح ( ۱۴ ماه)
نخستین واژه غیر از ماما / بابا ( ۱۷ ماه)
چهار تا شش واژه مختلف (۲۳ ماه)
دو یا چند نیاز را به زبان می‌آورد (۲۰ ماه)
جملات دو واژه‌ای (۲۳ ماه)
۵۰ واژه جداگانه یا زیادتر (۲۵ ماه)
هر نوع استفاده از «من» یا «تو» ( ۲۸ ماه)
از حروف اضافه استفاده می‌نماید (۳۴ ماه)
بیان کرد‌وگوهای کوتاهی انجام می‌دهد (۳۴ ماه)
نام و کاربرد دو شیء را می‌گوید (۳۴ ماه)
استفاده درست از ضمیر «من» (۳۶ ماه)
– گیرندگی شنیداری
نسبت به صدا عکس العمل نشان می‌دهد (۱ ماهگی)
در جهت صدا به طرفین می‌چرخد (۲ ماه)
بعضی صداها را می‌شناسد (۳ ماه)
با صدای زنگ به طرفین می‌چرخد (۵ ماه)
با صدای زنگ به طرفین و سپس به پایین می‌چرخد (۸ ماه)
با شنیدن فرمان «نه» دست از عمل بر می‌دارد (۱۰ ماه)
فرمان‌های یک مرحله‌ای را اجرا می‌نماید (۱۳ ماه)
فرمان‌های دو مرحله‌ای را اجرا می‌نماید (۲۵ ماه)
به اشیا نام برده شده اشاره می‌نماید (۲۷ ماه)
به اشیائی که کاربرد آنها گفته می‌شود اشاره می‌نماید (۳۲ ماه)
فرمان‌هایی را که با استفاده از حرف اضافه بیان می‌شوند اجرا می‌نماید (۳۶ ماه)
– بصری
لبخند می‌زند (۱ ماه و نیم)
پدر و مادر را می‌شناسد (۲ ماه)
اشیا را می‌شناسد (۲ ماه)
به حالات چهره جواب می‌دهد (۴ ماه)
ردیابی با چشم (۴ ماه)
موقع ترسیدن پلک می‌زند (۴ ماه)
بازی‌هایی را که با اطوار و اشارات همراه‌اند تقلید می‌نماید (۹ ماه)
فرمان‌هایی را که با حرکت های بیان می‌شوند اجرا می‌نماید (۱۱ ماه)
بازی‌هایی را که با اطوار و اشارت همراه‌اند آغاز می‌نماید (۱۲ ماه)
به اشیا دلخواه اشاره می‌نماید (۱۷ ماه)
آزمون‌های کلامی
این آزمون‌ها به چند مقوله تقسیم می‌شوند که عبارت اند از:
اطلاعات عمومی: تو چند تا چشم داری؟
درک عمومی: اگر زانویت خراشیده شود چه می‌کنی؟
حساب: جیمز ده تیله داشت و چهار تای دیگر هم خرید. الان روی هم چند تا تیله دارد؟
تشابهات: گلابی و پرتقال از چه نظر به هم شبیه‌اند؟
معلومات لغوی: یاقوت چیست؟
آزمون‌های عملکردی:
این آزمون‌ها به پنج مقوله تقسیم می‌شوند: کامل کردن عکس، مرتب کردن عکس ها، طراحی با مکعب، چیدن قطعات، جفت کردن.
کامل کردن عکس
تصاویری از اشیاء آشنا را که قسمتی از آنها حذف شده است به کودک خود نشان دهید. کودک شما بایستی بتواند قسمت حذف شده، مثل چشم حذف شده یک خرگوش، را تشخیص دهید.
مرتب کردن عکس ها
یک رشته از عکس ها مثل تصویرهای یک قصه مصور را به ترتیب غلط بچینید. کودک شما بایستی آنها را به‌درستی بچیند تا یک قصه را تشکیل دهند.
جفت کردن
مجموعه‌ای از اشکال مثل حلقه، ستاره، لوزی، و مثلث، از هر یک دو عدد، به کودک نشان دهید. کودک شما بایستی شکل‌های همانند را انتخاب نماید.
چیدن قطعات
عکس بزرگ یک شیء آشنا مثل صورت انسان یا عکس اسب را مثل یک پازل ساده به چند قطعه تقسیم نمایید. کودک شما می بایست در کم‌ترین زمان، قطعات را کنار یکدیگر بگذارد و عکس درست را بسازد.
طراحی با مکعب
از کودکتان بخواهید با استفاده از مجموعه‌ای از مکعب‌ها (سرخ، سفید، نصف سرخ و نصف سفید) طرح‌هایی را که ابتدا خودتان روش درست کردن آنها را نشان می‌دهید درست نماید. ابتدا فقط از چهار مکعب استفاده نمایید ولی به‌تدریج که کودک بزرگ‌تر می‌شود، تا ۹ مکعب به کار ببرید.
منبع: niniban.com
آخرین دیدگاه‌ها