کودکان حق دارند در لحظه حال زندگی کنند و لذت ببرند
نخستین کانونی که ارزش ها و آرزوهای یک کودک در آن شکل می گیرد، خانواده است. اما آیا کودکان در این کانون گرم و مطمئن برداشت های درستی از بعضی جملات خیر و دعاهای ما دارند یا خیر، آیا ما با دعاهایی که برای آن ها بر زبان می آوریم، مثل «عروس بشی الهی»، این عکس را در آن ها ایجاد نخواهیم نمود که خوشبختی فقط و فقط مساوی است با یافتن همسر و او تنها در این شرایط است که قادر هست خوشبخت باشد، اگر این شرایط دائمی نباشد تکلیف چیست؟!
اگر فرصت یافتن همسری خوب و شرایط مطمئن زندگی برایش فراهم نشود، چاره چیست؟ آیا او در زندگی شکست خورده است؟ ایا به زبان آوردن بعضی عبارات کلیشه ای این چنینی حتی با نیت خیر قادر هست از نگاه روان شناختی در شکل گیری آرزوها و رویای کودکان و نوجوانان اثرگذار باشد و به دنیای کودکی آنان صدمه وارد نماید؟ همه اینها سوال هایی هستند که با «سید حسن تقوی»، مشاور و روان شناس مرکز مشاوره رها، مطرح کردیم و در خصوص شان با او بیان کرد و گو کردیم.
او در این بیان کرد و گو تاکید می نماید: «کودکان حق دارند در لحظه حال زندگی کنند و لذت ببرند. این چنین عباراتی آینده را زودتر از موعد در ذهن آنها پدیدار می نماید و حاصل آن، نگرانی و غصه خوردن در دوران کودکی می گردد. برای چه که نگاه ما به آینده توأم با نگرانی و دلشوره است.»
از منظر روان شناسی هنگامی به یک دختربچه گفته می گردد انشاالله عروسیت، این جمله تا چه اندازه در شکل گیری رویاها و آرزوهای این کودک تاثیرگذار است؟
ابتدا می بایست بررسی کنیم که آیا این اظهارات و عبارات همچنان در ادبیات و بیان کرد و گوهای روزمره در خانواده ها وجود دارد یا خیر؟ تصور می گردد با تغییرات فرهنگی و اجتماعی که در سال های اخیر گریبانگیر جامعه ما و به تبع آن خانواده ها شده است، روابط بستگان و آشنایان با یکدیگر کم شدن محسوسی داشته و فضاهای دیگری جایگزین شده است.
از سویی تعداد فرزندان در خانواده ها در مقایسه با دو سه دهه قبل نیز کم شدن چشمگیری داشته است و ترافیک فرزندان در بزرگسالی را روان تر نموده است، در شرایط پیشین نزدیکان و آشنایان خانواده برای ابزار همدلی و همراهی با والدین آرزوی عروس و داماد شدن بچه ها را مطرح می نمودند و به نوعی این پیام را یادآوری می نمودند که والدین عزیز به هوش و آگاه باشید که فرزندان شما همیشه در این قد و قواره نمی مثل و درصدد آماده سازی خود برای انتقال فرزندان به جامعه باشید.
نخستین کانونی که ارزش ها و آرزوهای یک کودک در آن شکل می گیرد، خانواده است
از منظر دیگر عرصه ورود زنان به جامعه بر پایه کمیت و کیفیت است که در حال حاضر، نسبت به زمانی که این دعاها برای دختربچه ها نقل و نبات محافل خانوادگی بود، خیلی گسترده تر شده است و حالا دختران با پایان یافتن تحصیلات دبیرستان و انتخاب های متنوعی که دارند در پی آن هستند که تاخیر مناسب و بعضا نامناسبی ایجاد کنند، و قبل از رفتن به خانه بخت گزینه ای برای این تاخیر پیدا کنند، و چه گزینه ای برای این تاخیر و تعویق و استمرار خوبتر از دانشگاه.
بر این اساس روشن است، هنگامی بزرگ ترها هم انعکاس این تاخیر را مشاهده می کنند، دیگر آرزوهای خود را صرفا به عروس و داماد شدن آنان خلاصه نمی کنند. پس این گونه گفتارها این روزها عرضه کمتری دارد و هم تقاضای کمتری، یعنی هر چه تقاضا برای ازدواج در جوانان کمتر باشد، عرصه این آرزو از سوی بستگان و بزرگسالان در دوران کودکی کم شدن می یابد.
با فرض سنتی بودن یک خانواده و رونق داشتن این دسته جملات، آیا شنیدن این جمله به کرات از سوی یک کودک به این امر منتهی می گردد که هدف و رویای خود را عروس شدن ببیند و همه برنامه ها و محورهای زندگی خود را حتی در دوران نوجوانی به سمت این امر سوق دهد؟
به نوعی سبب بلوغ زودرس نیز قادر هست باشد و فرایند روان شناختی تاثیرگذار در آن پدیده، توجه انتخابی است، یعنی ما به کودک خط می دهیم و او را تشویق می نماییم که برای خوشبخت شدن گزینه ازدواج و عروس یا داماد شدن تنها گزینه است و تلویحا این پیام را ناخواسته به کودک تلقین و تحمیل می نماییم که تو با ازدواج خوشبخت می شوی.
ما دوران کودکی محدودی داریم و ناگزیر بزرگسال خواهیم شد
به عنوان مشاور، نظر شما در مورد دعاهایی این چنینی، حتی با نیت خیر و نیک خواهی تا چه اندازه قادر هست به شخصیت مستقل کودکان صدمه زننده باشد؟
مقوله شخصیت و شکل گیری آن بحث مجزا و سنگین تری است و چنین عباراتی چندان نقشی در پیدایش و شکل گیری شخصیت ایفا نمی نماید. بلکه روی رفتارها و عملکردهای رفتاری و اجتماعی اثر نامطلوب شاید ایجاد نماید. یعنی افت تحصیلی و فاصله گرفتن زیادتر از خانواده و والدین و تمرکز افراطی بر روابط بین فردی در دوران بلوغ و نوجوانی.
کودکان حق دارند در لحظه حال زندگی کنند و لذت ببرند. این چنین عباراتی آینده را زودتر از موعد در ذهن آنها پدیدار می نماید و حاصل آن، نگرانی و غصه خوردن در دوران کودکی می گردد. برای چه که نگاه ما به آینده توأم با نگرانی و دلشوره است. و این آسیبی بزرگ و تقریبا غیرقابل جبران است. برای چه که ما دوران کودکی محدودی داریم و ناگزیر بزرگسال خواهیم شد و این یعنی کمبود بچگی کردن در دوران کودکی و لذت نبردن از بازی های کودکی.
صدمه هایی که این دسته از دختربچه ها به واسطه شنیدن مستمر این دعا و یا دعاهایی این چنینی متحمل می شوند شامل چه موارد و موضوعاتی است و چه تاثیراتی در آینده آنها خواهدگذاشت؟
بین دختر و پسر تفاوتی مشاهده نمی شود و این باور جامعه است که دختران صدمه زیادتری را تجربه می کنند، درواقع این طور نیست و نرخ وقوع صدمه برابر است. مهم ترین و اصلی ترین صدمه این است که د رکودکان تفکر مساوی گونه؛ به غلط شکل می گیرد. تفکری مساوی گونه، یعنی یک چیزی با چیز دیگری برابر و مساوی است. برای مثال: خوشبختی تو مساوی با قبولی در کنکور، عروس شدن تو مساوی با خوشبخت شدن، رد شدن تو در کنکور مساوی با بدبختی و سیاه روزی، مثال های بسیاری از این قبیل که به غلط مساوی در ذهن کودکانمان ایجاد نموده ایم و این صدمه کمی نیست که ما برای یک کودک این گونه نامساوی ها را مساوی در ذهنش تقوتی کنیم.
منبع: ماهنامه خانه بخت/برترین ها
آخرین دیدگاه‌ها