پل هفت چشمه
پل هفت چشمه: بزرگترین شاهکار تاریخی در دل اردبیل
پل هفت چشمه
پل هفت چشمه یکی از اثرهای تاریخی مهم در شهرستان اردبیل است که بر روی رودخانه لیقو چای ساخته شده است. این پل به نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، از جمله پل یدی گوزلی، ججین، کورپی قرمزی و پل داشکسن. این سازه ارزشمند تاریخی با هفت دهانه آجری و قوس‌های پنج و هفت و موج‌شکن‌های سنگی ساخته شده است.
از مصالح استفاده شده در ساخت پل، گچ و آهک نام برده شده است. این پل با تاریخچه‌ای طولانی و زیبا، جزو اثرهای تاریخی و فرهنگی منطقه محسوب می‌شود.
تاریخچه پل هفت چشمه
تاریخچه پل هفت چشمه اردبیل
ساخت پل به دوران حکومت صفویان بازمی‌گردد و در سال 1374 هجری شمسی، بعد از صدمه‌هایی که به آن وارد شده بود، عملیات مرمت و بازسازی آن آغاز شد. در سال 1348 هجری شمسی، این پل به ثبت ملی رسیده است.شاهکار مهندسی عهد صفوی در پل هفت چشمه اردبیل تاریخچه‌ای خیلی جالب و پر از باورها و نام‌های مختلف دارد. بعضی اشخاص این پل را به نام “هفت چشمه” می‌شناسند و این باور به وجود هفت تا چشمه تو در تو زیر رودخانه، به رودخانه‌ای که این پل را تشکیل می‌دهد، برمی‌گردد. این باورها و عقاید، با اینکه هیچ تایید علمی زمین‌شناسی ندارند، جزو باورهای کهن مردم اردبیل محسوب می‌شوند.
نام‌گذاری‌های مختلف برای این پل نیز از جالبی‌های تاریخی آن است. هرکدام از نام‌ها شاید به یک افسانه یا تاریخ ویژه مرتبط باشد. به عنوان مثال، علاوه بر نام “پل هفت چشمه”، اشخاص محلی این پل را به نام “پل داش کسن” نیز می‌شناسند. این پل با هفت پایه و هفت مدخل آب، زیبایی و شکوه معماری خود را به نمایش می‌گذارد.
در بعضی از مستندات تاریخی، این پل به نام‌های دیگری نیز شناخته شده است؛ به عنوان مثال “پل ججین اردبیل”، “یدی گوزلی” یا “کورپی قرمزی”. این تنوع در نام‌گذاری نشان از ارزش و جذابیت تاریخی این سازه دارد که هنوز هم در ذهن مردم محلی و گردشگران جاودانه است.
ارزش سیاسی پل هفت چشمه
ارزش تاریخی و سیاسی پل هفت چشمه
پل داش کسن، علاوه بر ارزش‌های هنری و مهندسی، ارزش تاریخی و سیاسی خاصی نیز دارد. این ارزش سیاسی آن به دوران صفویه باز می‌گردد، زیرا در آن زمان، بخش‌های مختلف شهر اردبیل از جمله بخش دیوانی، سیاسی و حکمرانی در غرب اردبیل را به بخش‌های مردمی، مسکونی و بازار در شرق شهر متصل می‌نمودند. این پل علاوه بر جلب توجه به جاذبه‌ای تاریخی، به عنوان نمادی از همبستگی و اتصال بخش‌های مختلف شهر اردبیل در دوران صفویه شناخته می‌شود.
ارزش تاریخی این پل در طول سال‌های بعد از دوران صفویه نیز برجسته بوده است. این پل همواره ناظر بر تحولات اجتماعی و سیاسی شهر اردبیل بوده و در اتفاقات مهمی نظیر قیام مشروطه نقش مهمی ایفا نموده است. به عنوان مثال، ستارخان، سردار ملی مشروطیت، که از زندان نارین در قلعه اردبیل فرار نمود، خود را به این پل رساند و به یارانش ملحق شده است. این پل به عنوان نقطه آغاز سفر ستارخان به عتبات عالیات و شهر نجف برای گرفتن فتوای مشروعیت مشروطه شناخته شده است.
در طول حضور متفقین در ایران نیز، پل داش کسن به عنوان محلی استراتژیک برای نیروهای متفقین مورد استفاده قرار گرفته و در اتفاقات ملی و محلی نقش مهمی داشته است. این پل همواره به عنوان یک شاهکار معماری و مهندسی تاریخی با ارزش در اردبیل تلقی شده و ارزش خود را در برقراری اتصالات مختلف شهر به وضوح نشان داده است.
رودخانه بالیقلو چای
پل داش کسن یا پل هفت چشمه اردبیل
پل داش کسن، یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرستان اردبیل، هر ساله تعداد بسیاری از بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌نماید. این پل که بر فراز رودخانه بالیقلو چای ساخته شده است، جزو اثرهای باارزش تاریخی این منطقه محسوب می‌شود. رودخانه بالیقلو چای، با سرچشمه‌های خود در دامنه جنوبی کوه سبلان و دامنه‌های شمال غربی رشته کوه‌های بزغوش، از زیبایی و حیات به شهر اردبیل می‌بخشد.
این رودخانه با گذر از مرکز شهر اردبیل، به شهر زیبایی و ظرافت معماری اروپائی تبدیل نموده است. همچنین، تأثیر مثبت آب و هوایی و جغرافیایی رودخانه بالیقلو چای در تراکم و زیبایی شهر اردبیل آشکار است.
نکته جالبی که می بایست آگاهی داشته باشید این است که رودخانه بالیقلو چای در آخر به رودخانه قره سو می‌ریزد و آب آن تأمین‌کننده آب روستاهای راه اردبیل است. این رودخانه نقش مهمی در ترویج کشاورزی و زندگی روستایی دارد.
با اینکه رودخانه در سال‌های اخیر با کم‌آبی مواجه است، اما همچنان از رودخانه‌های پرآب کشور محسوب می‌شود. میزان آبدهی و حوزه‌آبریز این رودخانه نشان‌دهنده ارزش آن در اقتصاد و زندگی مردم است.
اطلاعات فنی نیز حاکی از ابعاد این رودخانه است که در نقاط مختلف راه آن، میلیون‌ها متر مکعب آب را به روستاها ارائه می‌دهد. همچنین، محل پل الماس نشان‌دهنده افزایش آبدهی این رودخانه به 116 میلیون متر مکعب می‌باشد.
رودخانه بالیقلو چایی در گذشته یکی از محل‌های محبوب برای ماهی‌گیری بوده است. این رودخانه به طول 75 کیلومتر، از مناطق کوهستانی تا مناطق جلگه‌ای جریان دارد و میزان آبدهی و تنوع جانوری آن در گذشته خیلی زیادتر بوده است. با این حال، در حال حاضر تعداد ماهی‌ها کم شدن یافته و تنوع جانوری نیز کم شدن یافته است.
ویژگی های معماری پل هفت چشمه
ویژگی های معماری پل داش کسن
طول موج‌شکن‌ها در پل داش کسن نشان‌دهنده چند نکته اساسی است: طغیان پیوسته آب، عمق زیاد رودخانه، و شدت فشار جریان آب رودخانه بالیقلو در طول سال. با این حال، پل داش کسن، با تمام فشارهایی که در طول سال‌ها از جریان آب رودخانه بالیقلو چایی تحمل نموده است، همچنان استوار و استوار باقی مانده و هنوز هم مورد استفاده مردم شهر اردبیل قرار دارد.
ساختمان پل داش کسن، یک نمونه کوچک از پل خواجو و سی‌وسه پل در اصفهان است؛ هر سه این پل‌ها از میراث معماری دوران صفویه به شمار می‌آیند. ساختار هر سه پل یک شکل دارد و همگی دارای موج شکن‌های سنگی و طاق‌های هلالی هستند. از گچ و آهک در ساخت این سازه‌ها استفاده شده و مصالح اصلی هرکدام به یک شکل طراحی شده‌اند. این پل‌ها از آجر ساخته شده و به عنوان سازه‌های دارای استحکام بالا محسوب می‌شوند.
مهندسان پل داش کسن، این پل را با هفت دهانه آجری و با قوس پنج و هفت و موج‌شکن‌های سنگی ساخته‌اند. از گچ و آهک به عنوان مواد اصلی در ساخت استفاده شده و تمام اجزای پل با دقت به صورت قرینه طراحی شده‌اند. طاق‌های آجری به شکل ضربی جناقی در ساختار این پل جلب نظر می‌کنند. سازندگان داش کسن در کنار زیبایی بنا، به استحکام و پایداری آن نیز ارزش داده‌اند. این پل، در طول مبارزات داخلی مردم آذربایجان در دوران مشروطه، چندین بار صدمه دیده است؛ اما هرگز به حالت ویرانی نرفته و همچنان به عنوان یک شاهکار مهندسی پابرجاست.
با تمام این اطلاعات، رودخانه بالیقلو چایی هنوز هم جزو رودخانه‌های مهم و حیاتی کشور محسوب می‌شود که زیبایی و خصوصیات منحصر به فرد خود را حفظ نموده و به جاذبه‌های گردشگری منحصر به فرد شهر اردبیل افزوده است.
دسترسی به پل هفت چشمه در اردبیل
نشانی پل هفت چشمه در اردبیل به شرح زیر است:
میدان پانزده خرداد، نخستین خیابان ساحلی، روی پل بالیقلو
با این نشانی، شما به محل پل هفت چشمه در اردبیل هدایت خواهید شد. این پل در نزدیکی میدان پانزده خرداد و در ابتدای خیابان ساحلی واقع شده و روی رودخانه بالیقلو چای ساخته شده است. از این مکان می‌توانید به زیبایی‌های تاریخی و معماری این پل دست پیدا نمایید.
سوالات متداول در خصوص پل هفت چشمه
۱. پل هفت چشمه چه زمانی و توسط چه شاهی ساخته شد؟
پل هفت چشمه در دوره صفویه، تحت سلطنت شاه عباس اول، به عنوان یک شاهکار معماری ساخته شد.
۲. چه ارزش‌های تاریخی و سیاسی در پل هفت چشمه وجود دارد؟
پل هفت چشمه همچنین از ارزش‌های تاریخی و سیاسی برخوردار بوده و نقش مهمی در تاریخ اردبیل، به‌ویژه در دوران صفویه، ایفا نموده است.
۳. چطور پل هفت چشمه با تغییرات آبیاری و رودخانه سازگاری یافته است؟
طول اندازه موج‌شکن‌ها نشان‌دهنده تحمل پل در برابر طغیان همیشگی آب، عمق زیاد رودخانه، و شدت فشار جریان آب رودخانه بالیقلو چایی در طول سال است.
۴. چه جاذبه‌های دیگری در اطراف پل هفت چشمه وجود دارد؟
پل هفت چشمه در کنار جاذبه‌های دیگری مثل مقبره‌ها، حمام‌ها و موزه‌ها در اردبیل قرار دارد که از دیدنی‌های تاریخی و فرهنگی استان محسوب می‌شوند.
۵. آیا پل هفت چشمه در طول تاریخ دچار صدمه شده است؟
بله، در طول مبارزات داخلی مردم آذربایجان در دوران مشروطه، پل هفت چشمه چند بار صدمه دیده است، اما هرگز خراب نشده و استوار باقی مانده است.
سخن پایانی نوشته در خصوص ی پل هفت چشمه اردبیل
در این نوشته به بررسی جاذبه تاریخی و زیبای پل هفت چشمه در شهر اردبیل پرداختیم. این پل که بر فراز رودخانه بالیقلو چای بنا شده، نه تنها شاهکاری از دوران صفویه است بلکه ارزش تاریخی و معماری خود را در طول سال‌ها حفظ نموده و بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌نماید. برای اطلاعات زیادتر و مقالات مشابه، به بیتوته مراجعه نمایید.
آخرین دیدگاه‌ها