شب‌ادراری کودکان شاید جنبه جسمی یا روحی- روانی داشته باشد
نوع برخورد در شب‌ادراری خیلی مؤثر است. مطمئن باشید کودکان پس از 2 سالگی آهسته‌آهسته می‌آموزند که اندام‌های تناسلی را منقبض کنند و ادرارشان را نگه دارند. گاهی در طول روز موقع بازی، کودکان شلوار خود را خیس می‌کنند. در این مواقع مادر نباید وحشت‌زده برخورد نماید.
شب‌ادراری کودکان شاید جنبه جسمی یا روحی- روانی داشته باشد اما متخصصان توصیه می‌کنند که کودکان مبتلا به این مشکل، در ابتدا به متخصصان مجاری ادرار مراجعه کنند.
دکتر حمیدرضا دائمی، روان‌شناس، در خصوص شب‌ادراری کودکان تصریح نمود: دلایل شب‌ادراری در دو بعد جسمی و روانی قرار می‌گیرد. در بعد جسمی، یکی از دلایل شب‌ادراری می‌تواند استفاده آب زیاد، استفاده غذاهای مدر به‌ویژه قبل از خواب باشد. حتماً می بایست در ابتدا جنبه جسمی توسط متخصص مجاری ادرار کاملاً کنترل شود. اگر متخصص تشخیص داد که مشکلی ندارد، دیگر نیازی به درمان‌های دارویی و پزشکی نداریم و می بایست به دلایل غیرجسمی توجه نمود. در بحث جسمی می‌توان برای کودک برنامه گذاشت؛ مثلاً کودکی که زیاد شب‌ادراری دارد، می بایست در میان خواب بیدار و تشویقش نمود تا به سرویس بهداشتی برود. نباید در ساعات نزدیک به خواب کودک، خوراکی‌های مدر به او داد.
گاهی شب‌ادراری نشانه اعتراض کودک است
او با اشاره به دلایل غیرجسمی شب‌ادراری بیان کرد: بخش عمده دلایل غیرجسمی، موضوعات عاطفی است که به توجه والدین بازمی‌گردد. در این زمینه می بایست وارد موضوعاتی مثل ارتباط کودک با والدین شد. جای خواب فرزند مهم است که شاید چندان به این موضوع توجه نمی‌کنند. مثلاً چند فرزند در خانه زندگی می‌کنند و تخت‌های جدا دارند؛ جای یک کودک مناسب یا مشابه سایر کودکان نیست. نوع ارتباط والدین به‌ویژه مادر با کودک در طول روز خیلی مهم است.
گاهی کودکان خود را کنترل نمی‌کنند و با این روش می‌خواهند اعتراض‌شان را نشان دهند و مادر را به زحمت بیندازند. تذکرهای پیوسته برای اشتباهات و خطاهای کودک، اثراتی خیلی منفی دارد و می‌تواند شب‌ادراری را در پی داشته باشد.
در مواردی ارتباط والدین و کودک، فشارآور است
این روان‌شناس با بیان این‌که گاهی ارتباط والدین به‌ویژه مادر با کودک، ارتباط فشارآور است، افزود: گاهی این ارتباط پیامی را انتقال می‌نماید که تو خیلی اشکال داری و خطا می‌کنی. در این رابطه به‌صورت پیوسته کودک زیر سؤال است و به او امر و نهی می‌شود. این حالت‌ها نشان می‌دهد که عاطفه مادر نسبت به کودک منفی است. در صورتی‌که کودکان با یک‌بار تذکر موارد منفی و چند بار دیدن و بیان کردن نکته های مثبت، متوجه می‌شوند که موضوع منفی را نباید انجام دهند.
خطاهای کودک را خیلی بزرگ نکنیم زیرا بین مادر و کودک فاصله عاطفی ایجاد می‌نماید. هنگامی فاصله عاطفی ایجاد شد، یکی از راه‌های مقابله، شب‌ادراری عمدی است. شب‌ادراری عمدی یکی از موضوعاتی است که در مراجعین دیده می‌شود و گاهی کودک خودش را آزاد می‌نماید تا این زحمت به مادر منتقل شود.
مادر نباید وحشت‌زده برخورد نماید
دائمی در مورد چگونگی برخورد با شب‌ادراری کودک تأکید نمود: نوع برخورد در شب‌ادراری خیلی مؤثر است. مطمئن باشید کودکان پس از 2 سالگی آهسته‌آهسته می‌آموزند که اندام‌های تناسلی را منقبض کنند و ادرارشان را نگه دارند. گاهی در طول روز موقع بازی، کودکان شلوار خود را خیس می‌کنند. در این مواقع مادر نباید وحشت‌زده برخورد نماید. حتی اگر می‌تواند کودک را راهنمایی و بغل نماید و به سمت سرویس بهداشتی ببرد و اگر مقدار کمی از ادرار باقی مانده باشد، در آن‌جا تخلیه نماید.
چگونگی تعویض لباس کودک، نوع برخورد مادر و کلماتی که به کار می‌برد، در این زمینه خیلی مهم است. فکر نکنیم که کودکان اشخاص مجرمی هستند و خطای بزرگی را انجام داده‌اند. با تندی برخورد کردن اثراتی خیلی منفی دارد و حتی شاید ایجاد اضطراب‌هایی بکند که این اضطراب‌ها در دوره نوجوانی و جوانی هم به شکل‌های مختلف خود را نشان دهد.
«باز هم شلوارت را خیس کردی»؛ یعنی تو مقصری
او به کلماتی که مادر بیان می‌نماید اشاره نمود و افزود: زمانی که مادر می‌گوید: «باز هم شلوارت را خیس کردی»؛ یعنی تو مقصر هستی. تو اشتباه کردی و باز هم به حرف من گوش ندادی. ما عوامل جسمی و عاطفی را به عنوان یک مادر در نظر نمی‌گیریم و به کودک حمله می‌کنیم؛ به این معنا که مجرم و مقصر اصلی تو هستی. در صورتی‌که این‌طور نیست و در این زمینه عوامل جسمی و فیزیولوژیک، عاطفی و ارتباطی نقش دارند. این‌که کودک چه جایگاهی داشته باشد و مادر چه خلقی داشته باشد، همه مؤثر هستند. زمانی که به کودک می‌گوییم شلوارت را خیس کردی، به این معنی است که تو می‌توانستی خیس نکنی و خیس کردی. یعنی تو عمداً این کار را کردی. می بایست به مادرها بگوییم که موضوعاتی مثل از شیر گرفتن و از پوشک گرفتن کودک و مستقل شدن او برای نگهداشتن ادرار و مدفوع، نیاز به حوصله و برخورد آهسته و منطقی دارد.
نوع برخورد با شب‌ادراری کودک برای درمان شب ادراری خیلی مهم است
کودک در حین بازیگوشی و خواب کنترلی روی ادرار خود ندارد
این روان‌شناس با بیان این‌که کودک در حین بازیگوشی و خواب کنترلی روی ادرار خود ندارد، بیان کرد: کودک در حین بازیگوشی فراموش می‌نماید که فشار ادرارش زیادتر می‌شود. از طرفی اندام‌های تناسلی‌اش هم مثل دوران نوجوانی و جوانی قوی نیست که بتواند کنترل نماید.
در خواب هم قدرت ارادی ندارد که بتواند ادرار خود را کنترل نماید. گاهی شاید تخلیه ادرار اتفاق بیفتد و حتی نیمی از مثانه خالی شود. اما اگر متوجه چنین وضعیتی شدیم، می بایست نوع برخوردمان آهسته باشد و به جای «تو شلوارت را خیس کردی.» بگوییم «آخ! آخ! شلوارت خیس شد»؛ یعنی منظورمان این است که تو تنها مقصر نیستی. من هم که شب گذشته حواسم به خوراکی‌های تو نبود، مسؤولم. با آرامش شلوارش را عوض می‌کنیم. حتی صحبت‌های دیگری مطرح می‌کنیم تا نشان دهیم حواس‌مان نیست که مشکل جدی و شدیدی رخ داده است.
شب‌ادراری زمینه‌ای خیلی عالی برای تربیت کودک است
دائمی با اشاره به زمینه تربیتی که شب‌ادراری ایجاد می‌نماید، ادامه داد: اتفاقاً شب‌ادراری، زمینه‌ای خیلی عالی برای تربیت کودک است. تربیت از این جهت که ما با خطاهای کودک به تندی برخورد نکنیم. خطاهایی که غیرعمدی است. حتی می‌گوییم اگر بچه وسیله‌ای را پرت می‌نماید، برای ناکامی است که ما به‌وجود آورده‌ایم. زیاد از حد به خواسته‌هایش توجه کردیم و حالا اگر یک خواسته‌ای را برآورده نکنیم، شاید چیزی را بشکند یا پرتاب نماید. آن‌جا هم کودک مقصر نیست بلکه ما در ابتدا او را بد تربیت کردیم.
به عنوان بزرگسالان مسؤول اصلی هستیم اما متأسفانه خودمان را نمی‌بینیم. اتفاقی که افتاده به عوامل بسیاری بستگی دارد که چون ما این عوامل را نمی‌دانیم، به خودمان اجازه می‌دهیم به شخصیت کودک حمله کنیم. تصور می‌شود که چون کودک 4- 3 ساله کلام ما را می‌فهمد، پس می بایست به حرف‌مان نیز گوش نماید. این حرف گوش کردن در خصوص کنترل ادرار مثل جابه‌جایی یک اسباب‌بازی نیست، بلکه به عوامل مختلفی بستگی دارد که در کنترل کودک نیست و کودک به صورت ارادی بر آن‌ها تسلط ندارد؛ بر این اساس نباید او را مقصر اصلی قلمداد نمود.
اسلام به آسانی با این موضوع برخورد نموده است
او به برخوردهای ساده اسلام در بحث عدم‌کنترل ادرار پرداخت و افزود: در دین اسلام آن‌قدر راحت با این موضوع برخورد می‌شود که با یک ظرف آب سه بار ریختن این فرش پاک می‌شود. اما گاهی این موضوع را آن‌قدر بزرگ می‌کنیم که فشار روانی را به کودک منتقل می‌کنیم و او را به عنوان کسی که مسبب این کار شده، مورد ضرب و شتم کلامی قرار می‌دهیم.
کودکی در آغوش پیامبر(ص) و مادرش مشغول صحبت با پیامبر(ص) بوده. کودک در آغوش پیامبر خود را خیس می‌نماید و مادر که متوجه می‌شود، پیامبر می‌گوید اصلاً کاری نداشته باشید و بگذارید کارش را بکند. پیامبر(ص) خیلی قشنگ برخورد می‌کنند. همه انسا‌ن‌ها و حیوانات هنگامی ادرار یا مدفوع خود را دفع می‌کنند، احساس آرامش دارند. هنگامی کودک یک قسمت از لباس را خیس نماید یا تمام لباس را خیس نماید، فرقی ندارد و بالاخره که می بایست کل لباس را شست.
در موضوعات مشکل‌زا جنبه روانی کودک رشد می‌نماید
این روان‌شناس در خصوص کودکانی که به‌صورت مستمر شب‌ادراری دارند، اظهار نمود: در مورد کودکی که دائماً شب‌ادراری دارد، می‌توانیم از روش‌های شرطی استفاده کنیم. مثلاً هنگامی خیس شد از یک زنگ ملایمی استفاده کنیم که اگر کودک بیدار شد و حتی 10 درصد از ادرار باقی مانده، بتواند آن را در سرویس بهداشتی تخلیه نماید. همین خیلی خوب است. شاید کودک بگوید مامان یک ذره مانده است. می بایست مادر بگوید اشکالی ندارد الان به دستشویی می‌برمت. او را در آغوش بگیریم.
دستش را نکشیم. به شکلی رفتار نکنیم که همه بفهمند. آبرویش را نبریم. در موضوعات مشکل‌زاست که جنبه روانی کودک با نوع ارتباطی که از مادر می‌بیند، رشد می‌نماید. هنگامی کودک دچار مشکل می‌شود، ما می بایست عاطفه و آرامش و سعه‌صدر و آگاهی داشته باشیم.
استفاده از روش خاموشی یا تغافل
دائمی با اشاره به میزان دفعات تذکر دادن به کودک اظهار داشت: گاهی مادر در امور مختلف آغاز به کنترل و تذکر مکرر می‌نماید. در صورتی‌که کودک چندبار تذکر بشنود، متوجه می‌شود که این کار بد است. برای این‌که این کاری که مادر می‌گوید بد است را تکرار نکند، نباید از روش تذکر کلامی استفاده نمود. البته اگر آن خطا مثل شکستن یک لیوان، صدمه‌زننده است، می بایست سریع لیوان را از دستش گرفت.
اما اگر آن خطا به‌طور مثال کلامی است یا مثل ادرار کردن در حین بازی یا در خواب یا موارد غیرعمدی است، در این موارد می بایست به جای تذکر دادن، تنبیه کردن، محروم کردن کودک از بازی، تلویزیون و پارک، از روش خاموشی استفاده نمود. روش خاموشی در اسلام با عنوان تغافل شناخته می شود؛ یعنی خود را به غفلت و ندیدن زدن. او خودش می‌بیند چه نموده است.
کودکان از 3- 2 سالگی می‌توانند ادرار خود را کنترل کنند
او در خصوص طبیعی یا غیرطبیعی بودن شب‌ادراری اظهار نمود: به‌طور کلی شب‌ادراری غیرطبیعی است. اگر نوع ارتباط خوب باشد، کودکان از 3- 2 سالگی می‌توانند ادرار خود را کنترل کنند. شاید گاهی هم در شب یا طی روز و در موقع بازی کردن اتفاق بیفتد.
مواردی که گاهی اتفاق می‌افتد را به‌عنوان بیماری یا رفتاری غیرطبیعی در نظر نگیریم. آن‌هایی که مستمر است، حتماً نیاز به بررسی روان‌شناختی اشخاص خانواده و کودک دارد که چه ارتباطی بین کودک و اشخاص خانواده به‌ویژه مادر وجود دارد. مقایسه‌های نابهجا تذکرات نابهجا و سختگیری‌های نابهجا همگی اثر دارد.
آمارها قابل تعمیم نیست
این روان‌شناس با اشاره به نبود موقعیت آماری از شب‌ادراری کودکان افزود: اگر بخواهیم آماری در گروه تصادفی در نظر بگیریم، قابل تعمیم به کل نیست. به نظرم خانواده‌ها پیش از فرزندآوری حتماً می بایست آموزش‌هایی در زمینه برخورد با کودک داشته باشند. والدینی که در حضور کودک، پرخاشگری کلامی یا جسمی دارند، تاثیرات خیلی منفی روی کودک می‌گذارند که می‌تواند منجر به شب‌ادراری و مشکلات دیگر شود.
منبع: salamatnews.com
آخرین دیدگاه‌ها