سال‌هاست جزیره كیش به عنوان یكی از مقاصد اصلی گردشگران ایرانی و خارجی شناخته شده و وجود ده‌ها جاذبه طبیعی، تاریخی و فرهنگی موجود در آن، سفری خاطره‌انگیز را برای گردشگران رقم زده است. این جزیره همه ساله و با آغاز تابستان ضمن برپایی جشنواره تابستانی علاوه بر تغییر حال و هوای گردشگران، خود تبدیل به یكی از جاذبه‌های گردشگری شده است.
وجود سواحل زیبا در كنار ده‌ها مركز تجاری زیبا و نوین و نوع ویژه خیابان‌بندی و آرامش و نظافت موجود در شهر، سفر به كیش را تبدیل به یكی از سفرهای متفاوت برای خانواده‌های ایرانی كرده است. در كنار این جاذبه‌های تجاری ـ طبیعی نباید از جاذبه‌های تاریخی كیش چشم‌پوشی كرد. جزیره كیش در دل آب‌های خلیج‌فارس تاریخچه‌ای چند صد ساله دارد. در طول این سال‌ها بزرگانی چون ابن‌بطوطه، سعدی، یاقوت حموی و دیگر مورخین یا به كیش سفر كردند یا در مورد عظمت و شكوه آن سخن گفته‌اند. استاد سخن سعدی در باب سوم كتاب معروف و شاخص خود گلستان با بازرگانی در جزیره كیش سخن گفته است.
خلیج‌فارس و جزایر آن در طول تاریخ همواره جزء جدایی ناپذیر امپراتوری بزرگ ایران و محل تلاقی راه‌های دریایی بین شرق و غرب، در راه قدیمی‌ترین جاده تجارتی جهان معروف به جاده ابریشم بوده است. یكی از اصلی‌ترین اثرهای تاریخی این جزیره، بقایای شهر تاریخی حریره است كه در شمال كیش قرار گرفته است. عمارت اعیانی، حمام، مجموعه بندرگاه شهر، قنات‌های قدیمی و مسجد كهن از آثاری است كه تاكنون در این شهر باستانی و تاریخی شناسایی شده و از زیر خاك بیرون آمده است. زمان رونق و شكوه شهر حریره كیش از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری بوده‌است. وسعت این شهر باستانی ۱۲۰ هكتار است.
عمارت اعیانی
در عمارت اعیانی مقدار بسیاری اشیای سفالی و تزئینات بدنه از جمله گچبری و كاشی لعابدار به دست آمده است كه عموما مربوط به سده‌های هفتم و هشتم هجری هستند. ورودی اصلی بنا در ضلع غربی قرار گرفته است و توسط راهرویی به حیاط مركزی مرتبط می‌شود كه احتمالا بدون سقف بوده وراهروی دور تا دور آن سقف داشته است كه با قوس‌هایی مزین شده بود. اتاق‌هایی اطراف حیاط مركزی وجود دارند كه شامل مطبخ، سرویس بهداشتی، انبارها و اتاق پذیرایی هستند. دو رشته پلكان از حیاط مركزی به طبقه دوم منتهی می‌شود و قسمت‌هایی از كف اتاق و بالكن مربوط به طبقه دوم موجود است.
ارزش ذخیره و استفاده از آب شیرین سبب ساخت سیستم كانال كشی و آب‌انبار اختصاصی در داخل بنا شده است.
مسجد جامع
از مسجد جامع شهر حریره بقایای مناره‌ای بلند و باشكوه با پلان دایره‌ای و پلكان داخلی، پایه‌ها و ستون‌های چندوجهی متعدد بر جای مانده كه از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است. این مسجد دارای آب‌انباری بوده كه مسقف است، ولی سقف آن به درون آب انبار فرو ریخته است!
در حال حاضر این مسجد مسقف نیست، اما بنا به شواهد، پوشش سقف مسجد تركیبی از طاق آهنگی، طاق چهار بخشی و سقف تخت (تیر پوش) بوده است. در این مسجد یك مناره و چهار محراب شناسایی شده است.
از كل مساحت مسجد، 1200 متر به شبستان سرپوشیده یا محل نمازگزاران اختصاص داشته كه بالغ بر 2200 نمازگزار را پذیرا بوده است. با بررسی‌های باستان‌شناختی مشخص شده است كه بنای اولیه مسجد 900 تا هزار سال قبل از یك فضای كوچك با حداكثر سه فرش انداز و محرابی ساده و كوچك آغاز شده و همزمان با رشد جمعیت و رونق شهر بر وسعت و تزئینات آن افزوده شده است. از اواخر دوره تیموری به بعد در حدود 400 سال پیش این شهر رو به افول نهاد و از وسعت مسجد نیز كاسته شد. در دوره‌های پایانی با استفاده از مصالح موجود، مسجد كوچك‌تری در محل محراب مركزی ساخته شد. در كنار مسجد، بقایای یك برج به چشم می‌خورد كه پایه آن برجا مانده و مربع شكل است؛ این‌كه آیا برج كاملا این شكل را حفظ كرده یا دایره‌ای بوده، مشخص نیست. آخرین یافته‌های باستان‌شناسی، وجود بازار پر رونقی را در كنار مسجد نشان می‌دهد. این بازار یادآور تجارت سودآور و پررونق بین‌المللی این جزیره با كشورهای هندوستان، چین، عربستان و زنگبار است.
بندرگاه
در حاشیه ساحلی شهر تاریخی حریره، بقایای معماری و چاه‌ها و كانال‌هایی مشهود است كه در صخره‌های مرجانی و رو به دریا ساخته شده و ارتباط شهر را با دریا بر قرار می‌كرد. بعضی از این كانال‌ها تا ساختمان‌های شهر نیز ادامه داشته است. رشته پلكانی در دل این صخره‌ها طبق اصول پیشرفته معماری در كمترین فضای لازم تراشیده شده است و امكان حمل بار بر پشت باربران را آسان می‌كرد. یكی دیگر از پدیده‌های معماری این مجموعه وجود شیارهای تعبیه شده در كف اتاق‌ها موسوم به گرده ماهی است؛ بنا به نظر بعضی باستان‌شناسان این شیارها به منظور آماده کردن شیره خرما ایجاد شده است.
آب‌انبارها و قنات‌ها
تحقیق‌ها نشان می‌دهد تاسیسات انتقال و ذخیره آب شیرین از اجزای اصلی معماری شهر باستانی حریره بوده است.
آب‌انبارهای مستطیل‌شكل بسیاری در ابعاد و عمق‌های مختلف در این شهر وجود دارد و نیز رشته قنات‌های متعدد از داخل شهر و مجموعه‌های مسكونی عبور كرده و آب آشامیدنی را كه هم به استفاده ساكنان می‌رسید و هم منبع درآمدی بود، تامین می‌كرد.
البته در كنار این اثرهای می بایست به بقایای یك حمام تاریخی و زیبا نیز در این شهر اشاره كرد.
در زمانی كه خاندان بنی‌قیصر در قرن چهارم هجری در كیش حكومت می‌كردند، ابن خرداد مورخ آن زمان بوده و این شهر را از نزدیك دیده و در مورد آن چنین گفته است:
«در این جزیره، شهر بزرگ حصارداری ساخته شده بود و كشتی‌های تجارتی هندوستان و عربستان بیشتر در بندرگاه آن لنگر می‌انداختند.»
همزمان با حكومت اتابكان فارس در سده‌های ششم و هفتم هجری قمری، كیش به اوج رونق و عظمت رسید و به‌عنوان خزانه اتابكان فارس شهرت یافت. در زمان ایلخانان مغول و دوره تیموریان، جزیره كیش به عنوان مهم‌ترین مركز تجاری و بازرگانی منطقه خلیج فارس شناخته شد و نقشی اساسی در برقراری ارتباط بین اقوام و ملل مختلف‌داشت .
منبع:jamejamonline.ir
آخرین دیدگاه‌ها