شهری كه بسیاری از مردمش نام آن را نمی‌دانند

[ad_1]

شهر دهدشت یکی از شهرهای کهگیلویه و بویراحمد همچون تصویری که به دونیمه تقسیم شده است دو بخش بافت قدیمی و جدید دارد. بافت نوین که در دهه ۴۰ شمسی پایه‌گذاری شده است، هم‌حالا ساختمان‌هایی با مصالحی همچون آجر، بتن و فوم دارد و بافت قدیم که چند صد سال تاریخ را در خود جای داده، زیادتر با مصالح گچی و ساروج ساخته شده است.

دهدشت,شهر دهدشت

چند دهه است که هر دو بافت در کنار همدیگر در این قاب نشسته‌اند، گاه بافت قدیم به حریم بافت جدید تجاوز می‌نماید؛ اما زیادتر، ‌ این بافت جدید است که هرروزه از مرزهای گذشته‌اش پا فراتر می‌نهد و خاطر آسوده تمدنی خاموش را پریشان می‌نماید. با وجود اینکه این دو بافت قدیم و جدید شانه به شانه هم حرکت می‌کنند اما به‌نظر می‌رسد مردم ساکن در بافت جدید نمی‌دانند که مردمانی که قرن‌ها پیش از آنها در خاکی که اینک آنها می‌زیند چه زندگی شکوهمندی داشته‌اند.

محمد موسوی، فردی ۶۳ساله ساکن این شهر است. بیشترین مطلبی که وی از شهرش می‌داند مربوط به بنیان گذاری شهر جدید دهدشت در دهه ۴۰شمسی بر ویرانه‌های بلاد شاپور است. او می‌گوید: در سال ۱۳۴۲فردی به نام سرهنگ علیزاده که فرماندار استان تازه بنیان گذاری کهگیلویه و بویراحمد بود این شهر را بنیاد نهاد.

به گفته وی در روز پایه‌گذاری شهر، بعضی کدخدایان محلی، سرمایه‌داران بهبهانی، مردم و سرهنگ علیزاده فرماندار نظامی کهگیلویه و بویراحمد در آن حضور داشتند. او بیان می‌نماید: از این دست ساختمان‌های گچی قدیمی در روستاهای اطراف نیز زیاد است و در گذشته، عشایر از آنها برای نگهداشتن دام‌های خود استفاده می‌نمودند و معمولا به خانه‌های گبری معروف است. گبر، یک اصطلاح پارسی میانه‌ به‌معنای زرتشتی است.

 

دهدشت,شهر دهدشت

دهدشت، مرکز فرهنگی استان

بهروز نیک اقبالی، کارشناس میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان نیز در این‌باره می‌گوید: در روستاهای اطراف شهرستان کهگیلویه ساختمان‌ها و دهکده‌هایی وجود دارد که مربوط به دوره‌های گوناگون تاریخی ازجمله صفویه است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان راه‌حل به یادماندن تاریخ گذشته این شهر را ‌ اختصاص عنوان مرکز فرهنگی استان به آن می‌داند و می‌گوید: اگر مسئولان همکاری کنند و چنین عنوانی برای آن در نظر گرفته شود این شهر آوازه گذشته خود را بیش از پیش به‌دست می‌آورد.

علیرضا ایزدی در خصوص برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی در خصوص مرمت این شهر تاریخی می‌گوید: ۱۳میلیارد ریال در سال مالی ۱۳۹۱به مرمت و بازسازی بافت تاریخی دهدشت اختصاص یافت. به گفته وی، با این اعتبار کار مرمت و بازسازی کاروانسرا، حمام کهیار و حمام ضلع شرقی، مسجد مورک و کاوش مسجد چهل ستون، مسجدجامع و امامزاده شفیع‌الله انجام خواهد شد.

تغییر کاربری بافت تاریخی

با وجود این تلاش‌ها که مدیرکل میراث فرهنگی از آنها سخن می‌گوید، همواره بی‌توجهی به این شهر تاریخی که بعضی از آن به‌عنوان خواهرخوانده اصفهان صفویه یاد می‌کنند مورد انتقاد بعضی علاقه‌مندان میراث فرهنگی بوده است. در همین رابطه اسحاق آقایی، یکی از هنرمندان عکاس استان که عکس‌های بسیاری از بافت تاریخی این شهر آماده کردن نموده است، می‌گوید: سال‌ها بی‌توجهی به این بخش از استان باعث ویرانی بخش اعظم آن شده است، علاوه بر آنکه قسمت‌های باقیمانده نیز به‌خوبی نگهداشتن نمی‌شود. وی اضافه می‌نماید: به‌عنوان نمونه میدان‌های بزرگ باستانی آن توسط کودکان محله به مکانی برای فوتبال بازی‌کردن تبدیل شده است و بخش‌هایی از آن نیز به‌صورت جای امنی برای معتادان درآمده، علاوه بر آنکه این شهر تاریخی به مکانی برای چرای گوسفندان نیز تبدیل شده است. ساسان، نوجوان‌ ۱۳ساله‌ای که در زمین خاکی شهری که در دوره ساسانی بنیانگذاری شده است، بازی می‌نماید، می‌گوید: تا یاد دارم اینجا جای بازی ما بوده است، چون جای بهتری برای بازی کردن نداریم.

دهدشت,شهر دهدشت

محمود دهقانی، استاد دانشگاه فناوری سیدنی استرالیا که پیش از این برای بررسی تاریخ دوره صفویه به این شهر سفر نموده در یادداشتی نوشته است: هنگامی برای تحقیق در راستای تاریخ معماری پرآوازه دوره صفویه از طرف دانشگاه فناوری سیدنی استرالیا به ایران سفر کردم، درنظر داشتم اطلاعاتی مکتوب از شهر دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز به‌دست بیاورم ولی آگاه شدم که کارهای پژوهشی عمیق، به‌ویژه در گستره تاریخ معماری، در شهرهای کوچکی چون دهدشت صورت نگرفته است. در این مورد ویژه، تنها تاریخ نویس و جهانگرد اروپایی‌ای ‌ که صحبتی به میان آورده «هانس گاوبه» است که آماده کردن کتاب‌هایش در خارج آسان‌تر از خود دهدشت است.

او در ادامه می‌نویسد: «هانس گاوبه‌ ضمن مطالعه اثرهای پیشینیان ازجمله احسن التقاسیم مقدسی، برای تحقیق در خصوص شهرسازی به دهدشت سفر نموده است. هر چند استو کلر، بل، استین و هاریسن هم دهدشت را توصیف نموده‌اند اما در تحقیقات آنها چندان به ساختمان‌های شهر اشاره نشده که چه‌کسی آنها را ساخته است.» ولی هانس گاوبه می‌نویسد: «این را می بایست تنها نمونه معماری و شهرسازی دوران صفویه دانست.»

 

دهدشت,شهر دهدشت

نابسامانی‌ها در نگهداشتن از این شهر تاریخی از دید او نیز مخفی نمانده و در بخشی از گزارش خود آورده است: «بعضی از مردم در خانه‌های نیمه مخروبه بافت قدیم، ساختمان‌های تاریخی را به طویله جانوران اختصاص داده بودند و خودسرانه در بافت قدیم برای خود خانه ساخته بودند.»

او در جای جای گزارش خود به ارزش و رونق دهدشت در تاریخ صفویه اشاره می‌نماید و در پایان می‌نویسد: ‌خانه‌هایی که من و همراهان در بافت قدیم دهدشت از آنها نقشه آماده کردن کردیم و عکس گرفتیم زیادتر گویای شهری نیرومند است که احتمالا پادگانی نظامی بوده‌ که در کنار آن تمدن و بازار و خیابان‌های شهر نیز ساخته شده‌اند. چون تحقیق اینجانب به انگلیسی نوشته شده اگر عمری بود قصد دارم برمبنای نقشه‌هایی از خانه‌ها که روی آن وقت بسیاری گذاشته‌ام در کتابی به «دهدشت و تاریخ معماری بافت قدیم آن» بپردازم.

منبع های تاریخی چه می‌گویند

براساس منبع های تاریخی، این شهر در دوره ساسانیان توسط پسر اردشیر اول ساخته شده و در آن دوران به نام بلاد شاپور شهرت داشت؛ در دوره‌های پسین نیز رونق داشت اما آغاز پی ریزی شهر کنونی دهدشت را بعد از دوره مغولان و به‌عبارتی از اواخر تیموریان و بعد از آن جست‌وجو می‌کنند، ولی بافت قدیم دهدشت را که هم‌حالا بخش‌هایی از آن بر جای مانده است، منسوب به دوره صفوی می‌دانند. بافت قدیم دهدشت که هم‌حالا ۳۵هکتار وسعت دارد و به شتاب در حال تخریب است در سال ۱۳۶۴در فهرست اثرهای ملی کشور به ثبت رسیده است.

 

منبع:hamshahrionline.ir

[ad_2]

منبع : بیتوته

بیشتر بخوانید :

آخرین دیدگاه‌ها