[ad_1]
خانقاه و مجموعه بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل، اینمجموعه از اوایل قرن شانزدهم تا اواخر قرن هجدهم به طول انجامید و محلی برای سلوک معنوی به رسم صوفیان بود.
خانقاه و مجموعه بقعه شیخ صفی الدین در اردبیل
ساخت این مجموعه از اوایل قرن شانزدهم تا اواخر قرن هجدهم به طول انجامید و محلی برای سلوک معنوی به رسم صوفیان بود. در ساخت مجموعه، برای استفاده بهینه از فضای موجود و ایجاد کاربریهای متنوع (از جمله کتابخانه، مسجد، مدرسه، بقعه، آب انبار، بیمارستان، آشپزخانه، نانوایی و شماری دفتر کار) از برگههای معماری سنتی ایران استفاده شده است. راه دسترسی به بقعه شیخ از هفت بخش، به نشانه هفت وادی عرفان تصوف تشکیل شده که با هشت دروازه، به نشانه هشت نگرش تصوف از هم جدا شدهاند. نما و فضای داخلی بقعه و تزئینات زیاد آن به خوبی باقی ماندهاند و مجموعه چشمگیری از دست سازهای قدیمی را میتوان دید. بقعه شیخ صفیالدین مجموعهای نادر از اجزای معماری اسلامی در قرون وسطی میباشد.
شرح تاریخی
صوفیگری ( تصوف از صوف به معنی “پشمینه” به زبان عربی و یا صفا یه معنی “پاکدامنی” برگرفته شده است) عموماُ به عنوان جنبه عرفانی و درونی اسلام و نه یک فرقه جداگانه، در نظر گرفته میشود. تصوف در قرنهای نهم و دهم میلادی به عنوان جنبشی معنوی گسترش پیدا نمود و به عقیده بعضی، عاملی مهم در گسترش اسلام و ایجاد یک فرهنگ جامع اسلامی در آفریقا و آسیا بود. این آیین در طول قرنهای سیزدهم تا شانزدهم در سراسر جهان اسلام به عنوان یک فرهنگ نیرومند دینی و فکری با آموزههای به خصوص خود (که توسط اساتید تصوف بر مبنای طریقت و احکام مختلف بنیان نهاده شدهاند) رونق یافت و جلوههای ملموس هنری بسیاری را به ویژه در آسیای مرکزی بر جای گذاشت.
اردبیل و حمله مغولها
در زمان فتح ایران به وسیله مسلمانان، اردبیل بزرگترین شهر در شمال غربی ایران بود. پس از حمله مغولها این شهر ویران شد و به زمان سه قرن، تا زمانی که شیخ صفیالدین (۱۲۵۲ تا ۱۳۳۴ میلادی)، صفویه را بنیان نهاد و نام خود را بر این سلسه گذاشت، به همین حال رها شده بود.
شیخ صفیالدین و صوفیگری
شیخ صفیالدین از آموزههای شیخ زاهد گیلانی بهره برد و بعد از مرگ استاد، بر جای او نشست و طریقت خود را گسترش داد. این طریقت، تصوف (برگرفته از صوفیگری صفویان) نام گرفت. شیخ، خانقاهی در اردبیل احداث نمود که بعدها به بقعه او تبدیل گشت.
ویژگیهای مجموعه
مجموعه شیخ صفیالدین در ابتدا شهری کوچک و خود گردان متشکل از بازارها، حمامها و میدانهای عمومی، مکانهای مذهبی، خانههای مسکونی و دفاتر کاری بود.
نقش و کاربری مجموعه و سلطنت صفویان
در دوران سلطنت شاهان صفوی، نقش و کاربری این مجموعه تغییر نمود و برای وجود بقعه با ارزش موسس سلسه صفویه، به یکی از مهمترین مکانهای ملی و سیاسی مبدل گشت. شاه اسماعیل، وارث شیخ صفیالدین و رهبر صوفی مسلک خانقاه، نخستین شاه سلسله صفویه شد و تشیع را به عنوان دین رسمی کشور اعلام نمود.
ارزش بقعه شیخ صفیالدین از دید صفویان
صفویان در توسعه و آذین ساختمان آرامگاه جد خود از هیچ هزینهای افسوس نکرده و اثرهای هنری بسیاری را بنا نمودند. اشخاص بسیاری برای زیارت بقعه شیخ صفیالدین به این مجموعه میآمدند و از قرن چهاردهم تا شانزدهم این مکان، مجموعهای مذهبی بود متشکل از اثرهای برجسته هنری، تزئیناتی و باستان شناختی.
مراحل ساخت مجموعه
محققان چهار مرحله اصلی برای ساخت این مجموع تعیین نمودهاند که مهمترین ساختمانها در این چهار مرحله بنا شده و یا به طور قابل توجهی تغییر داده شدهاند :
مرحله اول از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۹ میلادی: در این دوره طرح اولیه بقعه تنظیم شد و بناهای “خانقاه شیخ صفیالدین اردبیلی، حرمخانه، گنبد الله الله، ساحت، عمارت دارالحفاظ، شاه نشین، حیاط میانی و چله خانه جدید” ساخته شدند.
مرحله دوم از سال ۱۳۴۹ تا ۱۵۴۴ میلادی: در این دوره مقبره شاه اسماعیل و همچنین مقبره مادرش، دار الحدیث، جنت سرا، شهیدگاه و حیاط آرامگاه در قسمت جنوبی بقعه شیخ صفیالدین ساخته شدند. زیادتر این ساخت و سازها به قرن شانزدهم میلادی مربوط میباشند.
مرحله سوم از سال ۱۵۴۴ تا ۱۷۵۲ میلادی: چینی خانه (به شکل کنونی آن، دروازه شاه عباسی و حیاط باغ در این دوره بنا شدند.
مرحله چهارم از سال ۱۷۵۲ تا قرن بیستم میلادی: مدرسه، سرویس های بهداشتی، موتور خانه و گلخانه در این دوره و زیادتر در قرن بیستم ساخته شدند.
این بنا همچنان نقش خود را حفظ نموده و محلی برای عبادت و زیارت است .
منبع:wiki.5040.ir
[ad_2]
منبع : بیتوته
آخرین دیدگاهها