شیراز اگر چه در ذهن گردشگران ایرانی با تخت جمشید تداعی می گردد، اما بد نیست بدانید که تنها سه کیلومتر دورتر از تخت جمشید، نقش برجسته ای قرار دارد که اگر از علاقمندان تاریخ و فرهنگ ایران باستان باشید، تماشای آن دیدنی ترین بخش سفرتان به شیراز خواهد بود. نقش برجسته ای به نام رجب که آلبوم سنگی پادشاهان ایرانی را مقابل چشمانتان نمایش می دهد.
برای دیدن هنر سنگ تراشان نقش برجسته رجب، می بایست به 56 کیلومتری شیراز و 3 کیلومتری شمال تخت جمشید سفر نمایید. جایی که نقش‌برجسته های بسیاری از زمان ساسانیان به جا مانده و تصاویری از اردشیر اول، شاپور اول و کرتیر موبد را نمایش می دهند. نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی هم اگرچه در حمله اعراب تخریب شده‌اند اما هنوز هم میتوان از بازمانده های آن ها نوع پوشش و آرایش ایرانیان باستان را تماشا نمود.
باستان شناسانی که نقش رجب را بررسی نموده اند، معتقدند که شاهان اشکانی علاقه بسیاری به ایجاد نقش برجسته نداشته اند و تنها نقش برجسته هایی از شاهان محلی در جنوب غربی ایران، به خصوص فارس و خوزستان به جا مانده است. بعدها، با انقراض سلسله اشکانی و روی کار آمدن سلسله ساسانیان، ایجاد نقش برجسته یک بار دیگر رونق گرفت و اثرهای تازه ای در پایتخت های ساسانی ترسیم شد.
ساسانیان نقش برجسته ها را برای مراسم تاجگذاری یا همان دیهیم بخشی، پیروزی در جنگ ها و بزرگداشت وقایع مهم حکومت ترسیم می نمودند. به طوری که تنها اردشیر بابکان -موسس سلسله ساسانی- 5 نقش برجسته برای یادبود پیروزی خود بر اردوان پنجم -آخرین شاه اشکانی- و دریافت دیهیم شاهی از اهورا مزدا ایجاد نمود که در محل هایی مثل نقش رجب، نقش رستم و فیروزآباد وجود دارد.
راه دسترسی
نقش رجب در 56کیلومتری شمال شرقی شیراز و در 3کیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد. این نقش در سمت راست جاده و در مقابل راهی که به نقش رستم منتهی می گردد قرار گرفته و برای دیدنش می بایست به داخل شکافی در کوه که به نظر می رسد پیش از این غاری مسکونی بوده است، سرک بکشید. در این محوطه 4نقش برجسته خواهید دید که بدون شک از مهم ترین اثرهای به جا مانده از اوایل دوره شاهنشاهی ساسانیان هستند.
از اردشیر تا شاپور
باستان شناسان معتقدند که نخستین نقش برجسته ای که در این محوطه ایجاد شد، نقش برجسته دیهیم بخشی به اردشیر بابکان بود و پس از آن به ترتیب دیهیم بخشی به شاپور اول، شاپور اول و درباریان و در آخر کرتیر موبد و سنگ نبشته منسوب به او ایجاد شده اند.
اما نخستین و شاید بزرگترین نقش برجسته ای که از سمت چپ می بینید، عکس شاپور اول است که سوار بر اسب دیده می گردد و 9نفر از بزرگان درباری پشت سر او ایستاده‌اند که اگرچه صورت همه آنها صدمه دیده اما با این حال نشانه خاندان‌های بزرگ و اسپهبدان روی کلاه سه نفر از این ۹ نفر قابل تشخیص است. نخستین فردی که پشت سر اسب شاپور ایستاده، هرمزد اول است که با نشانه جانشین شاهی که روی کلاهش دیده می‌شود مشخص شده. هشت نفر دیگر همه کلاه گنبدی شکل به سر دارند.
آخرین دیدگاه‌ها