گیاه پای شیر، یک گیاه دارویی با خواص درمانی
پای شیر و دردهای زنانه؛ رازهای درمانی یک گیاه شگفتانگیز
از زمانهای خیلی دور، انسانها در پی گیاهانی بودهاند که بتوانند به تندرستی آنها کمک کنند. یکی از این گیاهان شگفتانگیز، پای شیر است که در طب سنتی بسیاری از فرهنگها جایگاه ویژهای دارد. برگهای گرد و کرکدار این گیاه که به شکل کف دست جمع شدهاند، از دیرباز به علت خواص درمانیشان مورد توجه بودهاند. در این نوشته، به بررسی خواص دارویی گیاه پای شیر، کاربردهای آن در طب سنتی و مطالعات علمی اخیر در این زمینه میپردازیم.
برگهای پای شیر معمولاً گرد و کرکدار هستند
معرفی گیاه پای شیر
پای شیر، گیاهی چند ساله و زیبا از خانواده گلسرخیان است که در ایران با تنوعی گسترده، حدود ۲۴ گونه مختلف از آن شناسایی شده است. فصل شکوفایی این گیاه معمولاً بهار است و در انگلیسی علاوه بر نام پای شیر، به آن “شنل خانم” نیز میگویند.
منشأ و پراکنش: اگرچه امروزه در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به خوبی رشد مینماید، اما منشأ اصلی آن به کوههای شرق آفریقا بازمیگردد. به مرور زمان و با کمک بادهای موسمی هند و اطلس، بذرهای آن به نقاط مختلف دنیا پراکنده شده است.
ویژگیهای ظاهری:
• برگها: برگهای پای شیر معمولاً گرد و کرکدار هستند و به شکل کف دست جمع شدهاند. این برگها به خصوص در گونههای خاصی زمخت، بزرگتر و نرمتر هستند. یکی از ویژگیهای جالب این گیاه، توانایی حفظ قطرات آب بر روی برگها بعد از بارندگی است که جلوهای زیبا و شبنممثل به آن میبخشد.
• گلها: گلهای پای شیر کوچک و به رنگ زرد روشن هستند و در خوشههایی در انتهای ساقهها قرار دارند. گلدهی این گیاه معمولاً از اوایل تابستان تا اوایل پاییز ادامه مییابد و بعضی گونهها حتی شاید در سال دو بار گل دهند.
• ساقه و ریشه: ساقه پای شیر معمولاً مستقیم و منشعب است و ارتفاع آن به حدود 35 سانتیمتر میرسد. ریشه این گیاه نیز گسترده و خزنده است که به آن امکان میدهد به خوبی در خاک نفوذ نماید و به شتاب تکثیر شود.
محل رویش و شرایط محیطی:
پای شیر گیاهی سازگار است و در انواع خاکها به ویژه خاکهای رسی به خوبی رشد مینماید. این گیاه هم در آفتاب کامل و هم در سایه نسبی به خوبی رشد مینماید، اما مکانهای نیمهسایه را ترجیح میدهد.
کاربردهای گیاه پای شیر:
• زیباسازی محیط: به علت رشد سریع، پوشش گسترده و ظاهر زیبای برگها و گلها، پای شیر به عنوان گیاه پوششی در باغها و فضای سبز خیلی مورد استفاده قرار میگیرد.
• خواص دارویی: پای شیر در طب سنتی برای درمان بعضی بیماریها مثل مشکلات پوستی، التهابات و مشکلات زنانگی مورد استفاده قرار میگیرد.
پای شیر برای درمان بعضی بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد
خواص دارویی پای شیر: آیا میتواند علائم قاعدگی را تسکین دهد؟
به طور سنتی، از پای شیر به عنوان مکمل برای بهبود سلامت تولید مثل و هورمونی زنان استفاده شده است. در تحقیقاتی انجام شده نشان می دهد ، این گیاه سابقهای به عنوان کمککننده برای شرایط زیر دارد:
• کیست
• فیبروم
• ناباروری
• اندومتریوز
• مشکلات قاعدگی و چرخههای قاعدگی نامنظم
• تغییر هورمونهای تولید مثلی و تیروئید
اما این بدان معنا نیست که در مورد چنین مزایایی قطعیت کامل وجود دارد. لازم به ذکر است که مطالعات هنوز در حال انجام است و هنوز شواهد بالینی کافی برای اثبات اثربخشی آن وجود ندارد. در حال حاضر، نباید آن را به عنوان درمان انتخاب اول در نظر گرفت.
علاوه بر این، مطالعات توانستهاند محتوای بالای ترکیبات فنولی پای شیر را تأیید کنند. یک تجزیه و تحلیل فیتوشیمیایی و یک بررسی آزمایشگاهی از این گیاه که در مجله گیاهشناسی آفریقای جنوبی منتشر شده است، نشان داد که عصارههای متانولی قسمتهای هوایی و ریشههای پای شیر شامل تاننهای گالیک و الاژیک هستند.
این مواد به ویژه دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و قابض هستند و پتانسیل تسکین بعضی بیماریها را دارند. تا آنجا که به قاعدگی مربوط میشود، شواهد نشان میدهد که این گیاه میتواند در تسکین دیسمنوره (درد قاعدگی) تاثیرگذار باشد.
به طور ویژه، فرضیه این است که به تنظیم تولید پروستاگلاندینها کمک مینماید که افزایش آن با التهاب و درد در دوران قاعدگی همراه است. با این حال، محققان بر نیاز به مطالعات زیادتر آزمایشگاهی و انسانی برای تأیید این خواص تأکید میکنند.
با این حال، ادبیات رایج حاکی از آن است که خواص قابض این گیاه در کنترل خونریزی قاعدگی شدید (منوراژی) سودمند است. یک گزارش در مجله انجمن کایروپراکتیک کانادا این گیاه را در فهرست مکملهای سودمند علیه این بیماری قرار داده است.
با وجود این، هیچ مطالعه مشخصی برای ارزیابی این کاربرد انجام نشده است. برای تعیین اثربخشی آن موقع استفاده برای این منظور، به شواهد علمی زیادتری نیاز است.
کاربردهای دیگر پای شیر: شواهد کافی وجود ندارد
با توجه به محتوای زیاد فلاونوئید و تانن، پای شیر با فواید تندرستی دیگری نیز مرتبط است. با این حال، در حال حاضر شواهد علمی کافی وجود ندارد. این موارد شامل موارد زیر است:
• اسهال
• دیابت
• بهبود زخم
• فشار خون بالا
• اختلالات معده
• اسپاسم عضلانی
• مشکلات پوستی مثل زخم، اگزما و بثورات
رایجترین روش استفاده پای شیر به صورت دمنموده است
موارد منع استفاده و تداخلات احتمالی پای شیر
مکملهای پای شیر احتمالا برای اکثر بزرگسالان سالم بی خطر هستند. البته رعایت توصیههای دوز تولیدکننده ضروری است. استفاده بیش از حد توصیه شده شاید منجر به صدمه کبدی شود. علاوه بر این، به علت کمبود شواهد، استفاده از آن در موارد زیر توصیه نمیشود:
• کودکان خردسال
• بارداری و شیردهی
• بیماران مبتلا به بیماریهای کلیوی یا کبدی
پروفایل ایمنی پای شیر روی پوست مشخص نیست. در موقع استفاده موضعی احتیاط ضروری است.
این گیاه شاید در صورت استفاده همزمان با بعضی داروها منجر به تداخل شود. محتوای بالای تانن آن شاید اثر بخشی داروهای استفاده شده خوراکی را کم شدن دهد.
در صورت درمان پزشکی، قبل از استفاده مکملها می بایست با متخصص مشورت نمایید. توصیه نمیشود که آن را همراه با داروهای دیابت و فشار خون استفاده نمایید.
روش آماده کردن دمنموده پای شیر
در فروشگاههای مواد غذایی سالم میتوان مکملهای پای شیر را در مدل های مختلف مثل چای کیسهای، قرص و تنتور برای استفاده خارجی خریداری نمود. هر کدام توصیههای ویژه خود را دارد که توسط سازنده تعیین میشود.
یکی از رایجترین روشهای استفاده از راه دمکردن است. برای این کار، یک کیسه چای یا ۱ قاشق غذاخوری (۱۵ گرم) از گیاه خشک استفاده میشود. فقط کافی است گیاه را به آب داغ بیافزایید و اجازه دهید ۱۰ دقیقه بماند. سپس آن را صاف نموده و استفاده نمایید.
در مورد قاعدگی، پیشنهاد میشود استفاده از آن را دو روز قبل از آغاز خونریزی آغاز نمایید.
خواص قابض گیاه پای شیر در کنترل خونریزی قاعدگی شدید سودمند است
سوالات متداول پای شیر
1. آیا پای شیر برای همه اشخاص مناسب است؟
استفاده پای شیر برای همه اشخاص توصیه نمیشود. افرادی که به گیاهان خانواده رزاسه حساسیت دارند، زنان باردار و شیرده، کودکان و افرادی که دارای بیماریهای ویژه مثل مشکلات کبدی یا کلیوی هستند، می بایست قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنند.
2. آیا پای شیر میتواند جایگزین داروهای شیمیایی شود؟
خیر، پای شیر یک مکمل گیاهی است و نمیتواند به عنوان جایگزین داروهای شیمیایی تجویز شده توسط پزشک استفاده شود. همیشه می بایست با پزشک خود در مورد تعاملات دارویی احتمالی مشورت نمایید.
3. آیا پای شیر برای درمان همه انواع مشکلات قاعدگی تاثیرگذار است؟
تحقیقات نشان میدهد که پای شیر شاید به تسکین بعضی از علائم قاعدگی مثل درد و خونریزی شدید کمک نماید، اما برای همه اشخاص و همه انواع مشکلات قاعدگی تاثیرگذار نیست.
4. آیا پای شیر عوارض جانبی دارد؟
استفاده بیش از حد پای شیر شاید عوارضی مثل مشکلات گوارشی، سردرد و حساسیتهای پوستی ایجاد نماید.
5. خوبترین روش استفاده پای شیر چیست؟
رایجترین روش استفاده پای شیر به صورت دمنموده است. همچنین میتوانید از مکملهای پای شیر مثل کپسول یا قرص استفاده نمایید. اما قبل از استفاده هر نوع محصولی، دستورالعملهای روی بستهبندی را به دقت مطالعه نمایید.
6. چه زمانی از روز می بایست پای شیر استفاده نمود؟
زمان مناسب برای استفاده پای شیر بستگی به هدفی دارد که شما دنبال مینمایید. برای مثال، برای تسکین درد قاعدگی، میتوانید استفاده آن را چند روز قبل از آغاز پریود آغاز نمایید.
7. آیا میتوان پای شیر را به صورت طولانی زمان استفاده نمود؟
استفاده طولانی زمان هر گیاهی بدون مشورت با پزشک توصیه نمیشود. خوبتر است قبل از استفاده طولانی زمان پای شیر با پزشک خود مشورت نمایید.
سخن آخر
پای شیر گیاهی با قدمتی طولانی در طب سنتی بوده و به علت خواص بالقوه آن در درمان بعضی بیماریها مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، تحقیقات علمی جامعی در مورد اثربخشی و ایمنی این گیاه هنوز هم مورد نیاز است. قبل از استفاده از هرگونه گیاه دارویی، به خصوص در دوران بارداری، شیردهی یا در صورت داشتن بیماری زمینهای، حتما با پزشک خود مشورت نمایید. یادتان باشد، گیاهان دارویی مکمل درمانهای پزشکی هستند و نباید جایگزین آنها شوند.
آخرین دیدگاهها