پای سنگرمانده در اثر قرار گرفتن طولانی زمان پا در محیط مرطوب ایجاد می‌شود
پای سنگرمانده: دشمن خاموش جنگ و سرما
پای سنگرمانده، بیماری است که ریشه در شرایط سخت و طاقت‌فرسای جنگ دارد. این عارضه عمدتاً در اثر قرار گرفتن طولانی‌زمان پا در معرض سرما و رطوبت شدید ایجاد می‌شود. نام این بیماری از شرایطی نشأت می‌گیرد که سربازان در جنگ جهانی اول در سنگرها تجربه می‌نمودند. آن‌ها مجبور بودند ساعت‌ها در آب و هوای سرد و مرطوب سنگرها بایستند که منجر به صدمه شدید به پاهایشان می‌شد.
پای سنگرمانده بیشتر در نظامیان یا کوهنوردان دیده می‌شود
پای سنگرمانده چیست؟
پای سَنگَرمانده (به انگلیسی: Trench Foot) یک اختلال پای غوطه‌ور است که در اثر قرار گرفتن در معرض سرما و رطوبت ایجاد می‌شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که شما برای زمان طولانی، معمولاً روزها، جوراب‌ها یا کفش‌های سرد و مرطوب پوشیده‌اید. اگرچه دمای سرد در پای سنگرمانده نقش دارد، اما این بیماری به علت یخ‌زدگی (مثل سرمازدگی) نیست.
پای سنگرمانده و سایر اختلالات پای غوطه‌ور بسته به دمای قرار گرفتن در معرض شرایط غیر یخ‌زده و مرطوب (و گاهی شرایط غیر بهداشتی) متفاوت هستند. دو نوع دیگر پای غوطه‌ور آب گرم و پای غوطه‌ور گرمسیری هستند.
پای سنگرمانده می‌تواند منجر به تجزیه پوست و بافت شود که سبب ایجاد زخم‌ها و تاول‌های دردناک می‌شود؛ همچنین می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا قارچی را افزایش دهد.
پای سنگرمانده در جنگ جهانی اول
اگرچه پای سنگرمانده برای نخستین بار در سال 1812 توسط یک جراح ارتش فرانسه توصیف شد، اما در طول جنگ جهانی اول، زمانی که جنگ سنگری یک تاکتیک رزمی رایج در اروپا بود، شناخته شد. سربازان خود را برای زمان طولانی در سنگرها ایستاده در آب و گل پیدا نمودند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که بیش از 20،000 سرباز بریتانیایی در طول جنگ جهانی اول به علت پای سنگرمانده تحت درمان قرار گرفتند. تخمین زده می‌شود که تقریباً 75،000 سرباز بریتانیایی و 2،000 سرباز آمریکایی به علت شرایط بهداشتی که شامل عوارض پای سنگرمانده (یا شرایطی که به علت این اختلال پیچیده شده بود) جان خود را از دست دادند.
سربازان چطور از شر پای سنگرمانده خلاص شدند؟
در طول جنگ جهانی اول، سربازان مبتلا به پای سنگرمانده با استراحت در رختخواب و انواع مختلف درمان‌های پا که می‌توانست شامل تریاک، سرب، الکل و غیره باشد، درمان شدند.
پیشگیری مهم‌ترین استراتژی برای مدیریت پای سنگرمانده بود. سربازان موظف بودند روزانه پاهای خود را معاینه کنند، سه جفت جوراب حمل کنند و جوراب‌های خشک را حداقل دو بار در روز عوض کنند. نیروها نیز چرخش داشتند و سنگرها با استفاده از تخته‌های چوبی تا حد ممکن خشک نگه داشته می‌شدند تا سربازان در آب راه نروند. این اقدامات سبب کم شدن شیوع پای سنگرمانده شد.
درد پیوسته و شدید یکی از علائم اصلی پای سنگرمانده است
علل پای سنگرمانده
دلیل اصلی پای سنگرمانده، قرار گرفتن پاها برای زمان طولانی در معرض سرما و رطوبت است. هنگامی پاها خیس می‌شوند، 25 برابر سریع‌تر از پاهای خشک گرما را از دست می‌دهند. اما، برخلاف سرمازدگی، این بدون دمای انجماد رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً در اثر قرار گرفتن در معرض دماهایی بین 32 فارنهایت و 59 فارنهایت ایجاد می‌شود، اما دمایی تا 60 فارنهایت نیز می‌تواند در صورت قرار گرفتن در معرض آن برای حداقل 10 تا 14 ساعت سبب پای سنگرمانده شود.
هنگامی که پاها سرد و مرطوب هستند، تخریب رگ‌های خونی کوچک (به نام مویرگ‌ها) می‌تواند منجر به تجزیه بافت شود. تصور می‌شود تنگ شدن (انقباض عروقی) و گشاد شدن (گشاد شدن عروقی) رگ‌های خونی دلیل صدمه موضعی بافت هستند.
آیا پاهای عرق نموده می‌توانند سبب پای سنگرمانده شوند؟
در بعضی موارد، اگر پاهای شما بیش از حد عرق می‌کنند، که به عنوان هایپریدروزی شناخته می‌شود، می‌توانید به پای سنگرمانده مبتلا شوید. خطر زمانی افزایش می‌یابد که پاهای شما برای زمان طولانی در معرض دمای سرد قرار گیرند یا اگر دچار صدمه‌دیدگی شده‌اید.
علائم پای سنگرمانده
علائم پای سنگرمانده شاید شامل موارد زیر باشد:
• پوست قرمز، سرد و لکه‌دار
• خارش
• احساس سوزن سوزن شدن/سنگینی پا
• بی‌حسی و درد سوزن سوزن شدن
• گرفتگی در پاها
• تورم
• تاول‌های پر از مایع
• زخم‌ها
• خونریزی زیر پوست
• ریزش بافت (در شرایط شدید)
• قانقاریا (یک بیماری ناشی از مرگ بافت که در آن پوست شاید به رنگ آبی تیره، بنفش یا خاکستری تغییر رنگ دهد که می‌تواند در موارد شدید پای سنگرمانده اتفاق بیفتد)
• بوی بد ناشی از قانقاریا
علائم پای سنگرمانده می‌تواند شامل انگشتان پا، پاشنه یا کل پا باشد. در شرایط خیلی شدید می‌تواند سبب تورم پا تا بالای زانو شود.
چه زمان طول می‌کشد تا پای سنگرمانده ایجاد شود؟
علائم معمولاً بعد از قرار گرفتن در معرض شرایط برای یک یا دو روز ظاهر می‌شوند، اما می‌توانند در عرض یک ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض آن آغاز شوند. بعضی اشخاص می‌توانند تا یک هفته در معرض محیط سرد و مرطوب قرار بگیرند قبل از اینکه علائم ظاهر شوند.
شدت علائم پای سنگرمانده به دما، میزان خیس شدن پاها و زمان قرار گرفتن در معرض سرما و رطوبت بستگی دارد.
ایجاد پای سنگرمانده در افرادی که در شرایط سخت آب و هوایی کار می‌کنند
مراحل پای سنگرمانده
پای سنگرمانده بیشتر به یکی از چهار مرحله طبقه‌بندی می‌شود، از جمله:
مرحله 1 – مرحله صدمه: این مرحله شامل محدودیت جریان خون به علت بافت سرد می‌شود؛ علائم شاید شامل بی‌حسی و پوست قرمز شده باشد، اما هنوز درد آغاز نشده است.
مرحله 2 – مرحله پیش‌هیپرمیک: این مرحله از شش تا 24 ساعت طول می‌کشد. علائم شامل پاهای سرد، سفید رنگ و رنگ پریده با پارستزی (احساس سوزن سوزن شدن) است. مچ پاها و انگشتان پا سفت هستند و راه رفتن را دشوار می‌کنند. یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی شاید نتواند نبض طبیعی پاها را لمس نماید (که نشان دهنده اختلال در جریان خون طبیعی است).
مرحله 3 – مرحله هیپرمیک: این مرحله تا دو ماه طول می‌کشد. علائم شامل پاهای دردناک که لمس کردن آن‌ها گرم است. تورمی وجود دارد که با گرما، حرکت و ایستادن بدتر می‌شود. در موارد شدید، شاید تاول‌های کوچک دیده شود. کبودی، همراه با پتشی (لکه‌های شبیه بثورات پوستی) شاید وجود داشته باشد. هنگامی که پای سنگرمانده خفیف است، این بیماری معمولاً در این مرحله با درمان بهبود می‌یابد. اگر شدید باشد، علائم پای سنگرمانده پیشرفت می‌کنند.
مرحله 4 – مرحله بعد از هیپرمیک: این مرحله شاید برای طول عمر فرد ادامه داشته باشد. این یک مرحله طولانی زمان اسپاسم عروقی (تنگ شدن رگ‌های خونی) است که شامل افزایش درد موقع گرم شدن، هایپریدروزی (عرق کردن شدید و بیش از حد) پاها و پارستزی (احساس سوزن سوزن شدن) می‌شود.
پای صدمه دیده شاید دائماً احساس سرما نماید. سندرم رینود ثانویه (یک بیماری شامل حساسیت اغراق‌آمیز به سرما که در آن انگشتان پا موقع قرار گرفتن در معرض سرما آبی و/یا سفید می‌شوند و سپس موقع گرم شدن قرمز روشن می‌شوند) در نتیجه انقباض طولانی زمان رگ‌های خونی کوچک ایجاد می‌شود.
عوارض پای سنگرمانده
عوارضی که شاید در نتیجه پای سنگرمانده رخ دهند عبارتند از:
• عفونت‌های بافت نرم (مثل سلولیت یا قانقاریا)
• درد نوروپاتیک (درد عصبی) زیر حاد (با شدت متوسط) یا طولانی زمان
• تغییرات دائمی حسی شاید در صورت عدم درمان سریع پای سنگرمانده رخ دهد
• سلولیت (عفونت در لایه‌های عمیق پوست)
• ترومبوفلبیت (التهاب دیواره یک رگ خونی)
• آتروفی عضلانی (کم شدن یا کم شدن توده عضلانی)
• پوکی استخوان (نرم شدن استخوان)
• صدمه به عضلات، بافت پوست، رگ‌های خونی یا اعصاب محیطی
• شاید در موارد شدید پای سنگرمانده قطع عضو لازم باشد.
اگر علائم پای سنگرمانده را در خود مشاهده کردید حتماً به پزشک مراجعه نمایید
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به پای سنگرمانده هستند؟
پای سنگرمانده در بین جمعیت غیرنظامی خیلی شایع نیست، اما می‌تواند در اشخاص بی‌خانمان به علت شرایط غیربهداشتی و عدم توانایی گرم و خشک نگه داشتن پاها دیده شود.
این بیماری همچنین در ماهیگیران مشاهده می‌شود زیرا آن‌ها مستعد داشتن پاهای خیس برای زمان طولانی هستند، مثل کوهنوردان و افرادی که در شرایط مرطوب کمپ می‌کنند یا در جشنواره‌های فضای باز شرکت می‌کنند.
راههای تشخیص پای سنگرمانده
یک معاینه فیزیکی کامل، همراه با ارزیابی محیط و موقعیتی که علائم در آن رخ داده است، پایه تدوین تشخیص پای سنگرمانده است.
علاوه بر این، می بایست دلایل احتمالی دیگر (مثل عفونت) را رد نمود. بر این اساس شاید یک شمارش گلبول سفید (WBC) سفارش داده شود. یک اسکن استخوان یا سایر آزمایشات تصویربرداری شاید برای رد هر نوع استئومیلیت (عفونت در استخوان) سفارش داده شود.
راههای درمان پای سنگرمانده
بسیاری از اقدامات درمانی و پیشگیری برای پای سنگرمانده یکسان هستند. اینها شامل:
• پاکیزه و خشک نگه داشتن پاها
• تعویض جوراب‌ها و کفش‌ها هر زمان که خیس می‌شوند.
• هر زمان که شاید پاها را بالا نگه دارید (این به پیشگیری از زخم‌ها و تاول‌های جدید کمک می‌نماید)
• خوابیدن با جوراب، در صورت امکان برای خشک شدن هوا جوراب‌ها را درآورید.
• هر قسمت صدمه دیده پا را با خیساندن در آب گرم برای حدود پنج دقیقه درمان نمایید. (دمای آب می بایست بین 102 و 110 فارنهایت باشد).
• استفاده از بسته‌های گرمایی روی ناحیه صدمه دیده هر پنج دقیقه به عنوان وسیله‌ای برای گرم کردن تدریجی پا
• استفاده داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مثل ایبوپروفن، طبق دستور برای درد و تورم
• معاینه مکرر پاها برای علائم عفونت یا بدتر شدن تجزیه بافت
• هر چه زودتر در پی مواظبت پزشکی باشید
• برای درد نوروپاتیک (درد عصبی)، پزشک شما شاید آمی تریپتیلین یا سایر داروها را تجویز نماید.
• در صورت بروز قانقاریا، شاید قطع عضو برای پیشگیری از پیشرفت زیادتر بیماری و پیشگیری از عواقب جدی (مثل سپسیس یا مرگ) لازم باشد.
پای سنگرمانده سبب صدمه به بافت‌های نرم و عروق خونی می‌شود
راههای پیشگیری از پای سنگرمانده
خوبترین درمان برای پای سنگرمانده پیشگیری است. اقدامات پیشگیرانه شامل:
• پاها را خشک نمایید و جوراب‌ها و کفش‌ها را خشک نگه دارید (هر زمان که ضروری است آن‌ها را عوض نمایید).
• پاها را پاکیزه و خشک نگه دارید.
• با جوراب نخوابید. اجازه دهید هوا پاها را کاملاً خشک نماید. این از تعریق پیشگیری می نماید.
• هر زمان که شاید پاهای خود را بالا ببرید تا به گردش خون کمک نمایید.
• کفش‌هایی بپوشید که اندازه شما باشند (کفش‌های نامناسب شاید در پای سنگرمانده نقش داشته باشند).
پیش‌آگهی
هنگامی که پای سنگرمانده زود تشخیص داده شود، بهبودی کامل انتظار می‌رود؛ با این حال، هنگامی که احساس برمی‌گردد، شاید درد شدید موقتی در ناحیه صدمه دیده وجود داشته باشد، حتی زمانی که بهبودی کامل انتظار می‌رود.
اگرچه علائم پای سنگرمانده شاید با گرم کردن تدریجی اندام صدمه دیده کم شدن یابد، احتمال صدمه بافت طولانی زمان (مزمن) و درد مزمن، به ویژه در موارد شدید وجود دارد.
فردی که به پای سنگرمانده تشخیص داده شده است، شاید در آخر نیاز به مداخله پزشکی پیگیری طولانی زمان برای یکی از چندین عارضه بالقوه پای سنگرمانده (مثل صدمه طولانی زمان به رگ‌های خونی) داشته باشد. میزان زمان قرار گرفتن در معرض، همراه با شدت عوامل تأثیرگذار (مثل دمای بیرون)، در پیش‌آگهی فرد نقش خواهند داشت.
درمان پای سنگرمانده بسته به دلیل اصلی و شدت صدمه متفاوت است
سوالات متداول در خصوص پای سنگرمانده
1. آیا پای سنگرمانده فقط در جنگ اتفاق می‌افتد؟
خیر، هرچند این بیماری در جنگ جهانی اول به شهرت رسید، اما در شرایط مختلفی مثل کمپینگ در هوای سرد و مرطوب، بی‌خانمانی و حتی در بعضی مشاغل ویژه نیز شاید رخ دهد.
2. آیا پای سنگرمانده قابل سرایت است؟
خیر، پای سنگرمانده یک بیماری عفونی نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
3. آیا پای سنگرمانده می‌تواند منجر به قطع عضو شود؟
در موارد شدید و بدون درمان مناسب، بله. زمانی که بافت‌های پا به طور گسترده صدمه دیده و عفونت رخ دهد، شاید قطع عضو برای پیشگیری از گسترش عفونت ضروری باشد.
4. آیا پای سنگرمانده در کودکان نیز رخ می‌دهد؟
بله، کودکان نیز در صورت قرار گرفتن در معرض شرایط نامناسب می‌توانند به پای سنگرمانده مبتلا شوند.
5. آیا پای سنگرمانده تأثیری بر سلامت کلی بدن دارد؟
بله، در موارد شدید، پای سنگرمانده می‌تواند منجر به عفونت‌های سیستمیک، مشکلات قلبی عروقی و حتی مرگ شود.
خلاصه
پای سنگرمانده یک صدمه‌دیدگی است که می‌تواند بعد از قرار گرفتن طولانی زمان پاها در معرض سرما و رطوبت رخ دهد. این بیماری سبب کم شدن جریان خون برای پیشگیری از، از دست دادن گرما می‌شود که می‌تواند منجر به زخم‌های باز، تاول‌ها و عفونت‌ها شود.
افرادی که بیشترین خطر ابتلا به پای سنگرمانده را دارند، کسانی هستند که زمان بسیاری را در فضای باز در شرایط مرطوب مثل کوهنوردان و کمپ کنندگان می‌گذرانند. اشخاص بی‌خانمان نیز شاید در معرض خطر پای سنگرمانده باشند. پای سنگرمانده را می‌توان با پاکیزه و خشک نگه داشتن پاها در شرایط مرطوب، از جمله تعویض جوراب‌ها و کفش‌های خیس، پیشگیری نمود.
آخرین دیدگاه‌ها