[ad_1]
باکتری باسیلوس آنتراسیس عامل بیماری سیاه زخم است. نامهای دیگر این بیماری در زبان انگلیسی آنتراکس (Anthrax) و به فرانسوی شاربن است.
نام آنتراکس از واژه یونانی (anthrakis) به معنی ذغال گرفته شده که بدلیل زخم سیاه رنگی هست که در این بیماری بوجود می آید. از بیماریهای مشترک انسان و تعداد بسیاری از حیوانات است که البته در حیوانات شایعتر و در انسان کمتر هست.
شکل و خصوصیات باکتری:
باکتری میلهای شکل و غیرمتحرک و دارای کپسول بوده و هوازی ـ بیهوازی اختیاری است از خصوصیات مهم این جنس یعنی باسیلوسها و این باکتری، تولید هاگ یا اسپور (Spore) است به همین علت، مقاومت محیطی بسیاری دارند و اکثرا در آب هوا و بخصوص خاک حضور دارند.
حساسیت:
در دام ها در شرایط طبیعی، تمام علفخواران نسبت به این بیماری حساسیت بسیاری دارند. نشخوارکنندگان بویژه گوسفند، گاو و بز خیلی حساس میباشند و در صورت ابتلا بیماری زیادتر به شکل فوق حاد بوده و تلف میشوند. حساسیت دامهای تکسمی نیز زیاد است اما از دید حساسیت پس از نشخوارکنندگان قرار دارند. گوشتخواران حساسیت کمی دارند و بطور استثناء شاید مبتلا شوند. پرندگان به این بیماری مقاومت دارند به استثنای شترمرغ که حساس است. نژاد در حساسیت دامها تاثیرگذار است بطوریکه گوسفندان آفریقا نسبت به سایر نژادها مقاومت زیادتری به شاربن دارند همچنین حیوانات مسن بدلیل ایمنی اکتسابی و تدریجی بیش از حیوانات جوان مقاومت دارند.
انسان به بیماری شاربن حساس بوده و با تماس با حیوانات مبتلا و یا فراوردههای آلوده به این بیماری مبتلا میشود.
راه انتقال و انتشار باکتری و بیماری:
بیماری شاربن در انسان در نتیجه تماس مستقیم با حیوانات بیمار و یا فرآوردههای حیوانات مثل پوست، مو و پشم ایجاد میشود بر این اساس دامپزشکان، دامداران، میکروب شناسان، کشاورزان، چوپانان، کارگران کشتارگاهها و کارگرانی که در صنایع پوست و پشم کار میکنند زیادتر در معرض ابتلاء به این بیماری هستند. در حیوانات میکروب شاربن بطور مستقیم از حیوان آلوده به حیوان سالم منتقل نمیشود بلکه میکروب در بافتهای حیوانات مبتلا وجود داشته و کمی قبل از مرگ از راه ترشحات مختلف به خارج دفع میشود.
همچنین اگر لاشه حیوانات تلف شده کالبدگشایی شود و یا در دسترس پرندگان و یا حیوانات شکاری قرار گیرد، شاید بطور وسیع و خطرناکی میکروب را در خاک پراکنده نماید. بر این اساس انتشار میکروب در یک منطقه شاید بوسیلهی جریان آب، حشرات، سگها و سایر گوشتخواران، پرندگان وحشی و یا مدفوع دامهای مبتلا تامین شود. ورود عفونت به یک منطقه غیرآلوده همواره بوسیله مواد آلوده حیوانی مثل پودر استخوان، کود، پوست، روده، پشم و مواد کنسانتره و یا علوفه آلوده صورت میگیرد.
میکروب شاربن در انسان و حیوان شاید از راه خراشهای پوستی، راه گوارشی و یا از راه تنفس ایجاد آلودگی نماید. گرچه در زیادتر مواقع روش ایجاد آلودگی به درستی معلوم نیست اما غالبا تصور میشود که دامها در نتیجه خوردن غذاها و یا آبهای آلوده مبتلا میشوند و در انسان میکروب زیادتر از راه خراشهای پوستی وارد بدن میشود ولی ندرتا شاید از راه مخاط دستگاه تنفس و یا گوارش اشخاص را مبتلا نماید. بر این اساس بسته به راه ورود میکروب سه نوع شاربن ایجاد میشود: شاربن پوستی، شاربن تنفسی و شاربن گوارشی.
بیماریزایی:
باسیلوس آنتراسیس از راه تولید سم یا زهرابه به میزبان حمله مینماید. بطور دقیقتر، بیماریزایی باسیلوس آنتراسیس به دو عامل مربوط است: کپسول و زهرابه. به این ترتیب که کپسول، باکتری را در برابر بیگانه خوارها و فاگوسیتها و سایر عوامل دفاع غیرآختصاصی بدن محافظت مینماید و زهرابه یا توکسین که از سه جزء مهم پروتئینی تشکیل شده است.
سیاهزخم پوستی:
معمولا در مناطقی از پوست دست و بازو که زیادتر در معرض تماس با آلودگی هستند روی میدهد (پوست صورت و گردن هم با شیوع کمتری گرفتار میشوند).
علائم:
ضایعه معمولا با ایجاد جوش بیدرد در محل ورود میکروب آغاز میشود که به شتاب گسترش مییابد و به قرحهای که اطراف آن را طاولهای کوچک احاطه نمودهاند منجر میشود و به نکروز قرمز تیره و سیاه رنگی تبدیل میشود (در مرکز زخم یک اثر و جاماندگی از زخم سیاه رنگ بوجود میآید). این ضایعه قطر ۱ تا ۳ سانتیمتری داشته و به آن پوسچول بدخیم (malignant pustule) میگویند.
در اثر زهرابه میکروب خیز و ادم وسیع، بزرگ شدن عقدههای لنفاوی (لنفادنوپاتی)، تب، بیحالی و نیز سر درد هم شاید دیده شود. بیماری در اکثر موارد خودبخود محدود شده و بهبودی حاصل میشود اما موارد درمان نشده میتواند به باکتریمی Bacteremia یا وجود باکتری در گردش خون، مننژیت و مرگ منجر شود و این تلفات در اینگونه اشخاص حدود ۲۰% است. این بیماری در مناطق استوایی شایعتر است.
سیاهزخم تنفسی یا ریوی:
در انسان که بیماری پشم ریسان هم خوانده میشود در اثر استنشاق اسپورها ایجاد میگردد که در ابتدا آثاری شبیه به سرماخوردگی دارد ولی بزودی به بیماری شدید ریوی و پنومونی تهدید کننده تبدیل میشود. میزان تلفات در این شکل بیماری حتی افرادیکه تحت درمان دقیق قرار میگیرند زیاد است چون زمانی به بیماری مظنون میشوند که جراحات قابل ترمیم نیست.
علائم:
تب، سرفهی خشک، احساس ناراحتی در پشت جناغ سینه و نهایتا تنگی نفس حاد، تعریق و سیانوز. پرده جنب ریه هم درگیر میشود و بعد از آن تجمع مایع خونی در فضای پلور ( فضای بین دو پرده جنب) روی میدهد. بیماری به شتاب پیشرفت می نماید و در عرض ۲۴ تا ۳۶ ساعت شوک، افت دمای بدن و مرگ رخ میدهد.
سیاهزخم گوارشی:
در اثر استفاده گوشت آلوده ایجاد میشود.
علائم:
بصورت یک التهاب دستگاه گوارش (گاستروانتریت) حاد تظاهر مییابد. تب شدید، نفخ شکم، دلدرد و همچنین استفراغ خونی و اسهال خونی هم شاید دیده شود و نهایتا به مرگ منجر میشود.
تشخیص:
آماده کردن گسترش و دیدن باسیلهای گرم مثبت و بزرگ که بصورت زنجیرهای قرار گرفتهاند. اسپورها معمولا در گسترههای بدست آمده از ترشح زخم دیده نمیشود. آزمایشات سرولوژی سودمند نیستند.
پیشگیری و درمان:
سوزاندن یا دفن لاشههای آلوده در چالههای عمیق دارای آهک_ ضدعفونی محصولات حیوانی (بوسیله اتوکلاو)_ استفاده از دستکش و پوشاک محافظت کننده در افرادی که در خطر بالای ابتلاء قرار دارند_ ایمن سازی فعال دامها به کمک واکسن زنده ضعیف شده (تخفیف حدت یافته) در این مورد واکسنی که وجود دارد حدود ۹ ماه به دام ایمنی میدهد_ واکسینه کردن افرادی که در خطر شغلی بالایی قرار دارند. این واکسن بدون سلولی و شامل آنتیژن محافظت کننده (PA) خالص شده میباشد. درمان بوسیله پنیسیلین G انجام میشود که موثرترین درمان است.
منبع:daneshnameh.roshd.ir
[ad_2]
منبع : بیتوته
آخرین دیدگاهها