اورژانسهای چشم و بینایی به مواردی گفته می‌شود که می بایست در اسرع وقت و فوری اقدام به درمان آن نمود و عدم درمان به موقع باعث وارد شدن صدمه های جبران ناپذیر به چشم و سیستم بینایی می‌گردد.
اورژانسهای چشم عبارت اند از:
۱)گلوکوم (آب سیاه) با زاویه‌ی بسته (AACG):
گلوکوم اصطلاحی است برای گروهی از بیماری‌های چشم که در آن‌ها عصب چشم به دلیل بالا رفتن فشار داخل چشمی(IOP) دچار صدمه می‌شود و در آخر بینایی فرد کم شدن می‌یابد. با عدم درمان به موقع احتمال این که فرد بینایی‌اش را به‌طور کامل ازدست دهد، بالا می‌رود.
این افزایش فشار (IOP) به‌علت درگیری مایع زلالیه که بین عدسی و عنبیه جریان دارد، رخ می‌دهد (مایع زلالیه بافت عدسی و قرنیه را تغذیه می‌نماید).
انواع مختلفی از “گلوکوم” وجود دارد، ولی یکی از موارد خطرناک آن اورژانس چشمی”گلوکوم با زاویه‌ی بسته” است که در آن راه خروج مایع زلالیه کاملاً بسته می‌شود و در درون چشم این مایع جمع می‌گردد که در آخر فشار داخل چشم به شتاب افزایش می‌یابد.
علائم آب سیاه زاویه بسته:
– کم شدن سریع بینایی و تاری دید
-درد در اطراف چشم
-تجمع خون در ملتحمه (چشم شخص قرمز به نظر می‌رسد) و درد شاید با تهوع و کم شدن ضربان قلب توام باشد.
-کم شدن دید مرکزی
-عدم عکس العمل مردمک‌ها نسبت به نور
درمان:
برای خارج کردن مایع زلالیه از درون چشم، تنها جراحی لیزری کاربرد دارد. البته داروهای کم شدن درد (IOP) مثل”پیلوکارپین” نیز تاثیرگذار می‌باشد.
۲) نارسایی پیوند قرنیه چشم:
علائم:
– تاری در دیدن اجسام
– ریزش شدید اشک از چشم
– قرمزی و متورم شدن اطراف چشم
– در صورتی که شخص پیوند قرنیه چشم را انجام داده باشد و با علائم بالا درگیر شده، بدون اتلاف وقت می بایست به جراح چشم مراجعه نماید.
درمان:
تجویز “کورتیکوستروئیدهای موضعی” (داروهای كورتون) که شاید حتی در موارد شدید از داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن نیز استفاده شود.
۳) انسداد ورید و شریان مرکزی چشم:
علل:
– بیماری‌های دریچه‌ای قلب
– وجود خون وریدی
– افزایش غلظت خون
علائم:
از بین رفتن ناگهانی دید در چشم بدون داشتن درد
انسداد شریان مرکزی چشم بیشتر در اشخاص دارای فشار خون بالا و افرادی که دچار”آرترو اسکلروزیس” (انسداد عروقی) هستند، مشاهده می‌گردد.
اگر از بین رفتن بینایی به‌دلیل انسداد شریان مرکزی چشم باشد دیگر کاری نمی‌توان برای بیمار انجام داد و بینایی وی برای همیشه از بین می‌رود.
۴) سوختگی‌های شیمیایی:
این نوع سوختگی‌ها شامل سوختگی‌های ناشی از اسید و باز می‌باشند (باز(قلیا) از اسید خطرناک‌تر است). البته آمونیاک در میان بازها، بیماران را با خطرات زیادتری مواجه می‌نماید.
بازها چون قادرند زیادتر در چشم نفوذ کنند و(IOP فشار داخل چشمی) را افزایش دهند، خطرناک‌تر می‌باشند. بر این اساس اسیدها به نسبت بازها خطر کمتری دارند.
درمان:
شست و شوی چشم تا حدی که (PH) چشم نرمال و(PH) قرنیه به حدود ۶/۷- ۳/۷ برسد. خوبترین روش برای شست و شو، سرم های نمكی (نرمال سالین) “رینگر” و آب استریل می‌باشد.
۵) سوختگی در اثر تشعشعات:
این نوع سوختگی‌ها بیشتر بر اثر قرار گرفتن طولانی زمان قرنیه چشم در معرض اشعه‌هایی مثل اشعه‌ی ماوراء بنفش ظاهر می‌شوند که باعث سوختگی و زخم قرنیه نیز می‌گردند. از مهم‌ترین نوع این سوختگی‌ها می‌توان به سوختگی ناشی از جوشکاری و لامپ‌های خورشیدی اشاره نمود.
علائم:
-درد شدید در چشم
-حساسیت شدید به نور
-ریزش اشک به‌صورت متناوب
درمان:
بستن چشم همراه با استراحت و استفاده از مسکن جهت کنترل درد خیلی تاثیرگذار می‌باشد. البته استفاده از قطره‌های آنتی بیوتیک و “سیکلوپلژیک” (قطره های چشمی مورد استفاده برای اتساع مردمک چشم) با تجویز پزشک به کم شدن درد و پیشگیری از عفونت کمک می‌نماید.
قطره‌های بی‌حسی نظیر”تتراکائین” برای بی‌حسی موقت چشم در قبل از جراحی، استفاده می‌شود. شخص در زمان استفاده از این قطره‌ها نباید چشم خود را بمالد، چون شاید به قرنیه‌ی صدمه جدی وارد شود.
استفاده‌ی بیش از مقدار توصیه شده توسط پزشک، به شدت به سلول‌های قرنیه صدمه می‌زند و حتی می‌تواند زمینه را برای زخم و عفونت قرنیه فراهم نماید. در نتیجه لک وسیع (ایجاد بافت جوشگاه) در قرنیه و کم شدن شدید بینائی برای فرد ایجاد می‌شود.
معمولاً جوشکارها یا تراشکارها بدون گذاشتن محافظ، دچار این نوع از سوختگی می‌شوند. این اشخاص حتی بدون درمان به زمان ۸ ساعت بهبود می‌یابند و از درد آن‌ها به میزان قابل توجهی کاسته می‌شود.
۶) سوختگی‌های حرارتی:
در این نوع از سوختگی‌ها بیشتر پلک‌ها صدمه می‌بینند ولی قرنیه دچار صدمه نمی‌شود. تورم و قرمزی پلک‌ها از علائم مهم این عارضه می‌باشد.
درمان:
شستن چشم با آب زیاد برای پیشگیری از حرارت چشم، پانسمان و انتقال دادن فرد به بیمارستان خیلی حائز ارزش است.
استفاده از مسکن‌های سیستمیک مثل”مرفین” و پمادهای آنتی بیوتیک مثل “تتراسیکلین” با نظر پزشک برای کم شدن درد خیلی سودمند است.
دوختن پلک‌های فوقانی به پلک‌های تحتانی با نخ بخیه‌ی سیلک، از مهم‌ترین اقدامات در سوختگی‌های چشمی محسوب می‌شوند.
۷) پارگی‌های قرنیه و صلبیه:
این پارگی‌ها خیلی خطرناک می‌باشند زیرا قسمت‌های درونی چشم را در معرض عفونت قرار می‌دهند.
در موقع وارد شدن ضربه‌های سنگین به چشم و احتمال ایجاد پارگی در قرنیه یا صلبیه، نباید به چشم فشار آورد یا آن را پانسمان نمود زیرا شاید محتویات چشم در اثر فشار بیرون بریزند. بر این اساس می بایست با آب چشم را شست و شو داد و یا این که به‌وسیله یک کاپ چشمی آن را بست.
۸) صدمه های اوربیت (كره چشم):
در صدمه های اوربیت (كره چشمی) چون صدمه به جمجمه وارد شده است می بایست علائم حیاتی و سپس موقعیت بینایی بیمار را مورد بررسی قرار داد.
در ضربات خفیف مثل ضربه‌ی مشت دست، زانو، آرنج، توپ گلف و تنیس چون فشار بالا است، استخوان کف كره چشم دچار شکستگی می‌شود.
۹) اجسام خارجی در چشم:
اگر اجسام خارجی در سطح قرنیه یا ملتحمه باشند، می‌توان آن‌ها را از سطح قرنیه خارج نمود ولی اگر این احتمال وجود داشته باشد که جسم در چشم فرو رفته است نباید به آن فشار وارد نمود و فقط بستن باند در این مورد تاثیرگذار است. اجسامی مثل آهن، استیل و مس می‌توانند باعث عکس العمل التهابی شدید در چشم شوند و می بایست هرچه سریع تر توسط پزشك و ترجیحا چشم پزشك خارج شود.
اگر اجسامی مثل میخ یا چاقو در چشم فرو رفته باشد، می بایست ابتدا در ۲ طرف آن‌ها باند قرار داد تا به چاقو یا جسمی که در چشم فرو رفته فشار نیاید و زیادتر در عمق چشم فرو نرود.
در تمامی صدمه‌های چشمی بستن چشم خیلی کاربرد دارد، زیرا حرکت چشم سالم، چشم صدمه دیده را هم دچار مشکل می‌نماید. در ضمن در صدمه های نافذ چشم استفاده داروی مسكنِ آسپیرین منع استفاده دارد زیرا باعث استمرار خون‌ریزی می‌شود.
در صدمه‌های شدید چشمی در صورت عدم حس نور، تخلیه‌ی کره‌ی چشم می بایست انجام شود که طی آن محتویات چشم با مقداری عصب بینایی خارج می‌گردد. این عمل می بایست ظرف ۲ هفته از صدمه‌ی اولیه انجام پذیرد در غیر این صورت سبب بروز حالتی می‌شود که التهاب آن منجر به نابینا شدن كامل فرد می‌گردد.
به طور کلی می‌توان بیان کرد وجود یک تکه کوچک نظیر چوب، فلز، سنگ، شن، رنگ، یا سایر اجسام خارجی در چشم که با درد بسیاری برای بیمار همراه هستند، می‌توانند به عنوان یکی از اورژانسهای چشم تلقی شوند.
تحریک‌پذیری، قرمزی شدید چشم، احساس سائیدگی چشم موقع پلک زدن از علائم شایع در اورژانس بیماری‌های چشم به شمار می‌روند.
جسم خارجی معمولاً با چشم غیر مسلح قابل دیدن است البته گاهی جسم خارجی خیلی کوچک است و در زیر پلک قرار می‌گیرد که در این صورت تنها با معاینه چشم پزشک می‌توان به وجود آن پی برد.
علل:
*خاک و باد
*گرد و غبار
* داشتن مشاغلی مثل نجاری، تراشکاری و آهنگری که شاید در طی کار قطعات ریز چوب یا سایر مواد با شتاب زیاد به درون چشم وارد شوند.
اکثر اجسام خارجی را می‌توان به‌راحتی تحت بی‌حسی موضعی چشم در مطب پزشک یا درمانگاه خارج نمود ولی در صورت عدم درمان به‌موقع عفونت، خصوصاً اگر جسم خارجی به‌طور کامل برداشته نشود، عفونت چشمی و تب بالا بیمار را درگیر می‌نماید.
قسمت‌هایی از چشم که شاید جسم خارجی وارد آن شود عبارتند از:
*قسمت خارجی چشم
*پشت پلک
*قسمت داخلی چشم: خرده‌های فلز که با شتاب زیاد به چشم برخورد می‌کنند، می‌توانند به داخل چشم بروند و در آنجا مستقر شوند.
اقدامات اولیه:
۱)بیمار به هیچ عنوان نباید چشم خود را بمالد.
۲)حتی الامکان چشم می بایست تا زمان معاینه پزشک بسته باشد.
۳)در حین معاینه چشم ممکن است روی چشم با یک ماده بی‌خطر مثل ماده رنگیرنگ‌آمیزی(فلورسئین) شود تا جسم خارجی خوبتر شناسایی گردد. پس از رنگ‌آمیزی، چشم با یک عدسی(با درشت‌نمایی بالاتر) مورد معاینه قرار می‌گیرد.
۴)روش درآوردن جسم خارجی برحسب اندازه و محل آن در چشم تعیین می‌گردد.
۵)پس از خارج کردن جسم خارجی، یک پوشش روی چشم گذاشته می‌شود تا چشم صدمه دیده بسته بماند. البته پس از ۲ روز، چشم می بایست مجدداً تحت معاینه قرار گیرد.
۶)پزشک برای بیمار قطره چشمی شامل آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت، داروهای ضد درد و قطره چشمی بی‌حس‌کننده تجویز می‌نماید.
۷)بیمار بعد از برداشتن جسم خارجی و نهایتاً خارج کردن پوشش روی چشم، می‌تواند با نظر پزشک به انجام کارهای روزانه مطابق قبل بپردازد.
اورژانس جسم خارجی:
جسم خارجی در چشم و وجود عفونت (خصوصاً اگر به‌طور کامل برداشته نشود) عوارض جبران ناپذیری را برای بیمار به همراه دارد که یک اورژانس برای بیمار نیز تلقی می‌شود. در چنین حالتی اگر پس از درآوردن جسم خارجی، درد زیادتر شود و در عرض ۲ روز رفع نشود، تب به وجود می‌آید و یا بینایی فرد دچار مشکل می‌گردد.
جسم وارد شده شاید در قرنیه یا ملتحمه فرو رفته یا بچسبد و درد، اشک شدید و حساسیت در برابر نور را برای فرد ایجاد نماید. در این موارد هرگز نباید به چشم دست زد یا با آب شست، زیرا شاید درد آن بدتر شود. اگر جسم خارجی در پلک بالا یا پائین و یا در بن بست‌های چشم باشد، پزشک پس از معاینه به شتاب می‌تواند آن را با پنبه یا پنس پاکیزه از چشم بیمار خارج نماید.
نکته های مناسب چشم پزشکی:
۱)شستشوی کامل دست‌ها و چرخش چشم به بالا، پایین و طرفین
۲)عدم مالیدن چشم‌ها
۳)در صورت پیدا نکردن جسم، به آرامی می بایست پوست زیر چشم به سمت پایین کشیده شود. همچنین می‌توان جسم را در پلک بالا نیز جستجو نمود.
۴)با پیدا کردن جسم بیمار می بایست چشم را با آب شست و شو دهد تا از التهابات آن کاسته شود.
نکاتی در خصوص خارج کردن جسم از چشم:
۱)صورت را داخل یک ظرف آب برده و پلک را باز و بسته کنید.
۲)با استفاده از یک دستمال پاکیزه، جسم را خارج نمایید.
۳)اگر جسم خارجی در قسمت بالا قرار گرفته، پلک را بالا برده و به سمت پایین نگاه نمایید.
۴)حتی در مواقع اضطراری سعی به در آوردن اجسام خارجی که در مرکز قرنیه گرفته‌اند، ننماییدزیرا این کار باعث خراشیدگی قرنیه و صدمه جدی به چشم می‌شود.
۵)اگر در زمانهایی خرده‌های فلز به درون چشم رفته باشند، می بایست بیمار را به نزدیکترین مرکز بهداشتی انتقال داد.
۶)فشار بیش از حد به سطح چشم احتمال دارد فرد را با کوری دائمی مواجه نماید.
۷)هرگز برای خارج کردن اجسام خارجی نباید از وسایلی نظیر چوب کبریت و خلال دندان استفاده نمود بلکه با یک پنس نرم و پاکیزه یا پیچیدن یک پنبه به دور چوب کبریت و مرطوب کردن آن، می‌توان جسم را از چشم خارج نمود.
۸)پزشک با خارج کردن جسم به وسیله قطره‌های ضدعفونی کننده (با محلول اسید بوریک، سیانور مرکور رقیق و محلول‌های آنتی بیوتیکی) چشم را شست‌و شو می‌دهد. اگر چنین کاری موفقیت آمیز نباشد با عکس‌برداری و یا سایر وسائل تخصصی می‌توان جسم را خارج نمود.
پیشگیری از بروز صدمه های چشمی:
۱-در زمان استفاده از اسپری می بایست از برخورد آن به چشم‌ها پیشگیری نمود.
۲-پرهیز از پاشیدن روغن به چشم‌ها در موقع سرخ کردن غذا.
۳-استفاده از عینک ایمنی در موقع استفاده از مواد شیمیایی قوی.
۴-گذاشتن عینک در برابر نور آفتاب و اشعه‌های ماوراء بنفش.
۵-در ورزش‌هایی مثل تنیس، بسکتبال و والیبال می بایست مراقب برخورد توپ به چشم‌ها باشیم.
داروهای چشمی:
*قطره‌های چشمی
*پمادهای چشمی تنها سودی که دارند، این است که در حفره چشم زیادتر باقی می‌مثل ولی باعث تاری دید می‌شوند.
*برای پیشگیری از تاثیرات سیستمیک داروهای چشمی، با انگشت روی گوشه داخلی چشم فشار کمی را وارد نمائید (به‌خصوص در مورد اشخاص پیر، کودکان، زنان شیرده یا باردار، بیماران کبدی، کلیوی و قلبی).
*بین ۲ قطره مختلف چشمی می بایست ۵ تا ۱۰ دقیقه فاصله قرار داد.
*در صورت تجویز قطره و پماد خوبتر است بیمار ابتدا از قطره استفاده نماید و پس از پماد.
*بعضی از بیماران تمایل دارند قطره چشمی را خودشان به درون چشم بریزند که در این صورت می بایست قطره را در داخل یخچال بگذارند تا کمی سرد شود. با این کار در زمان ریختن قطره بیمار اطمینان زیادتری حاصل می‌نماید.
درمان با گیاهان:
*برای رفع التهابات پلک و برطرف کردن خستگی بیش از اندازه چشم می‌توان از چند برش نازک میوه بر روی چشم استفاده نمود.
*لوسیون ختمی برای رفع التهابات چشم خیلی سودمند است.
*با گذاشتن برگ کاهوی پخته شده می‌توان از بروز دردهای شدید و یا علائم جدید در بیمار پیشگیری نمود.
*در بعضی از مواقع شاید بیمار با کبودی دور چشم‌ها مواجه گردد که در این صورت بابونه برای رفع این مشکل خیلی سودمند است.
*برای رفع تورم زیر چشم می‌توان از انجیر تازه استفاده نمود.
*در آخر می‌توان بیان کرد در صورت ورود هر نوع جسم خارجی در چشم، فرد مصدوم را می بایست بدون فوت وقت به نزدیکترین مرکز درمانی منتقل نمود.
منبع:7sib.ir
آخرین دیدگاه‌ها