آپیکوکتومی دندانی؛ راهکاری برای درد و عفونت دندان

آپیکوکتومی دندانی یک عمل جراحی است که روی راس دندان انجام می‌شود

آپیکوکتومی دندانی یا جراحی ریشه: روشی سریع و تاثیرگذار برای درمان عفونت

هنگامی که صحبت از حفظ دندانی با عفونت در دهان می‌شود، معمولاً درمان ریشه دندان راه‌حل است. با این حال، گاهی این روش کافی نیست و نیاز به انجام آپیکوکتومی دندانی است. دندانپزشکان از این جراحی کوچک برای پیشگیری از کشیدن دندان عفونی استفاده می‌کنند. زمانی که درمان ریشه دندان ناموفق بوده است، این عمل می‌تواند بافت عفونی را حذف نموده و در نتیجه دندان را حفظ نماید.

در این نوشته، شما متوجه خواهید شد که آپیکوکتومی دندانی چیست، چه زمانی توصیه می‌شود و چه مزایایی دارد. علاوه بر این، ما در مورد مواظبت‌های پس از این عمل به شما خواهیم بیان کرد.

اپیکوکتومی دندانی یک روش درمانی تخصصی در دندانپزشکی است

آپیکوکتومی دندانی چیست؟

آپیکوکتومی دندانی یک عمل جراحی است که روی راس (نوک ریشه) یک دندان عصب‌کشی شده انجام می‌شود. با این مداخله، می‌توان فرآیندهای عفونی که بعد از درمان ریشه دندان باقی می‌مثل را از بین برد.

به این ترتیب، ناراحتی که بعد از درمان ریشه دندان باقی می‌ماند، درمان می‌شود و از عوارض احتمالی پیشگیری می‌شود. علاوه بر این، از کشیدن دندان که در دهان باقی مانده است، پیشگیری می‌نماید و عملکردهای معمول خود را انجام می‌دهد.

همچنین به عنوان جراحی اندودانتیک شناخته می‌شود، زیرا این مداخله مکمل کانال‌های ریشه است. با این حال، در این مورد، بر درمان عفونت‌هایی که در ریشه دندان رخ می‌دهند، متمرکز است. 

اندودانتیک‌هایی که معمولاً در مطب‌های دندانپزشکی انجام می‌شوند، مسئول پاکیزه کردن داخل دندان هستند. از ابزارها و مایعات ویژه برای حذف پالپ و بقایای آلوده‌کننده عمیق‌ترین قسمت دندان‌ها استفاده می‌شود. از سوی دیگر، آپیکوکتومی دندانی در ناحیه پری‌آپیکال (یعنی اطراف قسمت بیرونی ریشه) انجام می‌شود. در این حالت، عفونت موجود در نزدیکی قسمت ریشه دندان پاکیزه و از بین می‌رود.

هم اندودانتیک و هم آپیکوکتومی دندانی درمان‌های محافظه‌کارانه هستند. هر دو درمان در پی حفظ دندان در دهان هستند.

با این حال، همانطور که در اینجا به شما خواهیم بیان کرد، از آپیکوکتومی دندانی زمانی استفاده می‌شود که درمان‌های سنتی ریشه دندان شکست خورده‌اند. بیایید نگاهی دقیق‌تر به زمانی که این روش نشان داده می‌شود، بیندازیم.

مزیت اصلی آپیکوکتومی امکان حفظ دندانی است که عفونی شده است

مزیت های آپیکوکتومی دندانی 

مزیت اصلی آپیکوکتومی، امکان حفظ دندانی است که عفونی شده و درمان‌های سنتی ریشه دندان روی آن جواب نداده است. حفظ دندان، عملکرد و زیبایی کل دهان را حفظ می‌نماید و سبب بهبودی فرد می‌شود.

بارها علیرغم انجام درمان ریشه دندان، عفونت‌های دندانی در اطراف ریشه باقی می‌مثل. این فرآیندها می‌توانند سبب آبسه، کیست یا گرانولوم پری‌آپیکال شوند. این امر سبب ایجاد ناراحتی و درد در ناحیه، تورم، فیستول و بوی بد دهان می‌شود. علاوه بر این، یک کانون عفونی در دهان می‌تواند گسترش یافته و سبب عوارض جدی‌تر در سایر نقاط بدن شود.

اگر اندودانتیک تاثیرگذار نبوده و عفونت همچنان باقی مانده است، آپیکوکتومی دندانی گزینه ای است که امکان درمان و حفظ دندان در دهان را فراهم می‌نماید. در غیر این صورت، کشیدن دندان راه‌حل کمتر محافظه‌کارانه خواهد بود.

درمان‌های ریشه دندان گاهی کافی نیستند، زیرا میکروارگانیسم‌های موجود در داخل دندان می‌توانند در برابر اقدامات پاکیزه کردن این مداخله مقاومت کنند. از سوی دیگر، با آپیکوکتومی دندانی، نوک ریشه و بافت‌های عفونی اطراف آن برداشته می‌شوند.

در هر صورت، می بایست بدانید که دندانپزشک تنها زمانی به این روش متوسل می‌شود که روش‌های ساده‌تر مثل اندودانتیک یا درمان مجدد ریشه دندان شکست خورده باشد. همچنین بیشتر یک جایگزین سودمند است زمانی که دندان عفونی دارای پست و تاج سیمانی شده است و برداشتن آن یکپارچگی آن را به خطر می‌اندازد.

موارد منع آپیکوکتومی دندانی 

همانطور که مواردی وجود دارد که دندانپزشک انجام آپیکوکتومی را توصیه می‌نماید، شرایطی نیز وجود دارد که این عمل امکان‌پذیر نیست. اینها بعضی از عوامل هستند که استفاده از آن را منع می‌کنند:

• صدمه خیلی گسترده ریشه

• بیماران با مشکلات انعقاد خون

• عفونت‌های حاد با خونریزی زیاد

• قطعات دندان با شکستگی طولی

• عفونت در نزدیکی سینوس ماگزیلاری

• دندان‌هایی با کانال‌های کاذب که نمی‌توان با اندودانتیک درمان نمود

• بیماری پریودنتال خیلی پیشرفته یا تخریب زیاد استخوان پشتیبان

در این موارد، لازم خواهد بود دندان کشیده شود و فقدان آن با ایمپلنت یا سایر گزینه‌های پروتز بازسازی شود.

زمان بهبودی بعد از آپیکوکتومی به عوامل مختلفی بستگی دارد

روش انجام آپیکوکتومی دندانی

موقع برنامه‌ریزی برای آپیکوکتومی دندانی، نخستین گام ارزیابی موقعیت دندان اندودانتیک است. شایان ذکر است که این مداخله روی دندان‌هایی انجام می‌شود که قبلاً درمان ریشه دندان ناموفق داشته‌اند.

برای تجزیه و تحلیل شرایط دندان مورد نظر، اشعه ایکس گرفته می‌شود و موقعیت کانال ریشه، راس ریشه و بافت‌هایی که به عفونت رسیده‌اند، ارزیابی می‌شود. با این داده‌ها، دندانپزشک تعیین می‌نماید که آیا انجام جراحی امکان‌پذیر است یا خیر و مراحل عمل را برنامه‌ریزی می‌نماید.

بی‌حسی موضعی در ناحیه انجام می‌شود. بعد از بی‌حس شدن ناحیه، لابی روی لثه ایجاد می‌شود تا به ناحیه استخوانی که عفونت در آن وجود دارد دسترسی پیدا نماید.

با استفاده از ابزارهای ویژه، مقدار مشخصی از بافت استخوانی برای آشکار شدن انتهای ریشه برداشته می‌شود. برای انجام این کار، دندانپزشک اندازه‌گیری‌های قبلی انجام می‌دهد که به او اجازه می‌دهد دقیقاً ناحیه‌ای را که می بایست مداخله نماید، بداند.

بعد از مشاهده راس دندان، سپس برش داده و استخراج می‌شود. یعنی نوک ریشه دندان دور ریخته می‌شود. علاوه بر این، بافت‌های صدمه‌دیده و فرآیندهای عفونی موجود در ناحیه برداشته می‌شوند.

برای پیشگیری از نشت و عفونت‌های آینده، کانال دندان با مواد مخصوص بسته می‌شود. علاوه بر این، شاید محل با عوامل ضد باکتریایی یا پیوند استخوان پر شود تا بهبود بافت را تقویت نماید.

در آخر، لثه در جای خود قرار داده و بخیه زده می‌شود. با گذشت زمان، بافت‌ها بازسازی می‌شوند و ناحیه به تندرستی خود باز می‌گردد. بسته به روش و پیچیدگی مورد، این نوع درمان معمولاً بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد. بسیاری از مطب‌های دندانپزشکی دارای میکروسکوپ‌های جراحی هستند که امکان رویکرد دقیق‌تری را فراهم می‌کنند.

پس از عمل چه احساسی دارد؟

از آنجایی که این یک جراحی کوچک است، آپیکوکتومی دندانی معمولاً سبب ناراحتی بسیاری برای بیمار نمی‌شود. با این حال، بهبودی آن کندتر و دردناک‌تر از عصب‌کشی است.

در ساعات بعد از جراحی، شاید ناحیه موقع خوردن یا صحبت کردن متورم و دردناک شود. با این حال، اینها معمولاً ناراحتی‌های موقتی هستند که بعد از چند روز از بین می‌روند.

دندانپزشک داروهای ضد التهابی برای کنترل این علائم و بهبودی تجویز می‌نماید. علاوه بر این، معمولاً آنتی‌بیوتیک برای کمک به مبارزه با عفونت موجود و پیشگیری از عوارض تجویز می‌شود.

بخیه‌ها بعد از یک هفته برداشته می‌شوند، اگرچه بیشتر خود به خود خارج می‌شوند. مهم است که بیمار با ناحیه، به خصوص موقع مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، ملایم باشد.

عوارض بعد از آپیکوکتومی دندانی غیرمعمول است

مواظبت‌های دهانی بعد از آپیکوکتومی دندانی

در حالی که اکثر بیماران قادرند ظرف چند روز بعد از آپیکوکتومی دندانی به فعالیت‌های عادی خود بازگردند، مواظبت‌هایی وجود دارد که بهبودی را افزایش می‌دهد:

• در روزهای اول رژیم غذایی نرم و سرد داشته باشید.

• برای کم شدن التهاب، کمپرس سرد روی ناحیه عمل شده بگذارید.

• دهان را با دقت پاکیزه و ضدعفونی نمایید و از مسواک زدن ناحیه عمل شده خودداری نمایید.

• از روز پس از جراحی، می‌توانید از دهانشویه یا ژل کلرهگزیدین استفاده نمایید، در صورتی که دندانپزشک شما توصیه نموده است.

• سر خود را صاف یا بالا نگه دارید تا استراحت نمایید.

• از فعالیت‌های ورزشی یا بدنی شدید خودداری نمایید.

• از استفاده دخانیات و الکل خودداری نمایید.

خطرات و عوارض آپیکوکتومی دندانی

عوارض بعد از آپیکوکتومی دندانی غیرمعمول است. به طور کلی، این یک روش خیلی موفق است که علائم و ناراحتی عفونت دندان را برعکس می‌نماید. در واقع، طبق یک مطالعه در سال 2020، حدود 97 درصد از موارد جراحی آپیکال تا 5 سال بعد نتایج عالی داشتند. نتایج خوب در بیش از 75 درصد موارد بعد از 10 تا 13 سال ادامه داشت.

آپیکوکتومی دندانی در صورتی شکست خورده تلقی می‌شود که عفونت همچنان ادامه داشته باشد، ناحیه بهبود نیابد و علائم برطرف نشوند. به طور کلی، دلیل این شکست معمولاً به وجود فضایی در انتهای ریشه و یک مهر و موم ضعیف آپیکال اشاره دارد که سبب ماندگاری و تکثیر باکتری‌ها می‌شود.

چه عواملی سبب می‌شود که به آپیکوکتومی نیاز پیدا کنیم؟

• شکست درمان ریشه: اگر درمان ریشه دندان به طور کامل عفونت را از بین نبرد، شاید به آپیکوکتومی نیاز باشد.

• شکستگی ریشه: شکستگی ریشه دندان می‌تواند سبب ایجاد عفونت شود و نیاز به آپیکوکتومی را افزایش دهد.

• کیست یا گرانولوم: وجود کیست یا گرانولوم در اطراف ریشه دندان نیز شاید نیاز به آپیکوکتومی داشته باشد.

آپیکوکتومی دندانی در صورتی شکست می خورد که عفونت ادامه داشته باشد

سوالات متداول در خصوص آپیکوکتومی دندانی

1. آیا آپیکوکتومی دردناک است؟

آپیکوکتومی تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و در حین عمل بیمار دردی احساس نمی‌نماید. بعد از عمل، شاید مقداری درد و تورم در ناحیه عمل ایجاد شود که با استفاده مسکن‌های تجویزی توسط دندانپزشک قابل کنترل است.

2. زمان بهبودی بعد از آپیکوکتومی چقدر است؟

زمان بهبودی بعد از آپیکوکتومی به عوامل مختلفی مثل وسعت جراحی و شرایط عمومی بیمار بستگی دارد. معمولاً بهبودی کامل چند هفته طول می‌کشد.

3. آیا بعد از آپیکوکتومی می‌توان دندان را از دست داد؟

اگرچه آپیکوکتومی به طور کلی یک روش موفق برای نجات دندان است، اما در بعضی موارد شاید دندان به دلایل دیگری مثل شکستگی شدید یا تحلیل رفتن استخوان از دست برود.

4. چه مواظبت‌هایی بعد از آپیکوکتومی ضروری است؟

– استفاده با نظم داروهای تجویزی توسط دندانپزشک

– استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده

– اجتناب از خوردن غذاهای سفت و جویدن از سمت دندان عمل شده

– قرار دادن کمپرس سرد روی گونه برای کم شدن تورم

– مراجعه با نظم به دندانپزشک برای پیگیری

5. آیا آپیکوکتومی عوارضی دارد؟

مثل هر عمل جراحی دیگری، آپیکوکتومی نیز شاید با عوارضی همراه باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به عفونت، خونریزی، بی‌حسی طولانی زمان و صدمه به عصب اشاره نمود. اما با رعایت مواظبت‌های بعد از عمل و مراجعه به دندانپزشک، می‌توان از بروز این عوارض پیشگیری نمود.

6. آیا آپیکوکتومی یک روش گران قیمت است؟

هزینه آپیکوکتومی به عوامل مختلفی مثل پیچیدگی جراحی، نوع بیمه و جایگاه جغرافیایی بستگی دارد. خوبتر است برای آگاهی از هزینه دقیق با دندانپزشک خود مشورت نمایید.

سخن آخر

آپیکوکتومی دندانی یک درمان جراحی سرپایی است که زمانی انجام می‌شود که درمان ریشه دندان معمولی برای نجات دندان کافی نباشد. با این درمان، می‌توان دندان را در دهان نگه داشت که امکان جویدن، صحبت کردن و لبخند زدن طبیعی را فراهم می‌نماید. در غیر این صورت، جایگزین آپیکوکتومی، کشیدن کل دندان است. از دست دادن دندان سبب ایجاد مشکلات عملکردی و زیبایی بسیاری در دهان می‌شود و نیاز به بازسازی فوری برای پیشگیری از عوارض دارد.

بر این اساس، اگر دندانپزشک شما انجام این نوع جراحی روی نوک ریشه را توصیه می‌نماید، این یک گزینه قابل توجه است. این نه تنها دندان را درمان و حفظ می‌نماید، بلکه به عفونتی که می‌تواند گسترش یافته و سبب مشکلات جدی تندرستی شود، پایان می‌دهد.

منبع : بیتوته