[ad_1]
خط قرمزهای تغذیه در روزه داری روزه داری می‌تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی نماید. بدن انسان برای حفظ تندرستی خود همواره مقداری چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف ذخیره می‌نماید. این چربی‌ها به مرور شاید مقداری از کاروتنوئیدهای خورده شده توسط فرد را در خود ذخیره نموده و تغییر رنگ دهند. به علاوه در زمان طولانی اگر این چربی‌ها در بدن باقی بمانند، به شکل فشرده‌تر در آمده و احتمال مورد استفاده قرار گرفتن چربی‌های قرار گرفته در مرکز بدن نیز کمتر می‌شود. روزه داری به بدن فرصت می‌دهد تا این چربی‌های زمانمند را بسوزاند و بعد از پایان دوره روزه‌داری، به جای آنها چربی تازه و مناسب‌تری را جایگزین نماید. به ویژه برای افرادی که چربی بسیاری در بدن خود ذخیره نموده‌اند، فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از چربی‌ها را برای تولید انرژی به استفاده رسانند و از اضافه وزن خود بکاهند.
گرچه روزه حتی برای اشخاص لاغر نیز می‌تواند سودمند باشد، ولی ذکر این نکته ضروری است که اگر فرد خیلی لاغر و یا دارای بیماری لطمه زننده و یا شرایط فیزیولوژیکی خاصی باشد که طبق نظر پزشک، روزه‌داری منجر به صدمه به بدن او می‌شود، روزه‌داری برای او قابل توصیه نخواهد بود.
بدن انسان علاوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام فعالیت‌های روزمره، به پروتئین‌ها نیز برای ساخت سلول‌های جدید (جایگزین سلول‌های مرده و نیز سلول‌های اضافه در زمان رشد و نمو) نیاز دارد. اگر مقدار انرژی که از کربوهیدرات‌ها (اعم از کربوهیدرات‌های ساده مثل قند و شکر و یا انواع پیچیده مثل نشاسته موجود در نان، برنج، سیب‌زمینی، ذرت و جو) و چربی‌ها (اعم از انواع حیوانی و یا گیاهی شامل روغن‌های مایع و جامد) به بدن می‌رسد کافی نباشد، بدن به ناچار به سوزاندن پروتئین‌های با ارزش خود روی می‌آورد. افرادی که در اثر داشتن رژیم‌های غذایی نادرست وزن بسیاری را در مدتی کوتاه از دست می‌دهند، در واقع عضلات خود را از دست می‌دهند. لازم به ذکر است پروتئینی که در بدن از بین برود شاید زمان‌ها وقت و غذای مناسب لازم باشد تا بتواند دوباره جایگزین شود. به همین ترتیب، اگر روزه داری برای کسانی منجر به سوخت شدید پروتئین‌های بدن شود، ضروری است رژیم غذایی این اشخاص به دقت مورد بازنگری و کنترل قرار گیرد.
به موقع روزه داری، سطح انسولین خون در طی روز پایین‌تر از روزهای معمولی است. در واقع بدن از ذخایر انرژی خود یعنی گلیکوژن یا قند حیوانی ذخیره شده در کبد و عضلات و همچنین از چربی موجود در بافت چربی برای تامین انرژی استفاده می‌نماید که اینها باعث افزایش سطح انسولین خون نمی‌شوند و به همین علت، موقع روزه داری میزان انسولین خون کمی‌پایین تر از روزها ی دیگر است. کم شدن انسولین خون احتمال ذخیره چربی (آغاز چاقی) و همچنین احتمال مقاوم شدن سلول‌ها به انسولین (که خود زمینه‌ساز آغاز دیابت است) را کم شدن می‌دهد. روزه‌داری علاوه بر این که منجر به استراحت دستگاه گوارش می‌شود، سوخت‌وساز بدن را تنظیم نموده و احتمال ابتلا به بعضی بیماری‌ها از جمله افسردگی و استرس، افزایش فشارخون، میگرن، افزایش وزن، بی‌خوابی و گاها دیابت را کم شدن می‌دهد. با این حال، در بعضی موارد روزه داری می‌تواند در اشخاص بیمار لطماتی را به سلامت فرد وارد سازد که به همین علت ضروری است این اشخاص برای اطمینان از بی‌خطر بودن روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند تا درصورت احتمال لطمه به تندرستی، از روزه گرفتن خودداری نمایند. در این نوشته به اثر روزه‌داری بر بعضی بیماری‌ها می‌پردازیم. باشد که اطلاعات ارائه شده بتواند در امر راهنمایی مبتلایان به موقع روزه‌داری مفید افتد.
دیابت و روزه داری
دیابت از جمله بیماری‌هایی است که بسته به میزان شدت و همچنین نوع آن، توصیه‌های متفاوتی برای روزه داری خواهد داشت. اشخاص مبتلا به دیابت که دارو دریافت می‌کنند، با توجه به شدت بیماری و با مشورت پزشک شاید مجاز به روزه‌داری باشند. در مبتلایان به دیابت غیروابسته به انسولین (دیابت نوع ۲) که دارای اضافه وزن بالا باشند (BMI بالاتر از ۲۸ دارند) و با دریافت با نظم دارو (به صورت ۲ بار در شبانه روز) قندخون خود را کنترل می‌کنند، روزه‌داری نه تنها مضر نیست، بلکه می‌تواند سودمند نیز باشد.
اشخاص دیابتی که دارای شرایط زیر هستند (با تشخیص پزشک) ضروری است از روزه داری خودداری نمایند.
۱) اشخاص مبتلا به دیابت (چه از نوع وابسته به انسولین و چه غیر وابسته به انسولین) که هنوز بیماری خود را کنترل نکرده اند و قند خون آنها هنوز به حد قابل قبولی نرسیده است.
۲) مبتلایانی که قند بالا داشته، ولی هنوز از داروی ویژه و همچنین فعالیت بدنی مناسب جهت درمان دیابت پیروی نمی‌کنند.
۳) مبتلایان به دیابت نوع ۱ (وابسته به انسولین) که در روز چند نوبت ضروری است انسولین تزریق کنند.
۴) دیابتی‌های مبتلا به عفونت.
۵) اشخاص مبتلا به پرفشاری خون کنترل نشده و همچنین آنژین (نوعی بیماری قلبی) درمان نشده.
۶) آنان که سابقه کتواسیدوز ( افزایش اجسام کتونی درخون و ادرار) دارند.
۷) افرادی که در طول روز ۲ بار یا زیادتر به افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) یاکاهش آن (هیپوگلیسمی) دچار می‌شوند. اگر فرد دچار تعریق، عرق سرد و تپش قلب شود، این نشانه افت قند خون است که در این صورت می بایست روزه باز شود.
۸) بانو‌های باردار و یا شیرده مبتلا به دیابت
۹) اشخاص سالخورده مبتلا به دیابت
توصیه‌های لازم برای اشخاص مبتلا به دیابت در طول ماه مبارک رمضان
۱) افزایش دریافت مواد غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات و به طور کلی پرخوری در اشخاص دیابتی، منجر به افزایش قند خون و افزایش وزن خواهد شد. بیماران دیابتی در طول روزهای ماه رمضان مثل روزهای معمولی می بایست از دریافت کالری بیش از حد و همچنین مواد غذایی شامل کربوهیدرات ساده مثل قند و شکر بپرهیزند.
۲) انجام فعالیت بدنی سبک یا متوسط در اشخاص مبتلا به دیابت غیروابسته به انسولین، عارضه‌ای نخواهد داشت.
۳) در طول ساعات روزه‌داری حتما قند خون و اجسام ستونی ادرار می بایست در چندین نوبت بررسی شود.
۴) وزن فرد می بایست در طول ماه رمضان روزانه کنترل شده و در صورت هر گونه کم شدن وزن شدید یا افزایش وزن زیادتر از ۲ کیلوگرم، حتما با پزشک مشورت شود.
۵) در صورت احساس هر گونه علایم ناشی از کم شدن یا افزایش شدید قند خون، می بایست روزه را باز کنند.
۶) پس از پایان ماه مبارک رمضان میزان و نوع داروی مصرفی و همچنین رژیم غذایی به حالت قبل ازماه رمضان بر‌گردد.
۷) اگر برای خوردن سحری بیدار نشوند، خوبتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند، زیرا احتمال پایین افتادن قند خون و عوارض دیگر افزایش می‌یابد.
۸) اگر پس از افطار قند خون بالای ۲۵۰ باشد، ضروری است شب بعد ۲۰ درصد از کالری دریافتی کم شود. اگر موقع سحر نیز قند خون بالای ۲۰۰ باشد، می بایست از غذای سحری دفعات بعدی ۲۰ درصد کم شود. چنانچه قند خون بالای ۳۵۰ باشد، توصیه می‌شود اصولاً روزه نگیرند.
۹) چنانچه استفاده قرص فراموش شود (خصوصاً در صورتی که معمولاً قند خون بالاست)، خوبتر است آن روز را روزه نگیرند .
۱۰) بیماران دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه‌ها، چشم، قلب و … شده‌اند، هر چند شاید با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند، ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن خوبتر است روزه نگیرند و یا با متخصص مربوطه مشورت کنند.
روزه داری، عیوب انکساری چشم را تشدید نمی‌نماید
روزه داری، عیوب انکساری چشم (نزدیک بینی و دوربینی) را تشدید نمی‌نماید و جز در موارد نادری مثل نزدیک بینی شدید با نمره عینک بالاتر از ۱۸، در موارد دیگر منعی برای روزه داری وجود ندارد. تغذیه عصب بینایی در اشخاص مبتلا به نزدیک بینی شدید با نمره عینک بالاتر از ۱۸، در اثر روزه داری مختل می‌شود و به همین علت متخصصان چشم به این اشخاص توصیه می‌کنند روزه نگیرند. بیماران مبتلا به آب سیاه با فشار طبیعی دسته دیگری از بیماران چشمی هستند که روزه‌داری برای آنان ممنوع است.
در خصوص دلیل بروز تاری دید ناشی از گرسنگی می بایست بیان کرد تاری دید که در بعضی از اشخاص روزه دار ایجاد می‌شود، ارتباطی به عیوب چشم نداشته و عموما به علت کم‌خونی، کم شدن قند خون، افت فشار خون و یا ناشی از اختلالات خونرسانی به چشم و مغز است.
روزه و سلامت روانی
روزه داری در بیماران مبتلا به افسردگی و بیماری‌های خفیف علاوه بر این که انجام فریضه دینی است، ضمنا به عنوان یک شیوه روان درمانی و تغییر رفتار محسوب شده و سلامت روانی را تقویت می‌نماید. روزه داری همچنین قدرت اراده و تصمیم گیری و توان اجرایی این بیماران را نیز افزایش می‌دهد. البته بیماران مبتلا به اختلالات روانی، می بایست علاوه بر تغذیه مناسب در ایام روزه داری، برنامه ریزی خاصی برای استفاده داروهای خود در افطار و سحر نیز داشته باشند. لازم به یادآوری است که اگر این بیماران در طی مراحل بهبود از تغذیه مناسب برخوردار نباشند، از دید مکانیسم‌های تطابق روانی ضعیف‌تر عمل نموده و به خوبی نمی‌توانند با تغییرات حاصله از دید سبک زندگی روزانه در این ماه کنار بیایند، در نتیجه با عود و یا تشدید علایم بیماری مواجه می‌شوند که به همین علت توصیه می‌شود این قبیل بیماران از روزه‌داری مستمر یک ماهه خودداری کنند.
روزه در سنگ کلیه و بیماری‌های کلیوی
با توجه به این که در ماه مبارک رمضان، اشخاص در معرض کم‌آبی شدید قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع می‌شود، بر این اساس در این ماه برای پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیه و سیستم ادراری، می بایست مبادرت به استفاده مایعات زیادتری در سحر و افطار نمایند. درعین حال، افرادی که تشکیل سنگ‌های ادراری در آنها فعال بوده و بیش از دو سنگ ادراری ظرف زمان ۶ ماه داشته‌اند و یا هم‌حالا دارای سنگ ادراری هستند، خوبتر است موارد احتیاط را در زمینه استفاده مایعات رعایت نمایند، اما روزه‌دارانی که فقط یک نوبت سنگ ادراری درمان شده داشته‌اند، به شرط استفاده آب زیاد بین افطار تا سحر می‌توانند روزه بگیرند، هر چند ضروری است که این اشخاص کماکان تحت نظر پزشک متخصص باشند.
بیماران کلیوی که تحت درمان دیالیز قرار گرفته‌اند، می بایست از روزه گرفتن خودداری کنند. با توجه به اینکه بیماران دیالیزی قدرت تطابق پرخوری و کم‌خوری را ندارند و زیادتر اوقات هم کم‌اشتها هستند، از دید پزشکی، قادر به روزه گرفتن نمی‌باشند.
در خصوص روزه داری برای بیماران کلیوی (سنگ ساز)، توصیه‌می‌شود که این اشخاص در طول روزه‌داری از انجام فعالیت فیزیکی سنگین و قرار گرفتن در معرض تعریق، خودداری نمایند و در طول شب برای رقیق کردن ادرار و شستشوی کلیه‌ها مایعات زیاد بنوشند، تا حد امکان حجم غذای دریافتی را کمتر نموده و به خصوص در مواقع سحری، غذای سبک و آب زیاد بنوشند و استفاده غذاهای شامل املاح سنگ ساز (مثل نوشابه‌های گازدار، غذاهای با منشا حیوانی که به دلیل دارا بودن فسفات زیاد، دفع کلسیم از ادرار را افزایش می‌دهند) و غذاهای شامل اگزالات (از قبیل کاکائو، چای پررنگ، آجیل و سبزیجاتی مثل، اسفناج، کلم، ریواس و گوجه فرنگی) را کم شدن دهند.
روزه گرفتن برای مبتلایان به عدم تناسب وزن
بعضی از مبتلایان به اضافه وزن، به منظور لاغر شدن تحت رژیم‌هاى درمانى هستند و با آمدن ماه مبارک رمضان دچار سردرگمی‌می‌شوند، زیرا محدودیت‌هاى ویژه غذایى آنان، زمان بندی ویژه صرف غذا را می‌طلبد که در ماه مبارک این زمان‌بندى‌ها به هم مى‌خورد. لازم به ذکر است که رژیم غذایى این گونه اشخاص تغییر عمده‌ای پیدا نمی‌نماید و تنها با چند جابه‌جایى جزئى و رعایت چند مسأله مهم به همان نتایج مقرر دست خواهند یافت. در واقع این اشخاص همان مقدار مواد غذایی رژیم ویژه خود را دریافت می‌نمایند، ولی ساعات دریافت غذا تا حدودی تغییر می‌یابد. به عنوان مثال، در روزهای عادی فاصله زمانی بین وعده‌های شام و صبحانه روز بعد، حدود ۱۰ ساعت می‌باشد.
به همین ترتیب در روزهای ماه مبارک نیز زمان زمانی بین ۱۴-۱۰ ساعت بین سحری یک شب با افطار شب بعد فاصله وجود دارد. توصیه می‌شود صبحانه معمول روزهای غیر روزه‌داری را در افطار صرف نموده و با فاصله قابل قبولی شام را بر پایه شام روزهای معمول (غیر روزه‌داری)، صرف کنند. ضمنا ناهار روزهای معمول، در ایام روزه‌داری به سحری منتقل می‌شود. بدیهی است که میان وعده‌های روزهای معمول (شامل آنچه که در قبل از ظهر و عصرانه صرف می‌شد) نیز، بین افطار و زمان خواب قابل صرف می‌باشند.
خوبترین زمان براى انجام فعالیت بدنى آرام و پیوسته، پس از افطار است، برای چه که انجام ورزش در طول روز باعث از دست دادن انرژى و تعریق گردیده و به نوبه خود می‌تواند باعث ضعف، بى‌حالى و سرگیجه شود. انجام پیاده‌روى آرام و پیوسته بعد از افطار علاوه بر استفاده کالری، با ایجاد حرکت های عضلات شکم باعث به حرکت واداشتن دستگاه گوارش و کمک به هضم مواد غذایى خورده شده می‌شود.
کسانی که تا حدودی لاغر هستند، می‌توانند به شرطی که غذای کافی را در وعده‌های افطار تا سحر دریافت کنند، اقدام به روزه داری نمایند. می بایست توجه داشت که استفاده از مواد خیلی شیرین مثل زولبیا، بامیه، شیرینی و کیک به موقع سحر به اشتها لطمه زده و تنها زمان کوتاهی قند خون فرد را بالا نگه می‌دارند، بر این اساس در موقع سحر خوبتر است از غذاهایی مثل سبزیجات، میوه‌جات، مغزهای گیاهی، پنیر، سبزی، گردو، نان، گوجه‌فرنگی، خیار، میزان مناسب چای و یا آب ولرم استفاده شود.
روزه و بیماری‌های قلبی
پزشکان معتقدند در این ماه به علت آن‌که اشخاص از پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی، استرس و هیجان، کشیدن سیگار، استفاده چای و قهوه دوری می‌کنند، بر این اساس امکان بروز سکته قلبی در آنها کم شدن می‌یابد. مجموعه این تغییرات در موقعیت رفتار و تغذیه اشخاص، دو عامل مهم جهت حفظ تندرستی فرد در طول ماه مبارک رمضان است.
روزه به کم شدن پرفشاری خون کمک می‌نماید. اشخاص مبتلا به پرفشاری خون، می بایست در طول روز، فشار خون خود را چک کنند. اگر در طول روز، بیمار دچار تغییر و بالا رفتن فشار خون شود، نباید روزه بگیرد، اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغییر نکرد، روزه گرفتن موردی ندارد.
حدود بیست روز بعد از آغاز ماه مبارک رمضان میزان «هموسیستئین»، اصلی‌ترین عامل بروز سکته قلبی در خون اشخاص به‌شدت کم شدن می‌یابد. از طرف دیگر، میزان کلسترول خوب (HDL) نیز افزایش یافته و غلظت خون هم در حد طبیعی قرار می‌گیرد. کم شدن میزان تری گلیسیرید‌ها و کلسترول بد (LDL) از دیگر تاثیرات مثبت ناشی از روزه‌داری در این اشخاص خواهد بود.
بیماران قلبی- عروقی می بایست طبق یک رژیم غذایی ویژه روزه بگیرند و از استفاده غذای سنگین در افطار خودداری نموده و درعین حال رژیم پایین آورنده فشار خون تجویز شده توسط مشاور تغذیه را رعایت نمایند. علاوه بر این، عدم استفاده از غذاهای نفخ‌آور (مثل حبوبات و شیر در افرادی که زمان طولانی شیر استفاده نکرده‌اند) و پرهیز از استرس برای این بیماران توصیه می‌شود. این اشخاص برای تنظیم میزان داروی مورد نیاز خود با مشورت پزشک می‌توانند از داروهایی با اثر درازمدت استفاده کنند و استفاده داروهای دیورتیک را کم شدن دهند.
روزه گرفتن در بارداری و شیردهی
زنان باردار در سه ماه اول بارداری به ویژه هشت هفته اول به علت تشکیل سلول‌های مغزی جنین نباید روزه بگیرند. بعد از آن نیز تنها در صورتی یک بانو باردار می‌تواند روزه بگیرد که فعالیت روزانه کمی داشته باشد و آزمایش‌های خون و ادرار او نیز طبیعی باشد. بانو‌های شیرده از ماه دوم شیردهی درصورتی که کم شدن شیر در آنها اتفاق نیفتد و احساس ضعف و بی حالی شدید و یا سردرد و عوارض مشابه نداشته باشند، می‌توانند همزمان روزه بگیرند.
روزه داری در مبتلایان به نقرس
غذا نخوردن، روزه‌داری‌های طولانی و رژیم‌های کم کربوهیدرات به علت ایجاد حالت کتوز می‌توانند باعث تسریع حملات نقرس شوند. این بیماری گاه منجر به جراحی می‌شود. با پیشرفت بیماری، علایم سریع‌تر و برای زمان طولانی‌تر بروز می‌کنند. برای پیشگیری از تشدید بیماری، عموما (طبق توصیه متخصص) خوبتر است روزه‌داری انجام نشود.
روزه داری در مبتلایان به صرع
اشخاص مبتلا به صرع که می بایست قرص‌های ضد تشنج استفاده کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند، زیرا شاید در طول روز دچار کم شدن کلسیم و یا قند خون شده و تشنج کنند.
روزه داری برای مبتلایان به کم‌خونی
در کسانی که سطح شاخص‌های خونی در مرز پایین محدوده طبیعی می‌باشد، کم شدن دریافت مواد مقوی در ماه رمضان شاید میزان این شاخص‌ها را باز هم کم شدن دهد. چنانچه شدت کم‌خونی در اشخاص بالا باشد به گونه‌ای که نیازمند دریافت مکمل آهن در چند نوبت روزانه باشند، روزه‌داری قابل توصیه نخواهد بود.
کسانی که مبتلا به کم‌خونی خفیف تا متوسط هستند می بایست به کیفیت غذای مصرفی خود در این ماه مبارک توجه زیادتری نمایند و استفاده مواد غذایی غنی از آهن و پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های از نوع هم (اولویت گوشت قرمز به پروتئین گیاهی) را افزایش دهند. همچنین استفاده میوه‌های خشک به خصوص زردآلو و تمشک و استفاده آجیل خام (مثل پسته و بادام) برای آنها سودمند است. این اشخاص می بایست از استفاده چای تا ۲ ساعت پس از غذا به ویژه بعد از استفاده مواد غذایی غنی از آهن پرهیز کنند.
منبع:zibasho.com
[ad_2]
منبع : بیتوته