آشنایی با ریسپریدون؛ موارد استفاده، عوارض جانبی و موارد احتیاط

• نام دارو: ریسپریدون

• نام لاتین: Risperidone

• نام تجاری: Risperdal

• رده دارویی: داروهای ضِد روان‌پریشی و شیدایی دوقطبی

• اشکال دارویی: قرص

• فروش دارو: بانسخه

• درمان بعضی از اختلالات روانی/خلقی (مثل اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی ، تحریک پذیری مرتبط با اختلال اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن) 

• بهبود علائم مربوط به این شرایط، از جمله توهم، هذیان، نوسانات خلقی و رفتار پرخاشگرانه و در بعضی موارد به بهبود اختلال استرس بعد از سانحه

• بیماری پارکینسون: ریسپریدون قادر هست علائم بیماری پارکینسون را بدتر نماید یا سبب ایجاد علائم جدید در اشخاص مبتلا به این بیماری شود.

• سابقه سکته مغزی: ریسپریدون خطر سکته مغزی را در اشخاص مسن مبتلا به زوال عقل مرتبط با بیماری آلزایمر افزایش می دهد.

• بیماری قلبی: ریسپریدون قادر هست سبب افزایش ضربان قلب، فشار خون و سایر مشکلات قلبی شود. قبل از آغاز استفاده ریسپریدون، در صورت ابتلا به هرگونه بیماری قلبی، به پزشک خود آگاهی دهید.

• دیابت: ریسپریدون قادر هست قند خون را افزایش دهد و خطر ابتلا به دیابت را در اشخاص در معرض خطر افزایش دهد.

• بیماری کبد: ریسپریدون در کبد متابولیزه می گردد، بر این اساس در صورت ابتلا به بیماری کبدی، با احتیاط از آن استفاده نمایید و به طور با نظم عملکرد کبد خود را تحت نظر داشته باشید.

• بیماری کلیه: ریسپریدون از راه کلیه ها دفع می گردد، بر این اساس در صورت ابتلا به بیماری کلیوی، با احتیاط از آن استفاده نمایید و به طور با نظم عملکرد کلیه خود را تحت نظر داشته باشید.

• صرع: ریسپریدون قادر هست خطر تشنج را افزایش دهد.

• دمانس: ریسپریدون قادر هست خطر مرگ را در اشخاص مسن مبتلا به زوال عقل مرتبط با بیماری آلزایمر افزایش دهد.

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• روش عکس العمل به نخستین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

• اختلال دوقطبی:

• بزرگسالان: در ابتدا، 2 تا 3 میلی گرم (میلی گرم) یک بار در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 6 میلی گرم در روز نیست.

• بزرگسالان مسن: در ابتدا، 0.5 میلی گرم 2 بار در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 6 میلی گرم در روز نیست.

• کودکان 10 تا 17 ساله: در ابتدا، 0.5 میلی گرم یک بار در روز، صبح یا عصر. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 6 میلی گرم در روز نیست.

• کودکان زیر 10 سال: استفاده و مقدار استفاده می بایست توسط پزشک تعیین شود.

• تحریک پذیری همراه با اختلال اوتیسم:

• کودکان 5 تا 16 ساله با وزن 20 کیلوگرم (کیلوگرم) یا زیادتر: در ابتدا، 0.5 میلی گرم در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید.

• کودکان 5 تا 16 ساله با وزن کمتر از 20 کیلوگرم: در ابتدا، 0.25 میلی گرم در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید.

• کودکان زیر 5 سال: استفاده و مقدار استفاده می بایست توسط پزشک تعیین شود.

• اسکیزوفرنی:

• بزرگسالان: در ابتدا، 2 میلی گرم (میلی گرم) در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 16 میلی گرم در روز نیست.

• بزرگسالان مسن: در ابتدا، 0.5 میلی گرم 2 بار در روز. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 6 میلی گرم در روز نیست.

• کودکان 13 تا 17 ساله: در ابتدا، 0.5 میلی گرم یک بار در روز، صبح یا عصر. پزشک شما شاید در صورت نیاز مقدار استفاده شما را تنظیم نماید. با این حال، دوز مصرفی معمولا بیش از 6 میلی گرم در روز نیست.

• کودکان زیر 13 سال: استفاده و مقدار استفاده می بایست توسط پزشک تعیین شود.

• خواب آلودگی، سرگیجه ، سبکی سر ، افزایش آب دهان، حالت تهوع ، افزایش وزن یا خستگی 

• اشکال در بلعیدن، اسپاسم عضلانی ، لرزش ، تغییرات روانی/خلقی (مثل اضطراب، بی قراری)، تنفس قطع شده در طول خواب

• این دارو به ندرت شاید سبب افزایش قند خون شما شود که قادر هست سبب دیابت یا بدتر شدن آن شود. در صورت داشتن علائم قند خون بالا مثل افزایش تشنگی/ادرار، فوراً به پزشک خود آگاهی دهید.

• این دارو همچنین شاید سبب افزایش وزن قابل توجه و افزایش سطح کلسترول (یا تری گلیسیرید) خون شما شود. این تاثیرات، همراه با دیابت، شاید خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.

• ریسپریدون به ندرت شاید سبب ایجاد وضعیتی به نام دیسکینزی دیررس شود . در بعضی موارد، این موقعیت شاید دائمی باشد. در صورت بروز هر گونه حرکت های غیرمعمول/کنترل نشده (به ویژه در صورت، لب ها، دهان ، زبان ، بازوها یا پاها) فوراً به پزشک خود آگاهی دهید.

• این دارو شاید یک ماده طبیعی ویژه (پرولاکتین) ساخته شده توسط بدن شما را افزایش دهد. برای زنان، این افزایش پرولاکتین شاید منجر به شیر ناخواسته ، از دست رفتن/قطع قاعدگی یا مشکل در باردار شدن شود. برای مردان، شاید منجر به کم شدن توانایی جنسی، ناتوانی در تولید اسپرم یا بزرگ شدن سینه ها شود. در صورت بروز هر یک از این علائم، فورا به پزشک خود آگاهی دهید.

• در صورت بروز عوارض جانبی خیلی جدی، از جمله: سرگیجه شدید، غش ، تشنج ، فوراً به پزشک کمک نمایید.

• این دارو به ندرت شاید سبب یک بیماری خیلی جدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) شود. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر فوراً به پزشک مراجعه نمایید: تب، سفتی عضلات/درد/حساسیت/ ضعف ، خستگی شدید، گیجی شدید، تعریق ، ضربان قلب سریع/نامنظم، ادرار تیره ، علائم مشکلات کلیوی (مثل تغییر در مقدار ادرار).

• به ندرت، مردان شاید نعوظ دردناک یا طولانی زمان 4 ساعت یا زیادتر داشته باشند. اگر این اتفاق افتاد، استفاده این دارو را متوقف نمایید و فوراً از پزشک کمک بگیرید، در غیر این صورت شاید مشکلات دائمی رخ دهد.

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود آگاهی دهید.

• متوکلوپرامید 

• داروهای مسکن مثل کدئین، هیدروکودون

• داروهای خواب یا اضطراب (مثل آلپرازولام ، لورازپام ، زولپیدم)

• شل کننده های عضلانی (مثل کاریزوپرودول ، سیکلوبنزاپرین)

• آنتی هیستامین ها (مثل ستیریزین ، دیفن هیدرامین )

نکته: برای پیشگیری از این تداخل، فهرست تمام داروهایی که استفاده می نمایید را در اختیار پزشکتان قرار دهید.

• حساسیت به داروهای دیگر: قبل از استفاده ریسپریدون ، اگر به آن حساسیت دارید یا به پالیپریدون ؛ یا اگر آلرژی دیگری دارید به پزشک یا داروساز خود آگاهی دهید.این محصول شاید شامل مواد غیر فعالی باشد که قادر هست سبب عکس العمل های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات زیادتر با داروساز خود صحبت نمایید.

• استفاده ریسپریدون در دوران بارداری: در دوران بارداری، این دارو می بایست فقط در صورت نیاز استفاده شود. نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول 3 ماه آخر بارداری از این دارو استفاده نموده اند، به ندرت شاید علائمی از جمله سفتی یا لرزش ماهیچه ها، خواب آلودگی، مشکلات تغذیه/تنفس، یا گریه پیوسته داشته باشند. اگر هر یک از این علائم را در نوزاد خود به خصوص در ماه اول مشاهده کردید ، فوراً به پزشک آگاهی دهید. از آنجایی که مشکلات روانی/خلقی درمان نشده قادر هست یک بیماری جدی باشد، استفاده این دارو را متوقف ننماییدمگر اینکه پزشکتان دستور دهد.

• استفاده ریسپریدون در دوران شیردهی: این دارو وارد شیر مادر می گردد و شاید تاثیرات نامطلوبی بر روی شیرخوار داشته باشد. اگر کودک شما علائمی مثل سفتی یا لرزش ماهیچه‌ها، خواب‌آلودگی غیرمعمول یا مشکل در تغذیه را داشت، فوراً به پزشک آگاهی دهید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت نمایید.

• استفاده ریسپریدون در سالمندان: اشخاص مسن شاید نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه خواب آلودگی، سرگیجه، سبکی سر و طولانی شدن QT حساس تر باشند. خواب آلودگی، سرگیجه و سبکی سر قادر هست خطر افتادن را افزایش دهد.

• استفاده ریسپریدون در کودکان: ریسپریدون دارویی ضد روانپریشی است که برای درمان اختلالات مختلف روانی از جمله اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و تحریک‌پذیری مرتبط با اختلال اوتیسم در کودکان و نوجوانان 5 تا 17 سال استفاده می‌شود.

• ریسپریدون دارویی ضد روانپریشی است که به طور دقیق روش عملکرد آن

مشخص نیست. با این حال، تصور می گردد که با مسدود کردن گیرنده های دوپامین و سروتونین در مغز عمل می نماید. دوپامین و سروتونین پیام رسان های عصبی (مواد شیمیایی مغز) هستند که در تنظیم خلق و خو، تفکر و رفتار نقش دارند.

• ریسپریدون با مسدود کردن این گیرنده ها، فعالیت دوپامین و سروتونین را در مغز کم شدن

می دهد. این امر قادر هست به کم شدن علائم اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و سایر اختلالات

روانی که ریسپریدون برای درمان آنها استفاده می گردد، کمک نماید.

• در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداشتن شود. 

• این دارو شاید سبب شود کمتر عرق نمایید و احتمال ابتلا به گرمازدگی را افزایش دهید. از انجام کارهایی که شاید سبب گرمازدگی شما شود، مثل کار سخت یا ورزش در هوای گرم یا استفاده از جکوزی خودداری نمایید. هنگامی هوا گرم است مایعات بسیاری بنوشید و لباس سبک بپوشید. اگر بیش از حد گرم شدید، سریع در پی مکانی برای خنک شدن و استراحت باشید. اگر تبی دارید که از بین نمی رود، تغییرات روحی/خلقتی، سردرد یا سرگیجه دارید، فوراً به پزشک کمک نمایید.

• اگر قبلاً دیابت دارید، قند خون خود را به طور مرتب طبق دستور بررسی نمایید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک شاید نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.

• این دارو شاید سبب سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. الکل یا ماری جوانا (حشیش) قادر هست سبب سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. تا زمانی که هوشیاری خود را کامل بدست نیاورده اید رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده ننماییدیا کاری را که نیاز به هوشیاری دارد انجام ندهید، از نوشیدنی های الکلی خودداری نمایید.

• سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز شاید خطر طولانی شدن QT را افزایش دهد. این خطر شاید در صورت استفاده از داروهای ویژه (مثل دیورتیک ها /” قرص های آب “) یا شرایطی مثل تعریق شدید ، اسهال یا استفراغ افزایش یابد. در مورد استفاده ایمن از ریسپریدون با پزشک خود صحبت نمایید.

مطلبی که مطالعه می‌نمایید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای استفاده دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.