کودک مبتلا به بیش‌فعالی از توجه به جزئیات ناتوان است
«آگاهی رسانی، الهام‌بخشی و اثرگذاری» شعار امسال روز جهانی کاردرمانی است، علمی که در آن با استفاده از فعالیت‌های هدفمند در اشخاص مبتلا به بیماری‌های جسمی سعی در به حداقل رساندن مشکلات و کسب تندرستی آنها دارد. از جمله بیماری‌هایی که میتوان کاردرمانی را برای درمان آن در اختیار گرفت، اختلال بیش‌فعالی کم توجهی است؛ بیماریی که سه صورتحساب اساسی آن بیش فعالی، کم توجهی و تکانش‌گری است.
در صورتی که بعضی از این فاکتورها قبل از 7سالگی ظاهر شوند، حداقل در دو زمینه خانه و مدرسه وجود داشته باشند و عملکرد و کارایی کودک در زمینه‌های خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و … مختل شده باشد، میتوان کودک را بیش فعال نامید. اما کاردرمانی چه کمکی می‌تواند در کم شدن عوارض و بهبود این اختلال نماید؟
شناسایی کودک بیش‌فعال
کودک مبتلا به بیش‌فعالی از توجه به جزئیات ناتوان است و در تمرکز موقع فعالیت و بازی مشکل دارد. همچنین موقع صحبت مستقیم با او، به نظر می‌رسد که گوش نمی‌دهد و بیشتر قادر به پیگیری دستورات یا تمام کردن کارها نیست و بیشتر وسایل خود را گم می نماید (وسایل مدرسه و اسباب بازی) و فراموشکار است. کاردرمانی برای کودکی با این مشکلات شامل مواردی از جمله انواع بازی‌های هدفمند و سیستم‌های مبتنی بر پاداش و محرومیت است.
کودک یش فعال، موقع صحبت با او گوش نمی‌دهد و بیشتر قادر به پیگیری دستورات یا تمام کردن کارها نیست
انواع بازی‌ها
بازی نقطه‌چین (نقاشی‌های نقطه چین با اعداد): به کودک بگویید کف دست غیر غالبش را روی کاغذ بگذارد، انگشتانش را باز نماید و دور انگشتان و کف دست را با مداد خط بکشد (با دست غالب)، سپس اعداد 1 تا 15 را به صورت پراکنده و نامرتب در شکل ایجاد شده بنویسید. از کودک بخواهد اعداد را به ترتیب از 1 تا 15 پیدا نموده و دور آن خط بکشد. این بازی به منظور بهبود توجه انتخابی کودک کمک‌کننده است.
بازی ماز: در بازی ماز، کودک می بایست تصاویری را که به صورت راه‌های پرپیچ و خم کشیده شده‌اند، از یک نقطه آغاز و به نقطه پایان برساند. از عکس ها جذاب و معنادار استفاده نمایید. (مثلا جوجه را به لانه‌اش برساند) کودک برای راحت‌تر شدن کارش، ابتدا به کمک چشم عکس ها را نگاه نموده و راه را دنبال می‌نماید. در این بازی، علاوه بر افزایش توجه و تمرکز، کودک یاد می‌گیرد اگر کاری را آغاز نمود می بایست تلاش نماید تا آن را به پایان برساند. در این بازی سیناپس‌ها و راه‌های مغزی کودک تقویت شده و قدرت تفکر و تحمل کودک برای رسیدن به نتیجه و راه‌حل بالا می‌رود.
پیدا کردن تفاوت‌های دو شکل به ظاهر مشابه: در این بازی دو نقاشی که به ظاهر کاملا شبیه هم هستند ولی عمدا چند اختلاف باهم دارند، در کنار هم قرار داده می‌شوند. از کودک بخواهید اختلافات را در عکس ها نشانه بزند. با پیدا کردن هر اختلاف او را به ادامه کار تشویق نمایید.
کاردرمانی برای لجبازی کودک بیش فعال
کودکان معمولا به دو دلیل لجبازی می‌کنند:
1. کودکان کاری یا چیزی را دوست دارند که والدین دوست ندارند.
2. والدین کاری یا چیزی را دوست دارند که کودکان دوست ندارند.
برای خاموش کردن رفتارهای نامطلوب و تقویت رفتارهای مطلوب در کودک بیش‌فعالی که مدام لجبازی می‌نماید، میتوان از سه روش «نادیده گرفتن، محرومیت دادن و پاداش دادن» استفاده نمود.
1. نادیده گرفتن بدرفتاری‌های جزئی: روش نادیده گرفتن، در مورد رفتارهایی انجام می‌گیرد که صدمه و ضرر بسیاری به خود کودک یا دیگران وارد نمی‌شود. رفتارهایی مثل نق نق کردن، گریه کردن، پا به زمین کوبیدن، جیغ زدن و …
در مواجهه با چین رفتارهایی به والدین توصیه می‌شود ابتدا خونسردی خود را حفظ کنند و اجازه ندهند کودک با لجبازی و سماجت‌های خود دکمه اعصاب آنها را فشار دهد و از این راه به خواسته‌های خود برسد. والدین می بایست با بی‌توجهی، به صورت غیرمستقیم به کودک بیاموزند که: «این لجبازی‌ها روش درستی برای ابراز نارضایتی و جلب توجه نیست و تو می بایست روش بهتری برای رسیدن به خواسته‌هات بیاموزی.»
نکته های این روش:
– محل را ترک نمایید.
– خود را مشغول کار دیگری نمایید.
– اصلا به او نگاه ننماییدو با او صحبت نکنید.
– فقط یک جمله را تکرار نمایید؛ مثلا «هروقت گریه‌ات تمام شد، بغلت می‌کنم» یا «اگه گریه نکنی، باهات بازی می‌کنم»
– از دلسوزی بی‌جا پرهیز نمایید؛ مطمئن باشید هیچ کودکی از گریه کردن نمی‌میرد!
– ناامید نشوید.
– پدر و مادر می بایست هماهنگ باشند و به یکدیگر کمک کنند.
کودک یش فعال، در تمرکز موقع فعالیت و بازی مشکل دارد
2. محروم سازی یا منزوی کردن: گاهی بدرفتاری‌های کودک آنقدر شدید می‌شود که نادیده گرفتن، تاثیری ندارد. محروم‌سازی یعنی «کودک به دلیل بدرفتاری‌های جدی و خطرناک، به زمان کوتاهی در اتاق تنها گذاشته شود» برای کودک، محروم بودن از منبع توجه دیگران، حتی به زمان کوتاه، خیلی دردناک و ناخوشایند است. این روش برای رفتارهایی مثل درگیری‌های فیزیکی، کتک کاری، شکستن یا پرتاب وسایل، گفتن واژه ها و حرفهای رکیک و زشت و … به کار گرفته می‌شود.
نکته های این روش:
– روش منزوی کردن برای کودکان بالای 3سال استفاده می‌شود.
– اتاقی که کودک را در آن تنها می‌گذارید، می بایست امن بوده و نباید بیش از حد تاریک، تنگ و وحشتناک باشد.
– دلایل محرومیت را برای کودک توضیح دهید.
– زمان این محرومیت می بایست متناسب با سن کودک باشد. به ازای هرسال سن کودک، یک دقیقه محرومیت. مثلا کودک دو ساله، دو دقیقه و کودک پنج ساله، پنج دقیقه.
– پس از تمام کردن محرومیت و بیرون آمدن کودک، دیگر راجع به موضوع صحبت ننماییدو قهر، غضب و سرزنش را ادامه ندهید.
3. تشویق و پاداش: رفتارهای رضایت‌بخش و مورد پسند کودک را نادیده نگیرید و به منظور تثبیت و تکرار آن حتما آن رفتار را مورد تشویق قرار دهید. تحسین و تشویق می‌تواند کلامی (آفرین، باریکلا و …) و غیرکلامی (اسباب بازی، بستنی و …) باشد.
نکته های این روش:
– رفتارهای مطلوب را به طور واضح بیان نمایید.
– از مشوق‌های فیزیکی به طور مرتب استفاده نمایید: درآغوش کشیدن، بوسید، دست زدن و …
– در آغاز و حین انجام رفتار مثبت، تشویق را فراموش نکنید.
– از تشویق‌های متنوع استفاده نمایید.
– به کودکان «باج» یا «رشوه» ندهید. یعنی قبل از انجام کار مثبت، پاداش ندهید.
– از لذت بخش بودن پاداش برای کودک مطمئن شوید.
منبع: ninisite.com
آخرین دیدگاه‌ها